ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΔΟΣΗ

ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑΤΙΚΟ ΣΤΕΦΑΝΙ

Τον Μάιο η φύση βρίσκεται στο αποκορύφωμά της. Οι εξοχές θυμίζουν πυκνοΰφαντο πράσινο χαλί στολισμένο με πολλά και πολύχρωμα άνθη. Είναι σαν να βιάζεται η φύση να δείξει τον εικονογραφημένο εαυτό της. Μια εικόνα που μοσχοβολάει από τα αρώματα που διαχέουν τα άνθη, ντυμένη με το κελάηδημα των πουλιών και το ίσο να κρατά το βούισμα των μελισσών.

Την έξαρση αυτή της φύσης ο άνθρωπος δεν την προσπέρασε, την συνδύασε με γιορτή. Γιορτή που τον φέρνει κοντά στην φύση αλλά και με την γειτονιά ή το χωριό.

Τον γιορτασμό της πρώτης μέρας του Μαΐου την κληρονομήσαμε από τους αρχαίους προγόνους μας, συνεχίστηκε τους μεσαιωνικούς χρόνους, τους νεώτερους και υπάρχει στις μέρες μας σε πιο απλοποιημένη μορφή. 

Τα Ανθεσφόρια στην Σικελία, είναι η πρώτη αναφορά για τον εορτασμό της μαγιάτικης φύσης. Κορίτσια έπλεκαν στεφάνια με λουλούδια και τα φορούσαν στο κεφάλι τους. Τιμούσαν με αυτό τον τρόπο την επιστροφή της Περσεφόνης στον πάνω κόσμο, στην μάνα της Δήμητρα. Στην αρχαία Αθήνα τα Ανθεστήρια ήταν ονομαστή γιορτή αφιερωμένη στον Διόνυσο. Περιελάμβανε επί πλέον γλέντι και θεατρικά δρώμενα. Την περίοδο των Ρωμαίων το έθιμο έχασε τον θρησκευτικό του χαρακτήρα, έγινε λαϊκό με φυσιολατρικό τυπικό που δήλωνε το πέρασμα από τον χειμώνα στο καλοκαίρι.

Η πρωτομαγιά, όπως σήμερα την γνωρίζουμε, δημιουργήθηκε με την επικράτηση του Χριστιανισμού, τον μεσαίωνα στο Βυζάντιο. Την παραμονή της Πρωτομαγιάς συγκεντρώνονται τα λουλούδια και οι πρασινάδες. Το πρωί της πρώτης μέρας του Μάη λύγιζαν μια κληματόβεργα ή ένα κλαρί λυγαριάς ή από αναρριχώμενο φυτό, ώστε να πάρει το σχήμα στεφανιού. Τα άκρα πλέκονται μεταξύ τους για να σταθεροποιηθεί το σχήμα ή δένονται.

Το γυμνό στεφάνι στολίζεται με μικρές ανθοδέσμες οι οποίες φτιάχνονται με μια πρασινάδα πάνω στην οποία τοποθετούνται συνήθως δύο ή τρία άνθη, όλα τα φυτά είναι με κοτσάνι. Φτιάχνονται τόσες όσες χρειάζονται να γεμίσουν το στεφάνι. Τοποθετείται το πρώτο ματσάκι στο στεφάνι και δένονται τα κοτσάνια του με τον σπάγκο. Το επόμενο τοποθετείται πάνω στα δεμένα κοτσάνια του προηγούμενου για να τα καλύψει και δένεται και αυτό. Η διαδικασία συνεχίζεται μέχρι να ολοκληρωθεί το ντύσιμο του στεφανιού.

Τα άνθη συλλέγονται από τον κήπο και τους αγρούς, στις πόλεις προμηθεύονται από το ανθοπωλείο. Η σωστή ανθική σύνθεση είναι το μυστικό για την δημιουργία ωραίου στεφανιού. Τα λευκά άνθη δένουν με άνθη παλ αποχρώσεων και δημιουργούν αντίθεση με τα έντονα χρώματα. Τα πορτοκαλί άνθη δένουν με τα κίτρινα και τα βιολετί με τα μωβ και τα κόκκινα.

Οι πρασινάδες επιλέγονται να είναι και από καρποφόρα φυτά όπως είναι: στάχυα, ελιές, πεύκα, φτέρη...

Το πρωτομαγιάτικο στεφάνι συνδέεται με την καλοτυχία του σπιτιού, δηλαδή των ενοίκων του. Τοποθετείται, για το καλό, σε ευδιάκριτη θέση στην πρόσοψη του σπιτιού. Παραμένει, στην θέση του, μέχρι την 24η Ιουνίου, την ημέρα της γιορτής του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, του Ριγανά ή Κλήδονα, όπως έχει επικρατήσει να λέγεται.

Ανάβουνε φωτιές στις γειτονιές

του Αη Γιάννη, αχ πόσα ξέρεις και μου λες

Οι στίχοι του Μάνου Ελευθερίου δίνουν με ακρίβεια το έθιμο του κλήδονα. Στις γειτονιές, σε ανοιχτούς χώρους, άναβαν μεγάλες φωτιές όπου καίγονταν οι μάηδες, τα πρωτομαγιάτικα στεφάνια και οι νέοι και οι νέες πηδούσαν πάνω από την φωτιά τρεις φορές. Μια γιορτή που έδινε την δυνατότητα της επικοινωνίας των νέων, όταν αυτή δεν ήταν τόσο προσιτή όπως στις μέρες μας.

Καλή Πρωτομαγιά και καλή επιτυχία στο μαγιάτικο στεφάνι!