ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ

Ο θάνατος ενός ήρωα

του Βασίλη Ραφαηλίδη*

Σαν σήμερα, 9 Οκτωβρίου 1831 ( ή 27 Σεπτεμβρίου, με το Ιουλιανό ημερολόγιο), έξω από την εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνος πυροβόλησαν και μαχαίρωσαν θανάσιμα τον κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια.  

Τον Φεβρουάριο του 1831, πριν απ’ την ανταρσία της Ύδρας και την ελληνοελληνική ναυμαχία του Πόρου, στο λιμάνι της Μάνης, οι άρχοντες της περιοχής Μαυρομιχαλαίοι υψώνουν την επαναστατική σημαία! Μάλιστα, καταρτίζουν και επαναστατική επιτροπή και ξεκινούν να ελευθερώσουν την Καλαμάτα απ’ τους… Έλληνες!

Την κατάσταση έσωσε πάλι ο Κολοκοτρώνης, που έστειλε εκεί τον Νικήτα, ο οποίος απώθησε τους Μανιάτες προς τον Ταΰγετο.

Ο Καποδίστριας έθεσε υπό επιτήρηση όσους Μαυρομιχαλαίους ζούσαν στην πρωτεύουσα, το Ναύπλιο, μεταξύ των οποίων και ο αρχικοτζάμπασης της Μάνης, Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, ο αρχηγός της κακιάς φάρας. Ο Πετρόμπεης ζήτησε να πάει στη Μάνη, τάχα για να κατευνάσει τα πνεύματα. Και επειδή ο Καποδίστριας δεν του το επέτρεψε, τό-σκασε. Όμως, συνελήφθη απ’ τον Κανάρη, κι αυτή τη φορά δε ζούσε απλώς υπό επιτήρηση αλλά κλείστηκε στην Ακροναυπλία.

Ο Ρώσος ναύαρχος Ρίκορντ σκέφτηκε τότε να επέμβει, γιατί όλοι ήξεραν τι κουμάσια ήταν οι Μαυρομιχαλαίοι. Πήρε, λοιπόν, τον Πετρόμπεη απ’ την Ακροναυπλία και τον οδήγησε στο Κυβερνείο για να γίνει μια συζήτηση «κυρίων» ανάμεσα στους τρεις, ώστε να βρεθεί κάποια λύση με τους αυτονομιστές της Μάνης.

Εκείνη την ώρα ο Καποδίστριας διάβαζε μια αγγλική εφημερίδα, που τον έλουζε πατόκορφα, και όταν είδε τον προστατευόμενο των Εγγλέζων Πετρόμπεη, του ανέβηκε το αίμα στο κεφάλι και διέταξε να τον ξαναπάν αμέσως στη φυλακή.
Το πέρασμα του Πετρόμπεη απ’ τους δρόμους του Ναυπλίου για την Ακροναυπλία ήταν σκέτη διαπόμπευση του κραταιού τοπάρχη της Μάνης. Ο αδερφός του Κωνσταντίνος και ο γιος του Γεώργιος ορκίστηκαν εκδίκηση.

Την Κυριακή 27 Σεπτεμβρίου 1831, ώρα έξι το πρωί, ο Κυβερνήτης μπαίνει στην εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα για τον τακτικό του εκκλησιασμό. Ήταν θρήσκος και καλός χριστιανός. Στην πόρτα πάνω τον πλησιάζουν ο Κωνσταντίνος και ο Γεώργιος Μαυρομιχάλης, τάχα για να υποβάλουν τα σέβη τους, και από πολύ κοντά αδειάζουν πάνω του τα κουμπούρια τους. Ο Γεώργιος, όμως, αστοχεί και αποτελειώνει το έργο του Κωνσταντίνου με το στιλέτο. Ο Κυβερνήτης είναι νεκρός. Και μαζί του η Ελλάδα που ονειρεύτηκε. Αντ’ αυτής θα προκύψει η Ελλάδα των κουμπουράδων μαυραραχνομιχαλαίων.

Τον Κωνσταντίνο τον συνέλαβε αμέσως το εξαγριωμένο πλήθος. Τον λιντσάραν επί τόπου. Ο Γεώργιος, πηδώντας από μάνδρα σε μάνδρα, έφτασε στη Γαλλική πρεσβεία και ζήτησε άσυλο. Όμως, την άλλη μέρα παραδόθηκε στους Έλληνες. Σαν στρατιωτικός που ήταν, καταδικάστηκε απ’ το στρατοδικείο σε θάνατο. Εκτελέστηκε διά τυφεκισμού την 22α Οκτωβρίου 1831 στην πλατεία του Ναυπλίου παρουσία πλήθους κόσμου που προσπαθούσε να τον αποσπάσει απ’ τα χέρια των ανδρών του αποσπάσματος για τον λιντσάρει κι αυτόν.

Η σωρός του Κυβερνήτη μεταφέρθηκε απ’ τον αδερφό του Αυγουστίνο στην πατρίδα του την Κέρκυρα, όπου και βρίσκεται το μαυσωλείο του ανθρώπου που επιχείρησε ματαίως να κάνει κράτος την Ελλάδα. Αιωνία του η μνήμη. Αιωνία η μνήμη και στην Ελλάδα, που ποτέ δεν πεθαίνει. Ζήτω η Μάνη, ζήτω η ‘Υδρα, ζήτωσαν τα Ηνωμένα Ελληνικά Εμιράτα.

Η Ελλάδα του Καποδίστρια

Τα πρώτα μέτρα που πήρε ο Καποδίστριας μόλις ήρθε στην Ελλάδα, ήταν τα παρακάτω:

Σημάδια από τα σκάγια που στόχευαν τον Καποδίστρια

1. Οργάνωσε τον διαλυμένο ελληνικό εμπορικό στόλο, γιατί πίστευε πως η σωτηρία της Ελλάδας μόνο απ’ τη θάλασσα μπορεί να έρθει. Οι θετικές συνέπειες αυτής της πολιτικής ήταν ορατές μέχρι πριν από λίγα χρόνια, οπότε χρεωκόπησε και ο ακμαίος μέχρι τότε ελληνικός εμπορικός στόλος.
2. Πάταξε άγρια την πειρατεία στην οποία μετά μανίας είχαν αρχίσει να επιδίδονται οι μέχρι πριν από λίγο ηρωικοί πυρπολητές, που τώρα ψωμολυσσούσαν.
3. Ίδρυσε Εθνική Τράπεζα, αλλά με το θάνατό του την κατάργησαν οι παρατραπεζίτες, για να την ξαναϊδρύσει αργότερα ο Όθων και να βρει κι αυτός το μπελά του απ’ τους προγόνους του Γούκου (ΣΣ. μεγατοκογλύφος που έδρασε στα μέσα της δεκαετίας του '80).
4. Έφκιαξε ένα νέο και πιο αποτελεσματικό νομισματικό σύστημα, αλλά ο φοίνικας, το πρώτο νόμισμα των ελεύθερων Ελλήνων, θα αντικατασταθεί απ’ την αρχαιοελληνική δραχμή, τότε που αποφασίσαμε να αυτοχαρακτηριστούμε γνήσιοι απόγονοι ενδόξων προγόνων.
5. Γέμισε την Ελλάδα γεωργικές σχολές γιατί πίστευε φανατικά στην επιστημονική καλλιέργεια της γης.
6. Πρώτος στα Βαλκάνια και τη Μέση Ανατολή, εισάγει στην Ελλάδα απ’ την Αμερική την καλλιέργεια της πατάτας, αλλά επειδή οι Έλληνες δεν έλεγαν να φαν πατάτες, τις αφήνει στο δρόμο για να τις κλέψουν, να τις συνηθίσουν, να δουν πόσο νόστιμες είναι και στη συνέχεια να τις σπείρουν. Το ελληνικότατο κόλπο του Καποδίστρια έπιασε.
7. Ενθάρρυνε επίμονα την καλλιέργεια και την ανάπτυξη της μουριάς και έμαθε στους Έλληνες πως ο μεταξοσκώληκας δεν είναι σκώληκας αλλά ένα χρυσοφόρο έντομο, που δόξασε την Κίνα.
8. Μετρέψεψε σε οργανωμένο στρατό τις μικρές και σκόρπιες αντάρτικες ομάδες.
9. Ίδρυσε τη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων που υπάρχει και σήμερα και που πρωτολειτοΰργησε στο Ναύπλιο επί των ημερών του.
10. Συγκρότησε ομάδες κομάντος, θα λέγαμε σήμερα, υπό τον Δημήτριο Υψηλάντη για την εκδίωξη των Τούρκων από την Αττική και τη Στερεά. Αυτές οι ομάδες έδωσαν την τελευταία μάχη της Ελληνικής Επανάστασης στην Πέτρα της Βοιωτίας, κοντά στη Λειβαδιά, στις 12 Σεπτεμβρίου 1829.
11. Διόρισε επιτροπή εξ αρχιερέων για να βάλουν μια τάξη στην εκκλησία και να την κάνουν να λειτουργήσει σαν οργανωμένο σώμα. Εδώ πέτυχε απολύτως. Οι παπάδες κατάλαβαν εύκολα πως οι μητροπόλεις και τα δεσποτιλίκια θα λειτουργούσαν καλύτερα αν υπήρχε κι ένας αρχιεπίσκοπος. 
12. Οργάνωσε ταμείο για την περίθαλψη των χηρών και των ορφανών του πολέμου. Και έγινε χαμός. Εμφανίστηκαν εκατοντάδες χήρες με σύζυγο ολοζώντανο και ορφανά με όμορφες μανάδες. Είναι τότε που ανακάλυψαν οι Έλληνες πως οι υπηρεσίες προς την πατρίδα, πριν απ’ το κάθε τι είναι μια συμφέρουσα εργασία. Τότε εμφανίστηκαν και οι πρώτοι επαγγελματίες εθνικόφρονες, όπως θα λέγαμε σήμερα. Κι επειδή ο Κυβερνήτης ήταν εκ των πραγμάτων αδύνατο να ικανοποιήσει όλη αυτή τη δυστυχία και την πονηριά, απογοήτευσε όλους εκείνους που τον έβλεπαν μάλλον σαν τροφοδότη παρά σαν κυβερνήτη.

............................

*Ο Βασίλης Ραφαηλίδης (14 Ιανουαρίου 1934, Σέρβια Κοζάνης - 8 Σεπτεμβρίου 2000, Αθήνα) ήταν  δημοσιογράφος, συγγραφέας, δοκιμιογράφος και κριτικός κινηματογράφου. Το κείμενο είναι απόσπασμα από το βιβλίο του: "Ιστορία (κωμικοτραγική) του νεοελληνικού κράτους 1830-1974", εκδόσεις 21ου.