Μύθοι & Αλήθειες

ΗΠΑΤΙΤΙΔΑ C

 του Μανώλη Μάνεση*

Είναι σχεδόν κανόνας ότι για κάθε χρόνιο νόσημα υπάρχει πληροφόρηση αλλά και παραπληροφόρηση. Όχι μόνο μεταξύ εκείνων που πάσχουν, αλλά μερικές φορές και μεταξύ μη ειδικών γιατρών που θα χρειασθεί να συμβουλεύσουν ασθενείς τους. Η ηπατίτιδα C δεν αποτελεί εξαίρεση. Παρακάτω γίνεται προσπάθεια να εντοπιστούν κάποιοι από τους μύθους αυτούς και να δοθούν οι σωστές απαντήσεις.

Μύθοι	Αλήθειες
«Η παρουσία anti-HCV αντισωμάτων στο αίμα δείχνει ενεργό HCV λοίμωξη».	Όχι πάντα. Το θετικό anti-HCV στο αίμα δείχνει μόνο ότι το άτομο αυτό ήλθε κάποτε σε επαφή με τον ιό ηπατίτιδας C (HCV). Δε σημαίνει υποχρεωτικά την παρουσία ενεργού λοίμωξης. Η νόσηση επιβεβαιώνεται με την ανίχνευση HCV RNA (γενετικού υλικού του HCV) στο αίμα. Σε 20-50% των anti-HCV-θετικών ατόμων, το HCV RNA δεν ανιχνεύεται. Τα άτομα αυτά δεν πάσχουν και δε χρειάζονται θεραπεία. Επίσης, το anti-HCV μετά επιτυχή θεραπεία και μόνιμη εκρίζωση του HCV παραμένει θετικό για πολλές 10-ετίες (ίσως και δια βίου). Τα άτομα αυτά δε νοσούν πλέον και δε μεταδίδουν ηπατίτιδα C.
«Κινδυνεύουμε να κολλήσουμε ηπατίτιδα C και μόνο με απλή επαφή με κάποιον που πάσχει».	Όχι. Ο HCV μεταδίδεται κυρίως παρεντερικά (πχ. τρυπήματα με μολυσμένες βελόνες ενέσεων, μεταγγίσεις μολυσμένου αίματος, κτλ). Η μετάδοση της ηπατίτιδας C εντερικά (χέρια–>στόμα) ή με απλή επαφή είναι εξαιρετικά σπάνια. Μπορεί να συμβεί μόνο αν ο ιός έλθει σε επαφή με πληγή στο δέρμα ή βλεννογόνους και πετύχει να μπει στο σώμα σε αρκετή ποσότητα, ώστε ξεπερνώντας την άμυνα του οργανισμού να προκαλέσει λοίμωξη. Αυτό είναι ασυνήθιστο. Ο κίνδυνος μετάδοσης της νόσου με σεξουαλική επαφή είναι πολύ μικρός σε μονογαμικά ζευγάρια. Είναι όμως πολύ μεγαλύτερος σε άτομα με πολλαπλούς ερωτικούς συντρόφους ή μεταξύ ομοφυλοφίλων.
«Η κλασική θεραπεία ηπατίτιδας C με ενέσεις (ιντερφερόνη) και χάπια (ριμπαβιρίνη) προκαλεί αφόρητες παρενέργειες και πρέπει να αποφεύγεται».	Αυτό είναι, επίσης, λάθος. Η ιντερφερόνη, κυρίως όταν πρωτοχορηγείται, προκαλεί συμπτώματα όμοια με αυτά της γρίπης (πυρετό, πόνο στους μυς, αρθρώσεις, κακουχία), Αυτά είναι πολύ καλά ανεκτά. Αντιμετωπίζονται, όπως στη γρίπη, με 1-2 δισκία αναλγητικών. Μειώνονται μετά τη 2η-3η ένεση και συνήθως εξαφανίζονται. Παραμένει συχνά κάποιο αίσθημα κακοδιαθεσίας και εύκολη κόπωση, που ποικίλλει από ασθενή σε ασθενή. Τα ενοχλήματα αυτά δεν εμποδίζουν τον ασθενή να εργάζεται. Αν είναι πολύ έντονα, αντιμετωπίζονται με χορήγηση απλών αντικαταθλιπτικών φαρμάκων, όσο διαρκεί η θεραπεία. Μόνο στο 5% των ασθενών θα χρειαστεί διακοπή της θεραπείας ένεκα υποκειμενικών ενοχλημάτων. Ηλικιωμένοι ασθενείς και όσοι έχουν εγκατεστημένη κίρρωση ήπατος παρουσιάζουν εντονότερα τις παρενέργειες αυτές και χρειάζονται συχνότερη ιατρική παρακολούθηση.
«Τα νεώτερα αντιιικά φάρμακα έχουν υποκαταστήσει τη θεραπεία με ιντερφερόνη».	Αυτό δεν είναι σωστό. Σύμφωνα με πρόσφατες Ελληνικές και Ευρωπαϊκές κατευθυντήριες οδηγίες (www.keelpno.gr, www.journal-of-hepatology.eu), η ιντερφερόνη αποτελεί μέρος της θεραπευτικής αγωγής σε όλους τους ασθενείς που δεν έχουν αντένδειξη στη χορήγησή της. Ένεκα του υψηλού κόστους των νεοτέρων αντιιικών φαρμάκων, το κλασικό θεραπευτικό σχήμα με ιντερφερόνη και ριμπαβιρίνη αποτελεί τη θεραπεία πρώτης επιλογής για όλους τους ασθενείς με πρώιμο στάδιο ηπατικής ίνωσης. Σε προχωρημένο στάδιο ίνωσης ή κίρρωσης, τα νεότερα αντιιικά φάρμακα μπορούν να χορηγηθούν με ή χωρίς ιντερφερόνη, ανάλογα με την περίπτωση.
«Όταν η ηπατίτιδα C ξεριζωθεί με τη θεραπεία, ο άρρωστος γίνεται πλέον καλά και δεν χρειάζεται άλλη παρακολούθηση».	Για τον ασθενή με ήδη εγκατεστημένη κίρρωση, η θέση αυτή είναι όχι μόνο λανθασμένη, αλλά και επικίνδυνη. Στον κιρρωτικό ασθενή, ο κίνδυνος εμφάνισης ηπατοκυτταρικού καρκίνου (ΗΚΚ) παραμένει και μετά την εκρίζωση του HCV. Μειώνεται, αλλά δεν εκλείπει. Περιστατικά ΗΚΚ έχουν παρατηρηθεί έως και 10 χρόνια μετά επιτυχή θεραπεία της ηπατίτιδας C σε ασθενείς με κίρρωση. Τέτοιοι ασθενείς έχουν ανάγκη ιατρικής παρακολούθησης με συχνούς υπερηχογραφικούς ελέγχους για πρώιμη διάγνωση και αντιμετώπιση του ΗΚΚ.

 * Ο Μανώλης Μάνεσης είναι Ηπατολόγος και Ομότιμος Καθηγητής Παθολογίας.
ΠΗΓΗ: Ενημερωτικό δελτίο [Οκτώβριος 2015] του ΚΕΕΛΠΝΟ (Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων) του Υπουργείου Υγείας.