ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ

ΠΡΟΚΕΙΤΑΙ  ΓΙΑ ΤΟ  ΚΟΥΤΙ ΤΗΣ  ΠΑΝΔΩΡΑΣ;

των: Αρτέμιδος Τσίτσικα*, Αλίκης Μωυσιάδου**,Γιάννη Έξαρχου***, Καλλιόπης Αθανασίου****

Ζούμε στην εποχή της τεχνολογίας και της πληροφορίας. Το διαδίκτυο προσφέρει σημαντικές δυνατότητες για ενημέρωση, ψυχαγωγία, εκπαίδευση, επικοινωνία. Ο ηλεκτρονικός υπολογιστής και οι φορητές συσκευές αποτελούν χρήσιμα και συναρπαστικά εργαλεία για όλη την οικογένεια. Ωστόσο, η υπερβολή στη χρήση μπορεί να οδηγήσει σε ακραίες συμπεριφορές, ενώ- όπως και στον φυσικό κόσμο- υπάρχουν “παγίδες” που απαιτούν προσοχή, ενημέρωση και σωστό χειρισμό.

Τα παραπάνω αποκτούν ιδιαίτερη σημασία στην παιδική και εφηβική ηλικία, με δεδομένη την ευαλωτότητα των ανηλίκων στην υπερβολή, τον πειραματισμό και την έλλειψη διαδικασίας «φιλτραρίσματος» των ερεθισμάτων. Η γονεϊκή επικοινωνία, η σχέση παιδιού-γονέα, η δυνατότητα συζήτησης όταν προκύψει δυσκολία, αποτελούν τη βάση για να εξασφαλιστούν όρια και ορθή χρήση. Βοηθούν οι “οικογενειακοί” κανόνες, μετά από συζήτηση με όλα τα μέλη, ώστε να υπάρξουν τα οφέλη, χωρίς τις αρνητικές πτυχές- που μπορεί να προκύψουν.

Βασικά θέματα :

1.Προστασία προσωπικών δεδομένων

Μαθαίνουμε στα παιδιά να μην δημοσιοποιούν προσωπικά δεδομένα, όπως η διεύθυνση σπιτιού, το τηλέφωνο κλπ και να μην «ανεβάζουν» φωτογραφίες τους που αποκαλύπτουν τέτοια στοιχεία. Επίσης, χρειάζεται σκέψη και κρίση πριν μοιραστούν προσωπικό υλικό (φωτογραφίες, βίντεο κλπ) στον διαδικτυακό κόσμο, αφού τα ίχνη της πληροφορίας παραμένουν εκεί, χωρίς να δίνεται η «δεύτερη» ευκαιρία της διαγραφής ή διόρθωσης/αποκατάστασης. Τέλος, θα πρέπει να λαμβάνεται πάντα άδεια εάν χρησιμοποιήσουν στοιχεία άλλου προσώπου, και ειδικά εάν πρόκειται για παιδί.

2.Ακατάλληλο Περιεχόμενο

Τα παιδιά μπορεί να εκτεθούν σε ακατάλληλο για την ηλικία τους βίαιο, ρατσιστικό, πορνογραφικό ή/και παιδοφιλικό περιεχόμενο με συνέπειες στην ψυχοκοινωνική τους ανάπτυξη και την εξέλιξη της προσωπικότητάς τους. Το υλικό αυτό μπορεί να παρουσιαστεί ξαφνικά μπροστά τους και να τα αιφνιδιάσει, προκαλώντας τραυματική εμπειρία.

Είναι σημαντικά τα παρακάτω:

·να υπάρχει «ενεργό» κανάλι επικοινωνίας με τους γονείς για να εμπιστευτούν το συμβάν

·να αναφέρουν το υλικό σε υπηρεσία καταγγελίας και

·να συμβουλευτούν ειδικό

Ένα ακόμη σημείο που αξίζει να αναφερθεί σχετικά με τη συχνή έκθεση σε βίαιο ή σεξουαλικού περιεχομένου υλικό είναι ότι η επαναληψιμότητα των αρνητικών ερεθισμάτων τα «απενοχοποιεί» και απευαισθητοποιεί τα παιδιά σε ποικίλες ακατάλληλες συμπεριφορές τις οποίες αναπαράγουν σχετικά εύκολα (desensitation-sexualization). Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή έρευνα EUNETADB (www.eunetadb.eu 2012 ), 60% των εφήβων εκτίθενται σε πορνογραφία, ενώ 32% αναφέρει ότι η εμπειρία ήταν αρνητική. Σύμφωνα με παλαιότερη έρευνα του 2009 όταν η έκθεση είναι συχνή (> 3 φορές/εβδομάδα) υπάρχουν αρνητικές επιπτώσεις στην ψυχική, κοινωνική και σεξουαλική υγεία (TsitsikaAKetal 2009).

Τι μπορούμε να κάνουμε για να προστατεύσουμε τα παιδιά;

· Τοποθετούμε τον υπολογιστή σε κοινό χώρο ώστε να μπορούμε να επιβλέπουμε. Αποφεύγουμε το παιδικό δωμάτιο.

· Συζητάμε και εξηγούμε πώς να χρησιμοποιούνε ορθά το διαδίκτυο.

· Βάζουμε για αρχική σελίδα μια μηχανή αναζήτησης φιλική για τα παιδιά (http://askforkids.com , http://www.askids.com , http://kids.yahoo.com)

· Στην μηχανή αναζήτησης της google επιλέγουμε τις ρυθμίσεις ρυθμίσεις αναζήτησης →φιλτράρισμα ακατάλληλου περιεχόμενου.

· Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ένα επιπλέον εργαλείο γονικού ελέγχου/φίλτρο. Στην ιστοσελίδα http://www.syp-bench.eu μπορείτε να επιλέξετε ένα ανάλογα με τα κριτήριά σας και την ηλικία των παιδιών καθώς και να διαβάσετε περισσότερες πληροφορίες επ’ αυτού.

Επιπροσθέτως, στην ιστοσελίδα http://www.safeline.gr/ μπορούμε να κάνουμε καταγγελία για ιστοσελίδες που θεωρούμε το περιεχόμενό τους παράνομο.

Γενικοί κανόνες

· Χρησιμοποιούμε προγράμματα antivirus.

· Ειδοποιούμε κάποιον ειδικό αν δούμε ότι ο υπολογιστής συμπεριφέρεται «περίεργα».

· Ενεργοποιούμε φίλτρα και ρυθμίσεις γονικού ελέγχου.

· Μαθαίνουμε στα παιδιά να μην εμπιστεύονται οποιαδήποτε πληροφορία στο διαδίκτυο και να τις διασταυρώνουν.

· Περιηγούμαστε συχνά μαζί τους στο διαδίκτυο. Είναι ένας τρόπος επικοινωνίας- πέρα από επίβλεψη.

3.Αποπλάνηση-Grooming

Είναι σαφές ότι λόγω της ανωνυμίας, το διαδίκτυο επιτρέπει στην «σκοτεινή» πλευρά της ανθρώπινης φύσης να εκφραστεί πιο εύκολα. Ενήλικες με διάφορες προθέσεις μπορεί να πλησιάσουν παιδιά υποδυόμενοι συνομηλίκους, να επιδιώξουν να τα συναντήσουν σε φυσικό χώρο και να τα κακοποιήσουν ή να τα βλάψουν με ποικίλους τρόπους.

Διάφορα κυκλώματα παιδικής πορνογραφίας, παιδοφιλίας και εκμετάλλευσης έχουν επιλέξει το διαδίκτυο ως πεδίο δράσης.

Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή έρευνα EUNETADB (www.eunetadb.eu 2012 ), 63% των εφήβων επικοινωνούν με αγνώστους στο διαδίκτυο, ενώ οι μισοί από αυτούς τους συναντούν στο φυσικό περιβάλλον και 10% αναφέρουν ότι η εμπειρία καταλήγει σε τραύμα. Σοκαριστικό στοιχείο αποτελεί ότι 70% των γονέων δεν γνωρίζουν για τη συνάντηση αυτή!

4.Διαδικτυακός εκφοβισμός-cyberbullying

Τα ίδια τα παιδιά θεωρούν πως εκφοβίζονται όταν λαμβάνουν απειλητικά ή προσβλητικά μηνύματα, όταν αποκλείονται από δραστηριότητες, όταν δημιουργούνται ψευδείς φήμες ή λέγονται ψέματα γύρω από το προσωπό τους ή όταν αποστέλλονται φωτογραφίες τους χωρίς την άδειά τους.

·22% των Ευρωπαίων εφήβων υφίστανται διαδικτυακό bullying

·οι μισοί από αυτούς αναφέρουν πως αυτό τους έβλαψε

·η τάση αφορά κυρίως κορίτσια

·η Ελλάδα, μαζί με τη Ρουμανία, βρίσκονται στις υψηλότερες θέσεις

(www.eunetadb.eu )

Είναι σημαντικά τα παρακάτω:

·να υπάρχει «ενεργό» κανάλι επικοινωνίας με τους γονείς για να εμπιστευτούν τον εκφοβισμό

·να αναφέρουν το συμβάν σε υπηρεσία καταγγελίας και

·να συμβουλευτούν ειδικό

Γενικοί κανόνες για την πρόληψη και αντιμετώπιση του διαδικτυακού εκφοβισμού

· Συζητάμε με τα παιδιά μας για το θέμα του διαδικτυακού εκφοβισμού προτού αυτός συμβεί. Έτσι, εάν τους συμβεί θα είναι πιο εύκολο για αυτά να μας εμπιστευτούν και να μας μιλήσουν.

· Συμβουλεύουμε τα παιδιά να μην απαντάνε σε προσβλητικά/απειλητικά μηνύματα και τους εξηγούμε τους κινδύνους που ελλοχεύουν.

· Βεβαιωνόμαστε ότι μπλοκάρουν τα άτομα που τους προσβάλουν ώστε να μην μπορούν να το ξανακάνουν.

· Συμβουλεύουμε τα παιδιά να κρατάνε αρχεία από τις συνομιλίες. Μπορεί να τις χρειαστούμε για αποδείξεις.

· Γνωρίζουμε το περιβάλλον των παιδιών μας , τους φίλους, τους συμμαθητές τους και τους δασκάλους τους.

· Αν είναι χρήστες κάποιου κοινωνικού δικτύου, τους έχουμε “φίλους” από δικό μας προφίλ ή από άλλο στο οποίο έχουμε πρόσβαση.

· Εξηγούμε στα παιδιά μας τι είναι και τι όχι διαδικτυακός εκφοβισμός και ποιες είναι οι επιπτώσεις του. Σημαντικό βήμα για την πρόληψη του διαδικτυακού εκφοβισμού είναι ο σεβασμός του ατόμου απέναντι σε ένα άλλο άτομο εντός και εκτός διαδικτύου.

Στην ιστοσελίδα http://www.safeline.gr/ και τη Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος μπορούμε να κάνουμε οποιαδήποτε καταγγελία.

------------------------------------------------------------------------------------------

*Η Άρτεμις Κ.Τσίτσικα είναι Επίκουρη Καθηγήτρια Παιδιατρικής - Εφηβικής Ιατρικής Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών, Επιστημονική Υπεύθυνος Μονάδας Εφηβικής Υγείας Β΄ Παιδιατρική Κλινική Παν/μίου Αθηνών Νοσοκομείο Παίδων «Π. & Α. Κυριακού»

** Η Αλίκη Μωυσιάδου είναι Απόφοιτος του Χημικού τμήματος του Εθνικού και  Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών

*** Ο Γιάννης Έξαρχος είναι Τελειόφοιτος του τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών  Μηχανικών Ηλεκτρονικών Υπολογιστών

**** Η Αθανασίου Καλλιόπη είναι Ψυχολόγος-Εκπρόσωπος της Γραμμής Στήριξης «ΜΕ. Υποστηρίζω» 80011 80015