Είναι πολύ σοβαρή υπόθεση!

Η επιλογή βιβλίων για διάβασμα 

Του Νίκου Τσούλια*

Ναι, υπάρχουν βιβλία και βιβλία, όπως υπάρχουν άνθρωποι και άνθρωποι. Το γενικό όνομα για ένα αντικείμενο αλλά και για μια ιδέα δεν έχει ποτέ μονοσήμαντο περιεχόμενο και νόημα. Ένα ολόκληρο πολυσύνθετο φάσμα αξιών και θεωριών, αντιλήψεων και πρακτικών αποκαλύπτει κάθε ονοματοδοσία.

Υπάρχουν, λοιπόν, βιβλία σχολικά, «θεσμικά», πανεπιστημιακά, λογοτεχνικά, φιλοσοφικά, επιστημονικά κλπ κλπ. Υπάρχουν και βιβλία που σου προσθέτουν γνώσεις και σου αναθεωρούν άλλες γνώσεις, που σου ανατρέπουν προκαταλήψεις και δογματισμούς αλλά και βιβλία ρατσιστικά, μισαλλόδοξα, σεξιστικά, φασιστικά, που απαξιώνουν την εικόνα του ανθρώπου και της ομορφιάς της ζωής.

Υπάρχουν βιβλία που σου οξύνουν τον στοχασμό και σου προκαλούν προβληματισμούς, που το περιεχόμενό τους συναντά δικά σου μονοπάτια εμπειρίας και ονείρων, που σου ανοίγουν όλο και πιο νέους ορίζοντες και σου δωρίζουν κερδισμένους καιρούς (που δεν θα τους γνώριζες ποτέ), που σου πολλαπλασιάζουν τη γεύση της ζωής και τα βιώματά σου αλλά και βιβλία που σε καθηλώνουν με τις ανοησίες τους και την εμπάθειά τους, που σου προκαλούν σύγχυση και σε παραπέμπουν σε σκοτάδια μεσαίωνα και ανορθολογισμού, που υπονομεύουν την κριτική σκέψη και αλλοιώνουν τον ορθολογισμό και την ορθοκρισία. 

Υπάρχουν βιβλία που σε καλλιεργούν πνευματικά και σε εξευγενίζουν, που σου μετασχηματίζουν τον τρόπο σκέψης και σου αλλάζουν ακόμα και τον χαρακτήρα, βιβλία που σου σημαδεύουν τη ζωή και τα έχεις μια ζωή δίπλα σου, που είναι φίλοι σου αχώριστοι και αναντικατάστατοι αλλά και βιβλία για να περνάς την ώρα σου, που δεν σου αφήνουν τίποτα, καμιά μαρτυρία ομορφιάς σαν τα τελειώσεις και παίρνει ο άνεμος των εποχών μαζί του ακόμα και τον τίτλο τους και τον συγγραφέα τους.

Προφανώς υπάρχουν βιβλία που κινούνται στο ενδιάμεσο αυτών των προηγούμενων οριακών και αντιθετικών περιπτώσεων. Σε κάθε περίπτωση, κάθε βιβλίο θα κρίνεται από το αν άνοιξε κάποιο παράθυρο στη σκέψη μας, αν έκανε πιο ευαίσθητο το συναίσθημά μας, αν ταξιδέψαμε μαζί του και απολαύσαμε τη διαδρομή, αν μας καταυγάζει στους δρόμους του μέλλοντός μας… 

Πού θέλω να καταλήξω πέραν των αυτονόητων – θαρρώ – διαπιστώσεων; Η επιλογή των βιβλίων είναι πολύ σοβαρή υπόθεση. Ισχυρίζομαι ότι είναι τόσο σημαντική με την αντίστοιχη επιλογή των φίλων με τους οποίους συμπορευόμαστε στο βίο μας. Παράλληλα με την ποιότητα των βιβλίων, υπάρχει ένα αντικειμενικό δεδομένο. Υπάρχουν χιλιάδες και χιλιάδες βιβλία, αμέτρητα βιβλία. Φυσικά τα περισσότερα δεν μπορούν να φτάσουν στα χέρια μας αλλά και αντικειμενικά (από άποψη χρόνου ζωής μας) δεν μπορούμε να διαβάσουμε ό,τι θέλουμε.

Εξ όλων αυτών εύκολα καταδεικνύεται ότι κρινόμαστε κυρίως απέναντι στον εαυτό μας, από τη δυνατότητά μας και τη δεξιότητά μας να αξιολογούμε αξιόπιστα τα βιβλία με τα οποία θα συνταξιδέψουμε είτε για ένα διάστημα της ζωής μας είτε και για ολόκληρη τη ζωή μας. Και εδώ υπάρχει μια αντίφαση, για να επιλέξουμε τα πιο όμορφα για εμάς βιβλία, πρέπει να έχουμε ικανοποιητική πνευματική καλλιέργεια για να προοικονομούμε το μήνυμά τους, συναισθηματικές ευαισθησίες για να ψυχανεμιζόμαστε για τις ονειροπολήσεις τους, ανησυχίες και ερευνητική κουλτούρα αλλά και να παρακολουθούμε συστηματικά την εκδοτική κίνηση και τις σχετικές βιβλιοκριτικές.

Έχει μεγάλη σημασία για τη ζωή μας, για την ουσία της και την ποιότητά της το τι βιβλία θα  διαβάσουμε. Υπάρχει προφανώς η απόλυτα προσωπική αντίληψή μας που μας καθοδηγεί προς τούτο. Αλλά είναι ποτέ δυνατόν να μην επιλέξουμε, να μη διαβάσουμε και να μη μελετήσουμε τα κλασικά βιβλία – τα βιβλία που σημαδεύουν και χαρακτηρίζουν ολόκληρες εποχές αλλά και τα σύγχρονα βιβλία που φιλοδοξούν να γίνουν κλασικά, να μην επικοινωνήσουμε με τα ιερά πνεύματα των Γραμμάτων και της Τέχνης, να μην γευθούμε τα μεγάλα νοήματα του πνεύματος του ανθρώπου;

Γιατί αλλιώς, τι μπορούμε να πούμε στον εαυτό μας σαν κάνουμε απολογισμό της ζωής μας, πώς θα αγγίξουμε τον πυρήνα της ανθρώπινης ύπαρξης, πώς θα νιώσουμε την πληρότητα του εαυτού μας;

ΠΗΓΗ: anthologio.wordpress.com

----------------------------------------------------------------------

* Ο Νίκος Τσούλιας υπηρέτησε ως εκπαιδευτικός στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Διετέλεσε Πρόεδρος της ΟΛΜΕ από το 1996 έως το 2003.