ΕΝΤΥΠΩΣΙΑΚΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ

ΟΛΙΚΗ ΕΚΛΕΙΨΗ ΥΠΕΡΠΑΝΣΕΛΗΝΟΥ

 της Αικατερίνης Ρόζη*

Πολλά και πολύχρωμα φεγγάρια ξεπροβάλλουν το 2015 μαζί με πολλές εκλείψεις...

 Να αναφέρω:

Α)την μερική έκλειψη ηλίου στις 20 Μαρτίου (http://to-dialeimma2.blogspot.gr/2015/03/blog-post_19.html) ,

Β) το μπλέ φεγγάρι, που ήταν η πανσέληνος της 31ης Ιουλίου 2015, η δεύτερη μέσα στον ίδιο μήνα, πράγμα σπάνιο αλλά όχι ασυνήθιστο. Μπλε φεγγάρι έχουμε κάθε δύο με τρία χρόνια, όταν αθροίζονται οι 11 ημέρες που περισσεύουν από τους 12 σεληνιακούς κύκλους του χρόνου. Χαρακτηριστική είναι η αγγλική έκφραση «Οnce in a blue moon», που σημαίνει πως κάτι συμβαίνει πολύ σπάνια και... όχι δεν είναι μπλε.

Γ) στις 28 Σεπτεμβρίου, λίγο πριν την ανατολή του Ήλιου, θα γίνουμε μάρτυρες ενός πολύ εντυπωσιακού φυσικού φαινομένου. Την Ολική Έκλειψη της Σελήνης (υπερπανσελήνου ) Η έκλειψη -εφόσον το επιτρέπει ο κατά τόπους καιρός- θα είναι ορατή από την Ευρώπη, την Αφρική, την Αμερική και τη δυτική Ασία. Προηγήθηκε στις 13 Σεπτεμβρίου μια μερική σεληνιακή έκλειψη, η οποία όμως ήταν ορατή μόνο στη Νότια Αφρική και την Ανταρκτική.

Τι είναι η έκλειψη σελήνης;

Η Σελήνη όπως γνωρίζουμε είναι ο φυσικός δορυφόρος της Γης μας ο οποίος είναι ορατός σε εμάς επειδή ανακλά το φως του Ήλιου. Όταν όμως το φως του Ήλιου εμποδίζεται να την «φτάσει» γιατί «μπαίνει» η Γη στην μέση τότε έχουμε  Έκλειψη  Σελήνης.  Δηλαδή Έκλειψη  Σελήνης λέγεται  το  φαινόμενο  κατά το οποίο   παρατηρούμε  το  πέρασμα  της  Σελήνης  μέσα  από  τη  σκιά  ή   την   παρασκιά   της   Γης,   που   έχει   ως   αποτέλεσμα   την   αλλαγή   της   φαινόμενης   λαμπρότητας   της  Σελήνης (δεν λάμπει και άρα δεν την βλέπουμε).

Γιατί όμως δεν έχουμε έκλειψη  Σελήνης  κάθε πανσέληνο;

Αυτό οφείλεται στο ότι τα τρία σώματα δεν ευθυγραμμίζονται  ακριβώς κάθε πανσέληνο γιατί η τροχιά της  Σελήνης γύρω από τη Γη δε βρίσκεται πάνω στο ίδιο επίπεδο με αυτό της τροχιάς  της Γης γύρω από τον Ήλιο.

Έτσι μόνο δύο εποχές το χρόνο η διάταξη του συστήματος Ήλιου, Γης, και Σελήνης είναι τέτοια ώστε τα τρία σώματα να βρίσκονται σε ευθεία γραμμή και η σκιά της Γης να πέσει πάνω στην Σελήνη  προκαλώντας έκλειψη Σελήνης.

Γιατί λέγεται υπερπανσέληνος;

Η τροχιά της Σελήνης ΔΕΝ είναι τελείως κυκλική αλλά έχει ένα κοντινότερο σημείο από την Γη που λέγεται περίγειο. Το γεγονός ότι η Σελήνη θα βρίσκεται και στο περίγειό της (στην κοντινότερη απόσταση από την Γη) την στιγμή της έκλειψης, θα συμβάλει στην δημιουργία του φαινομένου της υπερπανσελήνου, με την Σελήνη να εμφανίζεται 14% μεγαλύτερη σε σχέση με την διάμετρό της στο απόγειο (δηλαδή το πιο απομακρυσμένο σημείο της από την Γη).

Κάτι ανάλογο -συνδυασμός ολικής έκλειψης και υπερπανσελήνου– έχει συμβεί μόνο πέντε φορές μετά το 1900: το 1910, το 1928, το 1946 και για τελευταία φορά το 1982, ενώ δεν θα ξανασυμβεί πριν από το 2033, σύμφωνα με τη NASA. Ασφαλώς ολικές εκλείψεις «κανονικής» και όχι «σούπερ» Σελήνης συμβαίνουν πολύ πιο συχνά (περίπου κάθε δυόμισι χρόνια).

Τι θα γίνει λοιπόν τα ξημερώματα της Δευτέρας;

Κατά τη διάρκεια της ολικής φάσης της έκλειψης, η Σελήνη θα βρίσκεται στο δυτικό-νοτιοδυτικό ουρανό.(Πειραιάς – Σαλαμίνα για εμάς τους Γλυφαδιώτες)  Οι ακριβείς χρόνοι του φαινομένου στη χώρα μας, σύμφωνα με τους αστρονόμους, θα έχουν ως εξής:

Έναρξη της έκλειψης στις 3:11 π.μ.
Μερική φάση της έκλειψης θα ξεκινήσει στις 04:07 π.μ. όταν η Σελήνη θα εισέρχεται βαθμιαία στην σκιά του πλανήτη μας. Η ολική φάση θα ξεκινήσει στις 5:11 π.μ. όταν ολόκληρη η Σελήνη θα έχει εισέλθει στη σκιά της Γης το μέγιστο της έκλειψης θα παρατηρηθεί στις 5:47 π.μ. και το τέλος της ολικής φάσης στις 6:23 π.μ.
Ανατολή ηλίου στις 7:18 π.μ. Τέλος της έκλειψης στις 8:22 π.μ. (η Σελήνη θα έχει ήδη δύσει άρα  ΔΕΝ θα είναι ορατή τότε στην Ελλάδα).

Παρατηρούμε ότι η ολική φάση θα διαρκέσει περίπου  70 λεπτά  και το φαινόμενο συνολικά πάνω από τέσσερις ώρες μαζί με την παρασκιά και την μερική έκλειψη.

Υπάρχει κίνδυνος;

Μπορείτε να παρακολουθήσετε το φαινόμενο είτε με ερασιτεχνικό τηλεσκόπιο, είτε μια κυάλια, είτε με γυμνά μάτια χωρίς ΚΑΝΕΝΑ κίνδυνο. Ο μόνος κίνδυνος είναι η... στέρηση ύπνου... Πολλές ομάδες ερασιτεχνών αστρονόμων έχουν προγραμματίσει να απολαύσουν το φαινόμενο με τα τηλεσκόπιά τους ή και χωρίς... και να μοιραστούν  με το κοινό της πόλης που θα ξενυχτήσει, την σπάνια εμπειρία.
Η επόμενη ολική έκλειψη της Σελήνης θα γίνει στις 27/28 Ιουλίου 2018

Αναλυτικές οδηγίες από Video της NASA http://svs.gsfc.nasa.gov//vis/a010000/a011900/a011981/APPLE_TV_Supermoon_Lunar_Eclipse_MASTER_appletv.m4v

Και ένα δωράκι!

Κυλήσετε  τον κέρσορα πάνω στο Φεγγαράκι και δείτε το να γίνεται όμορφο παιχνιδάκι. http://moon.nasa.gov/home.cfm.
Καλό παιχνίδι γνώσης...

* Η Αικετρίνη Ρόζη είναι γεωλόγος και υπηρετεί ως καθηγήτρια στο 3ο Γυμνάσιο Γλυφάδας