Πώς το καταλαβαίνω...

ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΟΤΙ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΠΑΡΕΝΟΧΛΕΙΤΑΙ Ή ΚΑΚΟΠΟΙΕΙΤΑΙ

Το παραπάνω αποτελεί θεμελιώδες ερώτημα για τους γονείς ανήλικων παιδιών. Θεμελιώδες διότι η παρενόχληση και ακόμα περισσότερο η κακοποίηση ενός παιδιού ενδεχομένως να αποτελέσει έναν παράγοντα κινδύνου για τη μετέπειτα εξέλιξη του, σε επίπεδο ενδοπροσωπικό, διαπροσωπικό, κοινωνικό ή εργασιακό.

 Με λίγα λόγια τα άτομα που υφίστανται ή έχουν υποστεί κακοποίηση συνήθως δυσκολεύονται να διαμορφώσουν θετική εικόνα για τον εαυτό τους, καθώς το βαθιά ριζωμένο αίσθημα της υποτίμησης που προκύπτει από την κακοποίηση είτε έμμεσα, μέσω των κακοποιητικών πράξεων και του αισθήματος που αυτές αφήνουν στο θύμα, είτε άμεσα, μέσω της αμιγώς συναισθηματικής κακοποίησης, ωθούν το άτομο να φέρει χαμηλό αίσθημα αυτοαξίας. Επακόλουθο αυτού είναι η χαμηλή αυτοπεποίθηση, το αίσθημα ανασφάλειας και η ελλιπής εμπιστοσύνη στα περιβάλλοντα που αλληλεπιδρά αποτρέποντας έτσι το παιδί από το να προσπαθήσει ώστε να αξιοποιήσει το δυναμικό του και να ανακαλύψει τις κλίσεις του, να διαμορφώσει υγιείς διαπροσωπικές και ερωτικές σχέσεις και να εξελιχθεί κοινωνικά.

 Η κακοποίηση όμως δεν έχει μόνο μία μορφή. Μπορεί να εκδηλωθεί με άμεσους ή έμμεσους τρόπους. Η σωματική και η σεξουαλική κακοποίηση εμπίπτουν στην πρώτη κατηγορία, ενώ η παραμέληση και η συναισθηματική κακοποίηση στην δεύτερη. Ωστόσο, οι μορφές αυτές  κακοποίησης συνήθως δεν εμφανίζονται ξεχωριστά, αλλά συνδυαστικά μεταξύ τους. Η σωματική κακοποίηση συνοδεύεται και από τη συναισθηματική, ενώ η σεξουαλική κυρίως από την παραμέληση. Με όποιον τρόπο όμως και αν συμβαίνει η παιδική κακοποίηση, το κοινό χαρακτηριστικό είναι το σημαντικό πλήγμα που αυτή αφήνει στο συναισθηματικό κόσμο του παιδιού.

 Για όλα τα παραπάνω λοιπόν γίνεται έκδηλο γιατί  ο έγκαιρος εντοπισμός περιστατικών κακοποίησης είναι τόσο σημαντικός. Ωστόσο, θα είναι πολύ σημαντικό να αναφερθεί ότι η κακοποίηση δεν προκύπτει μόνο από άτομα έξω από την οικογένεια, αλλά όπως έχει φανεί αρκετές φορές προκύπτει και από τα ίδια τα μέλη της. Κατά συνέπεια, ένας γονέας θα είναι απαραίτητο παρατηρώντας κάποια ιδιαίτερα «σημάδια» στη συμπεριφορά και στην καθημερινή λειτουργία του παιδιού του να προχωρήσει σε περεταίρω διερεύνηση τους, ώστε να αντιληφθεί τι μπορεί να συμβαίνει και να παρέμβει.

  Τα συμπτώματα λοιπόν αυτά που θα κάνουν έναν γονέα, ή έναν ενήλικο γενικότερα να αντιληφθεί ότι κάτι επιλήψιμο μπορεί να συμβαίνει στο παιδί του, συνήθως διαφέρουν βάσει του σταδίου ανάπτυξης που βρίσκεται το παιδί, καθώς επίσης και βάσει της μορφής της κακοποίησης.

 

Σε γενικές γραμμές τα συμπτώματα που ενδεχομένως να καταδεικνύουν κάποιας μορφής κακοποίηση είναι:

● Η απότομη αλλαγή στη συμπεριφορά του παιδιού και ίσως η μείωση των σχολικών του επιδόσεων.

● Όταν το παιδί παρουσιάζει δυσκολίες στη μάθηση (στις επιδόσεις, σε μικρότερες ηλικίες στην εκφορά του λόγου, στη συμμετοχή του στη διαδικασία μάθησης) οι οποίες δε μπορούν να αποδοθούν ξεκάθαρα σε κάποιον οργανικό ή ψυχολογικό παράγοντα.

● Όταν το παιδί βρίσκεται πάντα σε εγρήγορση σαν να πρόκειται κάτι κακό να συμβεί.

● Όταν παρουσιάζει ιδιαίτερα υποτακτική και συμμορφωτική συμπεριφορά,

● Όταν αναζητά αφορμές ώστε να απουσιάζει αρκετές ώρες από το σπίτι του.

 

Στην περίπτωση της σωματικής κακοποίησης τα κύρια «σημάδια» είναι:

● Οι συχνοί και ανεξήγητοι τραυματισμοί, δαγκώματα, μώλωπες, μαυρισμένα μάτια ή σπασίματα στα κόκαλα του σώματος του παιδιού (πολλές φορές οι τραυματισμοί φαίνεται να έχουν ένα συγκεκριμένο μοτίβο, όπως σημάδια από χέρι ή ζώνη).

● Όταν οι κακώσεις δεν αιτιολογούνται επαρκώς από το παιδί ή από τους γονείς ή πέφτουν σε αντιφατικές εξηγήσεις.

● Ο τρόμος στη θέαση ενός ατόμου και η πάση θυσία αποφυγή του.

● Όταν φοράει ακατάλληλο ρουχισμό για να καλύψει τους τραυματισμούς, όπως η μακρυμάνικη μπλούζα το καλοκαίρι.

● Η αναφορά του ίδιου του παιδιού για τραυματισμό από ένα συγκεκριμένο άτομο.

Στην περίπτωση της παραμέλησης:

● Όταν το παιδί απουσιάζει συχνά από το σχολείο

● Όταν το παιδί επαιτεί ή προσφεύγει σε κλοπή χρημάτων από συμμαθητές του ώστε να αγοράσει κάτι αναγκαίο.

● Όταν δεν παρέχεται επαρκής σίτιση, στέγαση ή ένδυση.

● Όταν δεν του παρέχεται η δέουσα ιατρική φροντίδα και περίθαλψη.

● Όταν είναι συχνά βρώμικο και ίσως μυρίζει.

● Όταν δε φοράει κατάλληλο για την εποχή ρουχισμό.

● Όταν καταναλώνει αλκοόλ ή κάνει χρήση ναρκωτικών (για τους έφηβους κυρίως).

● Όταν αναφέρει το ίδιο ότι δεν υπάρχει κάποιος στο σπίτι για να το φροντίσει.

 Στην περίπτωση της σεξουαλικής παρενόχλησης ή κακοποίησης τα «επικίνδυνα» σημάδια είναι:

● Όταν το παιδί δυσκολεύεται να περπατήσει ή να κάτσει.

● Ο επίμονος αυνανισμός και συχνά σε ακατάλληλο περιβάλλον.

● Προκλητική συμπεριφορά απέναντι σε ενήλικες και ανάρμοστα φιλιά.

● Αποφεύγει να συμμετέχει σε αθλητικές δραστηριότητες.

● Παρουσιάζει ιδιαίτερη συμπεριφορά, είναι αρκετά σκεπτικό και επιδεικνύει ασυνήθιστες για την ηλικία του γνώσεις και συμπεριφορές γύρω από το σεξ.

● Ενδεχόμενη εγκυμοσύνη ή σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα ιδίως σε ηλικία μικρότερη των 14 ετών.

● Η αναφορά από το ίδιο το παιδί σε σεξουαλική κακοποίηση από κάποιο γονέα ή άτομο φροντίδας.

 

Τέλος, αναφορικά με τη συναισθηματική κακοποίηση, συνήθως τα παιδιά παρουσιάζουν τα παρακάτω συμπτώματα:

● Επιδεικνύουν ακραίες συμπεριφορές όπως ιδιαίτερα συγκαταβατική ή ιδιαίτερα απαιτητική συμπεριφορά, ιδιαίτερα παθητική ή επιθετική συμπεριφορά.

● Κάποιες φορές αναλαμβάνουν ρόλο γονέα για άλλα παιδιά ή παρουσιάζουν ιδιαίτερα παιδαριώδη συμπεριφορά ή παλινδρομούν σε συμπεριφορές που παρουσίαζαν σε νεότερη ηλικία (πιπίλισμα του αντίχειρα, αδυναμία ελέγχου των σφιγκτήρων).

● Έχουν αποσυρθεί υπερβολικά, είναι φοβισμένα ή έχουν άγχος μήπως κάνουν κάτι λάθος.

● Για τις μεγαλύτερες ηλικίες παιδιών, όταν παρουσιάζουν διαταραχές στη συμπεριφορά όπως κλοπή, φυγή, καταστροφική συμπεριφορά (βανδαλισμός, φωτιές, κακοποίηση ζώων)

● Παρουσιάζουν καθυστερημένη σωματική ή συναισθηματική ανάπτυξη.

● Έχουν αποπειραθεί να αυτοκτονήσουν (κυρίως στην εφηβεία).

● Αναφέρουν ύπαρξη συναισθηματικής απόστασης με κάποιον από τους γονείς.

 

Κλείνοντας, είναι απαραίτητο να αναφερθεί ότι οι παραπάνω ενδείξεις δεν πιστοποιούν από μόνες τους καμία μορφή κακοποίησης. Αποτελούν όμως μία μορφή «συναγερμού» και είναι βοηθητικές ώστε να αντιληφθεί κανείς τι μπορεί να συμβαίνει στη ζωή ενός παιδιού.

ΠΗΓΗ: ΧΑΜΟΓΕΛΟ του ΠΑΙΔΙΟΥ