ΕΝΟΣ ΛΕΠΤΟΥ ΣΙΓΗ

ΔΟΛΟΦΟΝΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ

Ενός λεπτού σιγή στη μνήμη του Γάλλου εκπαιδευτικού Samuel Paty που έπεσε θύμα δολοφονικής επίθεσης στο Παρίσι, θα τηρήσουν τα σχολεία, εντός του κάθε τμήματος από τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς, σήμερα, Δευτέρα 2 Νοεμβρίου, με απόφαση του Υπουργείου Παιδείας. 

Το αίτημα υποβλήθηκε από τον Γάλλο Υπουργό Παιδείας Jean-Michel Blanquer κατά τη διάρκεια των εργασιών της άτυπης συνόδου Υπουργών Παιδείας των κρατών-μελών του Συμβουλίου της Ευρώπης, που φιλοξένησε διαδικτυακά η προεδρεύουσα Ελλάδα, το διήμερο Πέμπτη 29 και Παρασκευή 30 Οκτωβρίου.

Ο Samuel Paty, 47 ετών, ήταν καθηγητής ιστορίας και γεωγραφίας  σε γυμνάσιο του  Παρισιού. Έδειξε σε μαθητές του καρικατούρες του Μωάμεθ (μία τον απεικόνιζε γυμνό) από το σατιρικό περιοδικό «Τσάρλι Χέμπντο» κατά τη διάρκεια μιας συζήτησης για την ελευθερία του λόγου, στο πλαίσιο του μαθήματος.

Για πολλούς μουσουλμάνους, οποιαδήποτε απεικόνιση του Μωάμεθ είναι βλασφημία. Ο δράστης, ένας 18χρονος μουσουλμάνος τσετσενικής καταγωγής τον σκότωσε και τον αποκεφάλισε. Αρκετές ισλαμικές χώρες και ηγέτες καθώς και ο Οργανισμός Ισλαμικής Συνεργασίας καταδίκασαν την δολοφονική επίθεση. Στην  πάνδημη κηδεία του καθηγητή παρέστη και ο πρόεδρος της Γαλλίας, Εμανουέλ Μακρόν, ο οποίος είπε ότι το περιστατικό ήταν «τυπική ισλαμιστική τρομοκρατική επίθεση».

Απεικονίσεις του Μωάμεθ: Τι λένε το Κοράνι και άλλα ισλαμικά κείμενα (αναδημοσίευση από την ιστοσελίδα tvxs.gr)

Το Κοράνιο δεν απαγορεύει γενικά την απεικόνιση του Προφήτη του Ισλάμ ή την ανθρώπινη αναπαράσταση. Το ιερό κείμενο γράφτηκε σε μία κοινωνία, όπου η εικόνα γενικά απουσίαζε (στην Αραβική Χερσόνησο τον 7ο αι.), εξ ου και η αναφορά σε αυτήν, μία μόνη φορά: «Το κρασί, τα τυχερά παιχνίδια και τα είδωλα είναι βδελύγματα του Σατανά. Να απέχετε» (Sura Sourate  V, στίχος 90). Με αυτή τη λέξη «είδωλα», -«όρθιες πέτρες» (Ansàb), κατά κυριολεξία- ορίζονται τα αγάλματα των ειδωλολατρών.

Ούτε η Σουνά (τμήμα ενός ιδιαιτέρως μεγάλου συνολικού θρησκευτικού έργου -διαφορετικού του Κορανίου- συλλογών με αναφορές στα λόγια και τις πράξεις του Μωάμεθ, ταξινομημένο και γραμμένο μεταξύ του 8ου και του 9ου αιώνα) απαγορεύει την αναπαράσταση του Προφήτη. Αλλά εκφράζει δυσπιστία ως προς την απεικόνιση των ανθρώπων και των ζώων.

Αυτές οι εικόνες συνδέονται με είδωλα. Έτσι,  σύμφωνα με τη συλλογή των Χαντίθ (των «ρήσεων») του Μωάμεθ Αλ-Μπουχάρι (810-870), η υιοθέτηση τριών στάσεων είναι δυνατή ως προς τις εικόνες: η ανοχή τους, χωρίς, όμως, την αναπαραγωγή τους, η αποδοκιμασία τους και η καταστροφή τους. Αυτό το άρθρο περιγράφει λεπτομερώς τα επεισόδια του βίου του Προφήτη βάσει των Χαντίθ, στα οποία στηρίζεται η παράδοση για την απαγόρευση αυτών των εικόνων στους θρησκευτικούς χώρους λατρείας.

Η μομφή προς το δημιουργό μιας εικόνας είναι η υποτιθέμενη μίμηση του έργου του Θεού: ο ισχυρισμός ότι αναπνέει η ψυχή σε σχηματοποιημένη ύλη. Δημιουργεί όπως ο Θεός. «Προς τούτο, το 19ο αιώνα, όλοι οι θεολόγοι, εξαιρουμένου του Ουαχαμπισμού («Wahhabi») (ενός αυστηρού θρησκευτικού κινήματος που γεννήθηκε το 18ο αιώνα και αποτελεί την επίσημη θρησκεία στο Βασίλειο της Σαουδικής Αραβίας), δέχτηκαν τη φωτογραφία και τον κινηματογράφο. Απλά, αναπαράγουν το δημιούργημα του Θεού», διευκρινίζει η Σύλβια Ναέφ (Silvia Naef), Καθηγήτρια στο Τμήμα Αραβικών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Γενεύης.

Ο σουνιτικός κόσμος, αντιθέτως, εμφανίζεται γενικά εχθρικός ως προς την εικονιστική αναπαράσταση του προφήτη του. Έτσι, η πρώτη απόπειρα αναπαράστασής του στον κινηματογράφο, τη δεκαετία του 1920 στην Αίγυπτο, συνάντησε την πλήρη αποδοκιμασία του τεμένους Αλ-Αζχάρ («Al-Azar»). «Αυτή οφειλόταν στην παράδοση της μη αναπαράστασης του Προφήτη, και του ερωτήματος: ποιος θα μπορούσε να υποδυθεί το ρόλο του;», δήλωσε η Σύλβια. Ο Βασιλιάς Φουάντ Α΄ είχε απειλήσει με στέρηση της ιθαγένειάς του τον ηθοποιό που θα υποδυόταν το Μωάμεθ.

Σήμερα, παράγονται στην Αίγυπτο κινούμενα σχέδια που αφηγούνται στα παιδιά τις αρχές του Ισλάμ, τα οποία δεν αναπαριστούν τον Προφήτη και τους συντρόφους του: χρησιμοποιούν έναν αφηγητή ή συμβολικές μορφές.