Τώρα τι γίνεται;

Παιδική σεξουαλική κακοποίηση και παρενόχληση

Πώς προσεγγίζουμε ένα παιδί που έχει 

κακοποιηθεί ή παρενοχληθεί σεξουαλικά 

Σοκ! Ο πιο απλός και περιεκτικός τρόπος να περιγράψουμε το πώς θα αισθανθεί ένας γονιός σε μια τέτοια είδηση. Μια σειρά από δύσκολα συναισθήματα μας πλημμυρίζουν, κάποια από τα οποία είναι ο θυμός, η ντροπή, η ενοχή, ο φόβος. Δεν είναι άλλα από αυτά που αισθάνεται το ίδιο το παιδί... 

Είναι πολύ σημαντικό να προσπαθήσετε να σεβαστείτε το συναίσθημα του παιδιού. Αυτό με απλά λόγια σημαίνει να αφουγκραστείτε όσο πιο προσεκτικά γίνεται το πώς αισθάνεται και να μην -άθελά σας ίσως- το επηρεάσετε με το δικό σας συναίσθημα. Π.χ. εάν εσείς είστε πολύ θυμωμένος με αυτό που του συνέβη, ή αν αισθάνεστε ενοχή για ό,τι του συνέβη, είναι πολύ πιθανόν, με τρόπο συνειδητό ή  μη να επηρεαστεί το παιδί όταν το προσεγγίζετε με αποτέλεσμα να μην μπορέσει να εκφράσει αυτό που το ίδιο αισθάνεται… Αυτό δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να κρύψετε αυτό που αισθάνεστε, να προσποιηθείτε, κλπ. Σημαίνει ότι  χρειάζεται να πάρετε και εσείς λίγο χρόνο για να έρθετε σε επαφή και να σεβαστείτε το δικό σας συναίσθημα. Αυτό θα σας βοηθήσει να οργανώσετε τη σκέψη σας και να προετοιμάστε λίγο πολύ αυτά που έχετε να πείτε στο παιδί, διατηρώντας ταυτόχρονα μια ανοιχτότητα σε αυτά που το ίδιο θα φέρει ως αντίδραση. Με άλλα λόγια, αυτό απαιτεί να έχετε κάνει μέσα σας μια προεργασία πριν κάνετε μια σχετική συζήτηση ή/και ακόμη περισσότερο τονίζει τον ρόλο της δικής σας από πριν ενημέρωσης σχετικά με το θέμα αυτό. Ψυχραιμία, σαφής επίγνωση του ρόλου και της ευθύνης σας και πίστη πως οτιδήποτε και να έχει συμβεί, το παιδί με την κατάλληλη υποστήριξη θα μπορέσει να το ξεπεράσει και να σταθεί στα πόδια του. Αυθεντική πίστη, δηλαδή, στις δυνατότητές του, στο δυναμικό του.  

Κοινός παρανομαστής σε όλα τα συναισθήματα που έχει κάθε παιδί, κάθε άνθρωπος που έχει υποστεί κακοποίηση είναι ο πόνος. Το να βοηθήσετε λοιπόν το παιδί να αναγνωρίσει τον πόνο που αισθάνεται, να δώσετε χώρο να το εκφράσει, και ιδανικά να το βάλει σε λόγια είναι από τα πλέον σημαντικά βήματα στην διαδικασία επούλωσης του τραύματος αυτού. Στόχος είναι να μην «αναγκαστεί» το παιδί να το εκδραματίσει, δηλ. να εκτονώνει την ψυχική του ένταση με τρόπους ιδιαίτερα έντονους και παρορμητικούς, ακόμη και επιθετικούς προς το περιβάλλον του ή αυτοκαταστροφικούς.  

Το πιο «βαρύ» ίσως συναίσθημα που το παιδί το οποίο έχει κακοποιηθεί κατά κανόνα νιώθει είναι η ενοχή: αισθάνεται με κάποιον τρόπο, πιθανόν καθόλου σαφή, ότι το ίδιο το προκάλεσε, αυτό φταίει για ό,τι του συνέβη, ή αυτό φταίει επειδή δεν κατάφερε να το αποφύγει, ή επειδή δεν το αποκάλυψε και δεν ζήτησε βοήθεια νωρίτερα. Είναι αναγκαίο λοιπόν με την κάθε ευκαιρία να επαναλαμβάνουμε στο παιδί ότι για αυτό που του συνέβη, δεν ευθύνεται το ίδιο. Μάλιστα, συντελεί πολύ σε αυτό να βοηθήσουμε το παιδί να καταλογίσει την ευθύνη εκεί που πρέπει, να σταθεί όσο του χρειάζεται στη θέση του θύματος και να μην μπει στη θέση του θύτη. Να εκφράσει το θυμό του, να φωνάξει, να βρίσει, να εκτονώσει την επιθετικότητά του σε ένα ασφαλές  πλαίσιο...

Εξίσου σημαντικό είναι να αναγνωρίσετε τις όποιες ανάγκες του και να του δώσετε χώρο να τις εκφράσει όσο πιο καθαρά μπορεί. Ένα παιδί που έχει κακοποιηθεί σεξουαλικά έχει κατεξοχήν το δικαίωμα να ζητήσει όσο απαιτητικά, έντονα και «γκρινιάρικα» θέλει αυτό που του έχει λείψει, αφού ένας τρόπος να ιδωθεί αυτό που του συνέβη είναι μέσα από το πρίσμα της απώλειας και της στέρησης. Απώλεια και στέρηση λοιπόν της ασφάλειας, του σεβασμού του ελέγχου του σώματός του, της επιθυμίας του, των ορίων του... 

Άλλωστε, η παραβίαση των ορίων που συνιστά η σεξουαλική κακοποίηση θα μπορούσε συν τοις άλλοις να θεωρηθεί μια απώλεια του ελέγχου: του ελέγχου που κάθε άνθρωπος εγγενώς έχει την ανάγκη για να αυτοπροσδιοριστεί, για να δομήσει την πλέον βασική αίσθηση ταυτότητας. Όταν μάλιστα παραβιάζονται αυτά τα όρια στην κρίσιμη ηλικία όπου ξεκινούν να «εγκαθίστανται», είναι αυτονόητο το πόσο σημαντικός είναι ο σεβασμός των ορίων και της ανάγκης επανάκτησης της αίσθησης του ελέγχου στην όποια προσπάθεια επούλωσης ενός τραύματος. 

Πολύ βοηθητικό επίσης είναι να προσπαθήσετε να στρέψετε το ενδιαφέρον του παιδιού σε πράγματα που του δίνουν αίσθηση δημιουργικότητας και επίτευξης, ικανοποίηση και ευχαρίστηση και εστιάζονται στο σήμερα της ζωής του παιδιού. Παροτρύνοντας το παιδί να εστιάσει στο εδώ και τώρα της ζωής του βοηθάτε να μείνει λιγότερο χώρος στις άσχημες και τραυματικές αναμνήσεις της κακοποίησης και να τις αφήσει πίσω του το συντομότερο δυνατόν.  

Αυτό συνδέεται και με το ότι το παιδί που έχει κακοποιηθεί έχει την τάση να αποφεύγει την απόλαυση στη ζωή, οτιδήποτε μπορεί να του προσφέρει ευχαρίστηση με στόχο –όχι πάντα συνειδητό- να μειώσει τον πόνο. Ο μηχανισμός με τον οποίον γίνεται αυτό λειτουργεί ως εξής: Παγώνοντας το συναίσθημά σου, μειώνεις τον πόνο, μειώνεις όμως και τα θετικά συναισθήματα: τη χαρά, την απόλαυση, την ευτυχία. Έτσι, παραμένεις εγκλωβισμένος συναισθηματικά και με τον τρόπο αυτό παρατείνονται τα άσχημα αποτελέσματα των όποιων οδυνηρών εμπειριών, η απώλεια, η στέρηση, το να έχουν κάποιο νόημα για σένα τα πράγματα που κάνεις, ό,τι συμβαίνει γύρω σου. 

Αυτό συνδέεται και με τη δυνατότητα που χρειάζεται να αποκτήσει ένα παιδί που έχει πέσει θύμα κακοποίησης να δώσει σιγά σιγά και με πολλή φροντίδα και υποστήριξη κάποιο νόημα σε ό,τι του συνέβη, με απλά λόγια να προσπαθήσει να επουλώσει το τραύμα.  Η διαδικασία αυτή είναι αρκετά δύσκολη και χρονοβόρα  και πηγαίνει παράλληλα με τις αναπτυξιακές φάσεις του παιδιού. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι η κατεξοχήν διαδικασία που πραγματοποιείται σε θεραπευτικό πλαίσιο, δηλαδή με τη βοήθεια ενός ειδικού, σε συγκεκριμένο χώρο και  χρόνο, μέσα από μια πολύ συγκεκριμένη σχέση (θεραπευτική) που έχει συγκεκριμένους στόχους και ανάλογο «συμβόλαιο». Αυτό όμως που μπορεί ο κάθε σημαντικός ενήλικος που σχετίζεται με το παιδί να κάνει, το οποίο αποτελεί αναγκαίο έδαφος για αν χτιστεί όλη η παραπάνω θεραπευτική διαδικασία είναι να είναι δίπλα του και να του τονίζει με κάθε ευκαιρία ότι δεν ευθύνεται το ίδιο σε καμία περίπτωση και με κανέναν απολύτως τρόπο για αυτό που του συνέβη.

Αν μάθετε ότι το παιδί σας κακοποιήθηκε σεξουαλικά από κάποιον;

● Διατηρείστε την ψυχραιμία σας.... Είναι λογικό να αναστατωθείτε αλλά πιθανά να φοβίσετε και πάλι το παιδί σας και να σας αποκρύψει σημαντικά θέματα που δεν σας έχει ακόμα πει.

● Μιλήστε με το παιδί σας και δώστε του χρόνο να εκφραστεί. Ακούστε το με προσοχή και αποφύγετε να καθοδηγήσετε τη σκέψη του ή τα λόγια του.

● Δείξτε του ότι είναι κάτι που σας απασχολεί.

● Πείτε στο παιδί σας πόσο σημαντικό αλλά και γενναίο ήταν να μοιραστεί μαζί σας αυτό που έγινε.

● Απενοχοποιήστε το παιδί λέγοντας του ότι οτιδήποτε και να έκανε κάποιος δεν θα έπρεπε να του φερθεί με αυτό τον τρόπο.

● Καθησυχάστε το παιδί σας και ακούστε το σε όλους τους προβληματισμούς του.

● Ενημερώστε τις αρχές.  

Ίσως είναι μία από τις πιο δύσκολες στιγμές σας...

Σκεφτείτε πόσο δύσκολη όμως ήταν αυτή η στιγμή για το παιδί σας και πόσο κουράγιο χρειάστηκε για να σας το αποκαλύψει...
Μην δείξετε ότι αδιαφορείτε για εκείνο ή για άλλα παιδιά που πιθανόν να βρεθούν στη θέση του....

ΚΑΛΕΣΤΕ ΣΤΗ ΓΡΑΜΜΗ 1056 ΟΛΟ ΤΟ 24ΩΡΟ ΓΙΑ ΝΑ ΣΑΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΟΥΜΕ

 ΠΗΓΗ: Χαμόγελο του Παιδιού