Είναι πάθος και λατρεία

Η ιερότητα του διαβάσματος

Του Νίκου Τσούλια*

      

Το διάβασμα είναι τέχνη (έχει τους νοητικούς και φαντασιακούς αυτοσχεδιασμούς και τις στοχαστικές πινελιές του κάθε αναζητητή / αναγνώστη) και επιστήμη (έχει συγκροτημένη μεθοδολογία και διαρκή έρευνα). Είναι πάθος και λατρεία. Δεν είναι μια ουδέτερη λειτουργία. Απαιτεί πρόσφορη ψυχική διάθεση, σφοδρή επιθυμία, συνεχή προσμονή και παραμένει πάντα σε εκκρεμότητα ανικανοποίητου. Αν δεν υπάρχει θέρμη και ζήλος, πάθος και έρωτας για το διάβασμα, δεν μπορεί να επιτελεσθεί η τελετουργία του.

 Το διάβασμα δεν είναι απλά και μόνο στοιχείο της ζωής αλλά τρόπος ζωής, έκφραση της προσωπικότητάς μας και συστατικός συντελεστής της ουσίας της καθημερινότητάς μας. Αν δεν νιώθουμε ψυχική αγαλλίαση και πνευματική ανάταση, ένταση του συναισθήματος και όξυνση του στοχασμού μας, τότε το διάβασμα είναι μια εικόνα των φαινομένων. Αν δεν ξεδιπλώνουμε άλλες όψεις της ζωής και της πραγματικότητας και δεν σμιλεύουμε τον εσωτερικό μας κόσμο με επιμονή και μόχθο, ναι μεν ανοίγουμε το βιβλίο και «βαδίζουμε» στις σελίδες του αλλά δεν μπορούμε να ανοίξουμε την πόρτα του πραγματικού Κόσμου της Ανάγνωσης. Η ψυχική σχέση μας με το διάβασμα είναι πάντα μια προσωπική κατάκτηση˙ δεν διδάσκεται ούτε μεταβιβάζεται από άλλον, ακριβώς γιατί το διάβασμα είναι δρόμος ελευθερίας και ποτέ κανένας τέτοιος δρόμος δεν ανοίγεται από άλλους… Ναι, το διάβασμα έχει και χρησιμοθηρική όψη – αφού υπηρετεί τη γνώση και τη μάθηση όσο καμιά άλλη λειτουργία μας – αλλά εκείνο που το χαρακτηρίζει είναι η αυταξία του, το δικό του ξεχωριστό φωτεινό Σύμπαν. Κατά την ταπεινή μου γνώμη, οι άνθρωποι διακρίνονται σε ανθρώπους του βιβλιόκοσμου και σε ανθρώπους που δεν βλέπουν τη φλόγα του βιβλίου, και απλώς υπάρχουν.

 Tο διάβασμα είναι μια ιερή πράξη, μια πνευματική τελετουργία σαν αυτές – τις λατρευτικές αλλά και ορθολογικές της παράδοσης – που διαμορφώνει η θρησκευτικότητα. Στο διάβασμα βιώνεις μια εξαΰλωση του σώματός σου, μια μετανάστευση στην επικράτεια του πνεύματός σου, ένα ταξίδεμα στη φωτεινότητα του ιερού. Είναι μια πράξη ανακάλυψης και δημιουργίας. Δεν είναι φυγή από την πραγματικότητα αλλά εμβάθυνση και διαμόρφωση της όλης πραγματικότητας, γιατί εκείνη των αισθήσεων και της καθημερινότητας είναι στρεβλή και φοβερά ελλειμματική.

 Με το διάβασμα ψηλαφίζεις όλες εκείνες τις οικουμενικές και διαχρονικές αξίες και αρετές του πνεύματος του ανθρώπου. Εδώ ασκείται η πνευματικότητά μας και καλλιεργείται συστηματικά η αναζήτηση των αιτιών και του περιεχομένου της ζωής. Η άσκηση του πνεύματος δεν είναι εκείνος ο δρόμος που οδηγεί στο στοχασμό και στην αυτογνωσία; Εδώ δεν ανοίγεις ορίζοντες της ταπεινοφροσύνης – που είναι τόσο αναγκαία για να γνωρίσεις τον κόσμο αλλά και για να αγαπήσεις τον άνθρωπο [i]– κάθε φορά που γεύεσαι τις ιερές Μορφές της ανθρώπινης διανόησης: το θείο Όμηρο, τον άγιο των Γραμμάτων μας, Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη, τον αναζητητή του Θεού Ν. Καζαντζάκη, τον ιερό Αυγουστίνο, τον ερευνητή της ψυχής Ντοστογιέφσκι, το μεγάλο δάσκαλο Σωκράτη, το Homo Universalis Αριστοτέλη; Πώς μπορείς να εξανθρωπιστείς αν δεν οδοιπορήσεις στις χιλιάδες σελίδες / παρακαταθήκες της ανθρώπινης σκέψης, αν δεν ζυμωθείς με τα διαχρονικά ερωτήματα και τους μεγάλους προβληματισμούς, με τα βάσανα και με τις κατακτήσεις των ανθρώπου; Αρκεί η προσωπική και μόνο εμπειρία για να κατανοήσεις τη ζωή και τον εαυτό σου; Ποιος μπορεί να ισχυριστεί ότι συμμετέχει στην Ιστορία του ανθρώπου αν δεν είχε τα βιβλία πάντα εμπρός στο βλέμμα του και το διάβασμα μέσα στην ψυχή του; Ποιος μπορεί να έχει τέτοια προκλητική αλαζονεία και τόση ασύγγνωστη ημιμάθεια;

 Κάθε φορά που ανοίγουμε ένα βιβλίο αποφασίζουμε να συμμετέχουμε στο αέναο παιχνίδι της Γνώσης, στο φως της Γνώσης. Εισερχόμαστε στο ιερό βήμα της ανθρώπινης ψυχής για να συμμετέχουμε σε ένα τελετουργικό των ηρώων του ανθρώπινου πνεύματος, γιατί μόνο έτσι υποστασιοποιείται το ξετύλιγμα του νήματος των ηρώων / συμβόλων: του Προμηθέα, του Οδυσσέα, της Αντιγόνης, του Οιδίποδα, του Δον Κιχώτη, του Μικρού Πρίγκιπα, των αδελφών Καραμαζώφ, της Άννας Καρένινας, του Γιάννη Αγιάννη, του Leopold Bloom… και διασφαλίζεται η ενότητα και η συνέχεια του πνεύματος του ανθρώπου.

 Αν δεν αγαπήσεις το διάβασμα, δεν μπορείς να αγαπήσεις τον εαυτό σου, γιατί το διάβασμα είναι ένας ασφαλής τρόπος για να τον ανακαλύπτεις και να τον δημιουργείς. Μπορώ να ισχυριστώ ότι ένα σημαντικό «συνεχές» στη ζωή μου είναι το διάβασμα, ότι ένα από τα αποστάγματα της ζωής μου είναι μια απλή κατάκτηση: Μια ζωή διάβασμα, μια ζωή ομορφιά…

[i] «Nothing More Than the Expression and Product of Human Weakness», Albert Einstein On God

ΠΗΓΗ: anthologio.wordpress.com

----------------------------------------------------------------------

* Ο Νίκος Τσούλιας είναι εκπαιδευτικός στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Διετέλεσε Πρόεδρος της ΟΛΜΕ από το 1996 έως το 2003