BULLYING

ΑΠΟ ΠΟΥ ΜΑΣ ΗΡΘΕ ΚΑΙ ΤΙ ΚΑΝΟΥΜΕ;

Πολλοί θεωρούν ότι το Bullying, ελληνιστί ο εκφοβισμός, είναι κάτι νέο, μία συνθήκη η οποία προέκυψε το τελευταίο διάστημα. Ο εκφοβισμός όμως ή διαφορετικά ο ψευτοπαλικαρισμός, ο τραμπουκισμός ή το νταηλίκι είναι ένα φαινόμενο το οποίο συναντάται ως όρος πολύ καιρό πριν, γύρω στο 1970.

Ας ξεκινήσουμε όμως αναφέροντας τι δεν είναι εκφοβισμός. Όταν παιδιά σχολικής ηλικίας έρχονται στα χέρια και μερικές φορές παλεύουν ακόμα, αυτό δε σημαίνει ότι εκείνη τη στιγμή κάποιο από τα παιδιά διεξάγει και κάποιο υφίσταται εκφοβισμό. Πιο συγκεκριμένα, για να θεωρήσουμε ότι υπάρχει εκφοβισμός θα πρέπει να πληρούνται κάποιες προϋποθέσεις οι οποίες θα βοηθούν γονείς, εκπαιδευτικούς αλλά και παιδιά να αναγνωρίζουν την εκάστοτε συνθήκη και να παρεμβαίνουν ο καθένας με τον ξεχωριστό τρόπο και το μοναδικό του ρόλο. Εξυπακούεται βεβαίως ότι και η γενική σχολική βία, όπως περιγράφηκε παραπάνω δε θα πρέπει να περνάει απαρατήρητη.
 

Τι όμως αλήθεια είναι ο εκφοβισμός;

Με λίγα λόγια, είναι η σωματική (χτυπήματα, σπρωξίματα κτλ.), λεκτική (κοροϊδευτικά παρατσούκλια κτλ.) ή ψυχολογική επίθεση (περιθωριοποίηση, στιγματισμός κτλ.), η οποία έχει στόχο να προκαλέσει φόβο, άγχος ή να βλάψει κάποιο συγκεκριμένο άτομο ή ομάδα ατόμων. Ο εκφοβισμός αυτός μπορεί επιπλέον να είναι σεξουαλικός, φυλετικός ή στις μέρες μας και ηλεκτρονικός. Μπορεί να μην είναι πάντα άμεσος όπως παραπάνω αλλά να διεξάγεται και με έμμεσο τρόπο παίρνοντας τη μορφή του κοινωνικού αποκλεισµού, (π.χ., διάδοση αρνητικής φήµης, «κάρφωµα» µε το βλέµµα), ενώ άλλες φορές μπορεί να εφαρμόζεται μέσω της αρπαγής ή και καταστροφής πραγµάτων ή μέσω της απειλής και του εξαναγκασµού σε πράξεις που το άτομο που τον υφίσταται προφανώς δεν επιθυμεί. Κυρίως όμως έγκειται στη συστηματική και κατ’ επανάληψη κατάχρηση της ανισορροπίας της δύναμης μεταξύ του ατόμου που εκφοβίζει και που θεωρείται πιο ισχυρό και του ατόμου που εκφοβίζεται και που θεωρείται σχετικά πιο ανίσχυρο. Ο εκφοβισµός συνήθως λαµβάνει χώρα στο προαύλιο, στους διαδρόµους, στις τουαλέτες, στην τάξη και στο δρόµο προς και από το σχολείο, µε αποτέλεσµα αρκετά περιστατικά εκφοβισµού να µη γίνονται αντιληπτά από τους ενηλίκους.

Έχοντας λοιπόν κατά νου πως ότι είναι σχολική βία δεν είναι εκφοβισμός, αλλά αντίθετα ότι είναι εκφοβισμός υπάγεται στο ευρύ πλαίσιο της σχολικής βίας, αναλόγως διαμορφώνονται και οι τρόποι αντιμετώπισης του φαινομένου. Συγκεκριμένα, εφόσον γίνει αντιληπτό ότι διεξάγεται εκφοβισμός τόσο οι γονείς, όσο και οι εκπαιδευτικοί αλλά και οι ίδιοι οι μαθητές είναι απαραίτητο να δρουν με τέτοιο τρόπο ώστε η κάθε ομάδα με τον ξεχωριστό της ρόλο να συμβάλει στην αντιμετώπιση του φαινομένου.

Τα παιδιά που υφίστανται εκφοβισμό θα είναι απαραίτητο να γνωρίζουν ότι για οτιδήποτε τους συμβαίνει είναι πολύ σημαντικό να μιλάνε και να ζητούν βοήθεια από τον γονέα και τον εκπαιδευτικό τους. Όχι μόνο στην περίπτωση που νιώθουν ότι είναι αβοήθητοι, αλλά ακόμα και όταν καταφέρνουν να διαχειριστούν το κάθε περιστατικό, είναι σημαντικό τα παιδιά να αναφέρουν τέτοιου είδους καταστάσεις καθώς κάποιος άλλος συμμαθητής τους ενδεχομένως να δυσκολεύεται όχι μόνο να αντιμετωπίσει μία αντίστοιχη κατάσταση, αλλά και να μιλήσει για ότι του συμβαίνει. Κατά συνέπεια, είναι πολύ σημαντικό τόσο οι γονείς, όσο και οι εκπαιδευτικοί να γνωρίζουν και αμφότεροι να λειτουργούν τόσο προληπτικά, όσο και παρεμβατικά βάσει της κατάστασης κάθε φορά.

Οι γονείς αδιαμφισβήτητα διαδραματίζουν καταλυτικό ρόλο στην αντιμετώπιση του φαινομένου. Θα είναι πολύ σημαντικό λοιπόν οι γονείς όποτε παρατηρούν συμπεριφορές στα παιδιά τους που να μην αντιστοιχούν στις αναμενόμενες, δηλαδή τα παιδιά να τους φαίνονται πιο επιθετικά και αντιδραστικά (να φωνάζουν, να βρίζουν ή σε κάποιες περιπτώσεις ο θυμός τους είναι τέτοιος που φτάνουν στο σημείο να χτυπάνε τους γονείς ή άλλα παιδιά) ή να εκδηλώνουν έντονα συναισθήματα θλίψης και παραίτησης από τις καθημερινές τους δραστηριότητες (σχολείο, εξωσχολικές δραστηριότητες, διασκέδαση), τότε θα είναι απαραίτητο οι γονείς να προσεγγίσουν τα παιδιά τους συναισθηματικά, προσπερνώντας ίσως τα τελικά συμπτώματα της συμπεριφοράς τους. Να τα ρωτήσουν με τρόπο διαλλακτικό και όχι επικριτικό ή αυταρχικό, τι νιώθουν, αν τους συμβαίνει κάτι στο σχολείο, αν υπάρχει κάτι που τους θλίβει ή τους θυμώνει και μαζί να προσπαθήσουν να το αντιμετωπίσουν. Τα πιο συνήθη συναισθήματα που νιώθει ένα παιδί που βιώνει εκφοβισμό είναι η ντροπή, ο θυμός, η ενοχή και ο φόβος. Επομένως, γονείς μην περιμένετε να έρθουν τα παιδιά σε εσάς γιατί ίσως να δυσκολεύονται. Κάντε εσείς την πρώτη κίνηση όταν υποπέσουν στην αντίληψη σας συμπτώματα σαν τα παραπάνω. Και να θυμάστε, προσπαθήστε παρά την ένταση και το θυμό που σας δημιουργείται όταν αντιλαμβάνεστε τι συμβαίνει στο παιδί σας να παραμείνετε ψύχραιμοι, να μην τα κατακρίνετε αν δεν έπραξαν όπως θεωρείτε ότι θα έπρεπε, διότι τότε είναι εύκολο να νιώσουν ματαίωση στην προσπάθεια τους να σας εμπιστευθούν κάτι τόσο σημαντικό και να απομακρυνθούν και από εσάς, χάνοντας την πίστη τους στην πολύτιμη βοήθεια σας. Αντιθέτως, ενημερώστε τα για τα δικαιώματά τους και δείξτε τους ότι είναι σημαντικά για εσάς και ότι μπορούν να τα καταφέρουν.

Συνεργαστείτε με τους εκπαιδευτικούς. Οι εκπαιδευτικοί διαδραματίζουν επίσης εξέχοντα ρόλο στην αντιμετώπιση του εκφοβισμού. Ξεκινώντας, θα είναι απαραίτητο κατά τη διάρκεια των εποπτειών στον προαύλιο χώρο του σχολείου να είναι σε εγρήγορση ώστε να παρατηρούν, να αντιλαμβάνονται και να σταματούν εν τη γενέσει τους περιστατικά εκφοβισμού. Όταν πια έχουν αντιληφθεί ότι υπάρχουν παιδιά που κατά σύστημα εκφοβίζουν και άλλα που εκφοβίζονται τότε θα είναι απαραίτητη η προσέγγιση και η πλαισίωση και των δύο πλευρών. Πως; διαμορφώνοντας σχέσεις εμπιστοσύνης με τους μαθητές τους ώστε να του αποκαλύπτουν τις δυσκολίες τους. Να δείχνουν τη διαθεσιμότητα τους λοιπόν, σε όλους τους μαθητές ώστε ανά πάσα στιγμή οι μαθητές να νιώθουν ότι μπορούν να μιλήσουν για οτιδήποτε τους απασχολεί. Να συζητήσουν με τα παιδιά που εκφοβίζουν για τα συναισθήματα τους χωρίς να είναι επικριτικοί και να τους δώσουν ρόλους οι οποίοι να τους κάνουν να νιώθουν ότι είναι σημαντικοί. Επίσης εντός της τάξης θα μπορούσαν όπου επιτρέπεται να εφαρμόσουν ομάδες μάθησης, φέρνοντας έτσι τα διαφορετικά «στρατόπεδα» των μαθητών πιο κοντά. Τέλος, να πραγματοποιούν προγράμματα συναισθηματικής αγωγής σε οποιαδήποτε στιγμή και με οποιονδήποτε τρόπο ο κάθε εκπαιδευτικός δύναται, ώστε να καλλιεργήσουν την ενσυναίσθηση στα παιδιά.

Ο εκφοβισμός είναι ένα φαινόμενο που μόνο συλλογικά μπορεί να αντιμετωπιστεί. Αν ενωθούμε όλοι μαζί μπορούμε...
ΠΗΓΗ: ΧΑΜΟΓΕΛΟ του ΠΑΙΔΙΟΥ