ΤΙ ΦΤΑΙΕΙ(8); Για την κακοδαιμονία της Ελληνικής ζωής

ΦΑΙΔΡΟΣ ΜΠΑΡΛΑΣ

Ο λαός, λοιπόν, τον οποίον εις την Ελλάδα όλοι φροντίζουν να χαϊδολογούν και να κολακεύουν -από τους αρχηγούς των κομμάτων και τον Τύπον, μέχρι των αηδώς* πατριωτικών επιθεωρήσεων εις τα θέατρα,- βαυκαλίζεται με την ανόητον ιδέαν, ότι τάχα είναι ανώτερος της ηγεσίας του και έχει κακοπέσει στα χέρια της. Εις την πραγματικότητα, η ποιότης της ηγεσίας, η οποία είναι "σαρξ εκ της σαρκός" του λαού, αντανακλά πιστώς την ιδική του ποιότητα.

Δημοσιογράφος και λογοτέχνης ο Φαίδρος Μπαρλάς (Αθήνα 1925-1975) παρουσιάζει την κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα με άμεση περιγραφή. Αποφεύγει να ωραιοποιεί, να δικαιολογεί την υπάρχουσα κατάσταση. Θέτει την ευθήνη της κακοδαιμονίας του τόπου σε όλους όσους μετέχουν στην διαμόρφωση της πολιτικής διοίκησης είτε άμεσα έιτε έμμεσα.

  Ο Φαίδρος Μπαρλάς, με καταγωγή από Λευκάδα, ευαίσθητα οξύ πνεύμα, με ξεχωριστή αισθητική και πνευματική καλλιέργεια. Απόφοιτος της Νομικής Αθηνών εργάστηκε ως δημοσιογράφος  στις εφημερίδες «Αθηναϊκή», «Νίκη», «Ελευθερία», «Ανένδοτος», «Νέα Πολιτεία».

Ως λογοτέχνης ασχολήθηκε με την ποίηση, την αφηγηματική πεζογραφία, την κριτική  και το δοκίμιο. Διετέλεσε εκδότης του λογοτεχνικού περιοδικού «Στάχυς».
 

ΕΡΩΤΗΣΗ: Μπορείτε, κύριε Μπαρλά, ν' αναζητήσετε τις αιτίες - αντι να δώσετε κ' εσείς την περιπτωσιολογία- της κακοδαιμονίας του Τόπου;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Η ελληνική κακοδαιμονία πρέπει, νομίζω, να αναζητηθεί εις τρεις αιτίας, που αποτελούν, κατά κάποιον τρόπο, συνάρτησιν η μία της άλλης: Εις την μετριότητα της πολιτικής ηγεσίας, την μετριότητα της πνευματικής ηγεσίας, και την απίστευτον ηθικήν κατάπτωσιν του ελληνικού λαού κατά την μεταπολεμικήν περίοδον.

ΕΡ.: "Κατάπτωσιν του ίδιου του λαού"; Μα... ευθύνεται ποτέ ο λαός; Οιοσδήποτε λαός, εν τω συνόλω του;

ΑΠ.: Το "κατά πόσον" ευθύνεται- γιατί πάντως "ευθύνονται" και οι λαοί, όχι μόνον τα άτομα- θα το ιδούμε, αν θέλετε εις το τέλος. Επί του παρόντος όμως, θα ήθελα να τονίσω, και να επιμείνω, ότι η βασικότερα αιτία της κακοδαιμονίας μας είναι ακριβώς η ηθική κατάπτωσις του ίδιου του λαού εις αυτόν τον τόπον!

ΕΡ.: Ας ακούσωμε... Φυλαχθείτε μόνον από την οργή σας.

ΑΠ.: Τι εννοείτε;

ΕΡ.: Ας πούμε: "τίποτε", γιατί εσείς μιλάτε. Σας ακούμε;

ΑΠ.: Φθάνει να είναι τα ώτα "ώτα ακουόντων"! Φοβούμαι ότι δεν είναι παρά ελαχίστων... Αλλ' οπωσδήποτε -ο καθείς το χρέος του.

ΕΡ.: Σωστά.

ΑΠ.: Ο λαός, λοιπόν, τον οποίον εις την Ελλάδα όλοι φροντίζουν να χαϊδολογούν και να κολακεύουν -από τους αρχηγούς των κομμάτων και τον Τύπον, μέχρι των αηδώς πατριωτικών επιθεωρήσεων  εις τα θέατρα,- βαυκαλίζεται με την ανόητον ιδέαν, ότι τάχα είναι ανώτερος της ηγεσίας του και έχει κακοπέσει στα χέρια της. Εις την πραγματικότητα, η ποιότης της ηγεσίας, η οποία είναι "σαρξ εκ της σαρκός" του λαού, αντανακλά πιστώς την ιδική του ποιότητα. Ουδέποτε άλλωστε, εις την ιστορίαν ενεφανίσθη το φαινόμενον "ανομοιότητος" λαού και ηγεσίας. Εις τας περιόδους της ακμής των οι λαοί έχουν άξιους ηγέτας -και ανάξιους εις τας περιόδους της παρακμής των.

ΕΡ.: Αυτό που λέτε είναι επαρκώς ισχυρό - αλλ' όχι και απόλυτο. Θα σας αντέτασσαν τον Δημοσθένη επί παραδείγματι, με τον αχρείο πράγματι αθηναϊκό όχλο της εποχής του, που τον εξομοίωνε (και τον έστελνε και συμπρεσβευτή στον Φίλιππο για επαίσχυντη συνθήκη) με τον "μίσθαργο" Αισχύνη! Και ήταν "ακέραιος" ο Δημοσθένης, ανάμεσον όχλου τελείως παρακμασμένου. Ίσως αυτό που διαπιστώνετε να ισχύει μόνο για λαούς κατωτέρου επιπέδου "καλλιέργειας", όπου "εκεί κοντά" βρίσκονται πάντα οι "φυσικοί" σχεδόν ηγέτες του με την αυθόρμητη "μάζα" του... Αλλά, δεν προχωρείτε καλύτερα;

ΑΠ.: Μα μήπως με αφήνετε;

ΕΡ.: Εκφράζω, όσο μπορώ, τις δυνατές "αντιρρήσεις" των αναγνωστών.

ΑΠ.: Έστω... Πάντως, κατ' εμέ, εκείνο που χαρακτηρίζει τον ελληνικόν λαόν κατά τα μεταπολεμικά έτη, είναι η έλλειψις πάσης ηθικής εγερσιμότητος. Η κοινή γνώμη έχει χάσει την δύναμιν να εκπλήσσεται -και την δύναμιν να αγανακτεί. Τι το παράδοξον λοιπόν, αν η πεποίθησις αυτή, ότι ούτε να εκπλήξουν ούτε να αγανακτήσουν οιονδήποτε πρόκειται, διαφθείρει τους ηγέτας και τους καθιστά ασυνείδητους και φαύλους;

Πόσοι Έλληνες εμέθυσαν από την αγανάκτησιν, όταν έγινεν η απιστεύτου βρωμερότητος Δίκη των Αεροπόρων; Πόσοι αηδίασαν από τας αναθυμιάσεις του οχετού του Σισμανόγλείου; Ελάχιστοι!

Χάριν, λοιπόν, αυτών των ελαχίστων θα όφειλε να εμφανισθεί ο ηγέτης με το άμεμπτον ήθος και την καλβικήν περί αρετής αντίληψιν; Αλλά και αν ενεφανίζετο, η τύχη του θα ήτο να ταφεί υπό τους καγχασμούς του πλήθους, και να διασυρθεί δια τον ρομαντικόν δονκιχωτισμό του!

Απόδειξις, άλλωστε: Τα 41,1% των Ελλήνων διεκήρυξαν εις τας τελευταίας εκλογάς, πως είναι ευχαριστημένοι από όσα έγιναν, και ότι εύχονται να γίνουν άλλα ανάλογα εις το μέλλον! Τα 41.1%  εψήφισαν Καλαϊδήν , εψήφισαν Κ.Υ.Π., εψήφισαν Σισμανόγλειον!

ΕΡ.: Θα εξοργίσετε τους "κρατούντας", κύριε Μπαρλά

ΑΠ.: Ειρωνεύεσθε! Διότι αυτοί δεν "εξοργίζονται" με τίποτε! "Την παρειάν αναίσθητον έχουν εις τους κολάφους"! όπως έγραψεν ο Καρυωτάκης. Και εκτός τούτου: Αδιαφορώ αν θα εξοργίσω οιουσδήποτε, είτε "κρατούντας", είτε σκύλακάς των, είτε ψηφοφόρους των. Να μάθουν να ακούουν την αλήθειαν, όλοι! Διότι και οι υπόλοιποι, τα 58.9%, μήπως αυτούς -τον Κελαϊδήν; την Κ.Υ.Π.; τον οχετόν του Σισμανογλείου;- κατεψήφισαν; Λάθος! αν το είπει κανείς. Οι ηγέται της "αντιπολιτεύσεως", αριστεροί ή κεντρώοι, αντι να υπενθυμίσουν τα φοβερά σκάνδαλα, επροτίμησαν να υποσχεθούν αυξήσεις των μισθών και των συντάξεων. Γνωρίζοντες, ότι κατ' αυτόν τον τρόπον θα συνεκίνουν αποτελεσματικότερου τας "ευγενείς" καρδίας των ψηφοφόρων!

ΕΡ.: Ανεξαιρέτως όλοι οι "ηγέται" μας είναι φαύλοι;

ΑΠ.: Αναμφιβόλως, μεταξύ των ηγετών της σημερινής αντιπολιτεύσεως, υπάρχουν άνθρωποι, που εξεκίνησαν κάποτε με πίστιν, με ενθουσιαμόν, με πάθος δημιουργίας. Αν τα έχασαν, τα έχασαν επειδή ο λαός, του οποίου ματαίως εζήτησαν τόσας και τόσας φοράς την ψήφον, τους έπεισεν ότι τα χαρίσματα  αυτά δεν τα θέλει εις τους ηγέτας του! Και εκείνοι εχαμήλωσαν, εχαμήλωσαν, όσο που να τον φθάσουν!

Ακόμη μια χαρακτηριστική απόδειξις της ηθικής καταπτώσεως του ελληνικού λαού, είναι η παχυδερμική απάθεια με την οποίαν αντέδρασαν εις την ουγγρικήν τραγωδίαν. Ενώ η πνευματική ηγεσία, απομονωμένη πάντοτε από τα σύγχρονα γεγονότα, δεν εξέφρασεν την "αγανάκτησιν της  παρά όταν της εζητήθη - "Μήπως αγανακτήστε και σεις, παρακαλώ";ήταν κατ' ουσίαν το ερώτημα που απηυθύνθη εις τους πνευματικούς ανθρώπους μας -, ο λαός έμεινεν εντελώς αδιάφορος, και η Ελλάς υπήρξε μεταξύ όλων των ελεύθερων χωρών  η μόνη εις την οποίαν  δεν έγινεν η ελαχίστη εκδήλωσις συμπάθειας προς τους Ούγγρους και οργής εναντίον των Ρώσων.

"Ευτυχώς, που εδώ έχομεν την ησυχίαν μας και κάνομεν τις δουλίτσες μας", ήταν, κατά τις ημέρες εκείνες, η σκέψις του μέσου Έλληνος.

Θα πείτε, ίσως: Και το Κυπριακόν; Αι εκδηλώσεις δια το Κυπριακόν δεν ήσαν μία απόδειξις ζωτικότητος  και εγερσιμότητος του λαού μας;

Αλλά κανείς δεν εσκέφθη, κανείς δεν "ετόλμησε" να βολιδοσκοπήση τας διαθέσεις του συνόλου των Ελλήνων  απέναντι του ζητήματος της Κύπρου. Αν αυτό συνέβαινε, θα διεπιστώνετο πως, καθώς το Κυπριακόν περιήλθεν εις τας χείρας δειλών, χλιαρών και αναιμικών ανθρώπων, και εβυθίσθη εις το τέναγος των παζαριών, των συμβιβασμών και των καλυπτομένων από "εθνικόφρονα" βερμπαλισμόν υποχωρήσεων, κινδυνεύει να εξελιχθεί, από παράγοντα αφυπνήσεως και διεγέρσεως, εις παράγοντα άγχους και κοπώσεως δια τον ελληνικόν λαόν. Από την υπόθεσιν της Κύπρου -που εξεκίνησε με παρήγορους οιωνούς-, έχουν ακόμη κουρασθεί και οι "θερμόαιμοι" νεαροί σπουδασταί, που εξεσφενδόνιζαν μανταρίνια στα κεφάλια των αστυνομικών κάτω από τον ωραίο ανοιξιάτικο ήλιο, και εδολοφονούντο ανηλεώς από εκείνους, καταλαμβανομένους, πάντοτε από την παραίσθησιν ότι η υπόθεσις της Αγγλίας είναι υπόθεσις ιδική των!

ΕΡ.: Φοβούμαι ότι αδικείτε τους εντελώς νέους. Δεν "κουράστηκαν"- επροδόθηκαν! Οι νέοι ίσως δεν εξεκίνησαν ακόμη!... Και, ίσως, γιατί πολύν συμβατισμός, πολύ "κατακάθισμα" οσμίζονται γύρω από εμάς τους οπωσδήποτε "ωριμότερους"...

ΑΠ.: Μακάρι να είναι όπως το λέτε. Και, ασφαλώς, η ιδική μας γενεά ελάχιστα έπραξε το χρέος της - εκτός ατομικών εξαιρέσεων. Θα πρέπει όμως  και πάλιν να υπενθυμίσω, ότι οι "θερμόαιμοι" αυτοί "που νέοι" , εξεδήλωσαν "φλεγματικότητα" διαβάλλουσαν την ειλικρίνειαν του πάθους των δια την Κύπρον, όταν και τα μικρά παιδιά στην Βουδαπέστη πολεμούσαν με πέτρες εναντίον των τανκς! Ατάραχοι, νηφάλιοι, υπερβόρειοι οι σπουδασταί μας μελετούσαν τότε το ρωμαϊκόν των δίκαιον, ή την εκκλησιαστικήν των ιστορίαν, χωρίς να σκοτίζονται καθόλου δια τα συμβαίνοντα παραέξω.

Και έδιδαν έτσι το μέτρον του ξεπεσμού ενός έθνους, που είναι ευτυχές να επιζεί και να βολεύεται!

Δεν έχω τίποτε άλλο να σας είπω.

ΕΡ.: Α, όχι! Χρωστάτε κάτι!... Είπατε στην αρχή, ότι θα ιδούμε στο τέλος το "κατά πόσον" ευθύνεται ο ίδιος ο λαός για την "ηθικήν κατάπτωσιν" του που διαπιστώνετε.

ΑΠ.: Ναι, έχετε δίκιο. Δεν έχω αντίρρησιν. Να το προσπαθήσω.

ΕΡ.: Μήπως, δηλαδή, κύριε Μπαρλά, η παντοία ηγεσία του έρμου αυτού λαού έκαμε το παν δια να τον μορφώσει "ηθικώς παχύδερμον" όπως λέτε, και με τόσον "μειωμένην εγερσιμότητα";

ΑΠ.: Ασφαλώς, ναι. Εάν όχι η ηγεσία εις το σύνολόν της, οπωσδήποτε ως παράταξις εκείνη, που υπό διαφόρους μορφάς κυβερνά συνεχώς την χώραν, η ιδία πάντοτε από το 1936 έως σήμερα. Λαός και ηγεσία όμως, επηρεάζονται αμοιβαίως, όπως είπα και εις την αρχήν της συνεντεύξεως.

Το πνεύμα της δουλοφροσύνης, που εκαλλιέγησεν η Τετάρτη Αυγούστου, το αίσθημα της φοβίας, που εδημιούργησε η κατοχή, με τους τραμπουκισμούς και τας βαναυσότητας, τόσον των "προασπιστών της τάξεως" όσον και των "λαϊκών απελευθερωτών", ο ιδεολογικός γεροντοκορισμός, που ενεπνεύσετο αντεπαναστατικόν καθεστώς του 1945, ο τραυματισμός της έννοιας της δικαιοσύνης, που επήλθε με τας εξωφρενικάς αποφάσεις των στρατοδικείων  κατά τον Εμφύλιον Πόλεμον, οι οικτροί  τεμενάδες απέναντι των ξένων, κατά τα έτη που επηκολούθησαν - όλα αυτά συνέτειναν εις το να κατέλθει ο ελληνικός λαός εκεί που κατήλθε.

Η διαπίστωσις της καταπτώσεως του δεν αποτελεί, οφείλω να διευκρινίσω, "κατηγορίαν" στρεφόμενη εναντίον του. Αλλ' αποτελεί δεδομένον, από την σαφή επίγνωσιν του οποίου οφείλουν να ξεκινήσουν, δια να δημιουργήσουν  κάτι καλύτερον , εκείνοι που, ενώ αρνούνται κατηγορηματικώς την εξευτελιστικήν ετικέταν του "εθνικόφρονος" αγαπούν πραγματικώς αυτόν τον τόπον.

*κατά αηδιαστικό τρόπο

ΤΟ ΑΛΛΟ ΣΑΒΒΑΤΟ: Απαντά ο Ιάκωβος Καμπανέλης