Παιδεία, τέχνη και ανθρωπισμό

 Νικηταράς ο Τουρκοφάγος

 Της Έλενας Ακρίτα*

«Επειδή και εις την ανθρωπότητα το πρώτον αγαθόν πράγμα είναι η παιδεία». Νικήτας Σταματελόπουλος (1782 -1849).

Επιτρέψτε μου μια μνεία στην άγνωστη πλευρά ενός ήρωα. Ελάχιστοι γνωρίζουν το προοδευτικό, ανήσυχο και ριζοσπαστικό πνεύμα του τού οπλαρχηγού της Ελληνικής επανάστασης Νικήτα Σταματελόπουλου. Οι περισσότεροι μάθαμε ό,τι μας δίδαξαν τα σχολικά βιβλία.

Μέγας και ανδρείος στρατηγός, γενναίος στη μάχη, ταπεινός στη ζωή. Το 1821 στη μάχη των Δολιανών κατόρθωσε με λίγες δυνάμεις να αποκρούσει την επίθεση με πυροβολικό του πολυάριθμου στρατού των Τούρκων. Επειδή στη μάχη αυτή, σκότωσε ο ίδιος πολλούς Τούρκους, ονομάστηκε Νικηταράς ο Τουρκοφάγος.

Στην πορεία της ζωής του ο οπλαρχηγός Νικηταράς φυλακίστηκε από τους Βαυαρούς, βασανίστηκε και στα τελευταία χρόνια της ζωής του τυφλός και άρρωστος κατάντησε ζητιάνος για να ζήσει. Το ‘φιλεύσπλαχνο’ ελληνικό κράτος, αντί να συνδράμει τον ήρωά του πήγε και τού χορήγησε ‘άδεια επαιτείας’ , να αυτά δεν μπορώ.

Τέλος πάντων, αυτά διδαχτήκαμε στο σχολείο. Αυτά που δεν διδαχτήκαμε κι έχουν ιστορικό ενδιαφέρον, είναι εκείνα που διαφοροποιούν τον Νικηταρά από τους σύγχρονούς του οπλαρχηγούς. Ο άνθρωπος αυτός πολύ απλά έβλεπε 100 χρόνια μπροστά από την εποχή του: στην πάμφτωχη μετεπαναστατική Ελλάδα, εκείνος οραματίζεται μια νέα πατρίδα με Παιδεία, τέχνη και ανθρωπισμό.

Η επιστολή που στέλνει στον Παπαφλέσσα – ο οποίος το 1823 διετέλεσε υπουργός των Εξωτερικών – έχει μεγάλη ιστορική βαρύτητα. Τότε ο στρατηγός Νικήτας Σταματελόπουλος ήταν Πολιτάρχης στο Ναύπλιο, την προσωρινή πρωτεύουσα του ελληνικού κράτος. Κι άκου τώρα τι προτείνει ο άνθρωπος.

Στο Ναύπλιο το τζαμί του Αγά Πασά να γίνει μια μεγάλη αίθουσα θεάτρου.

Το αρχοντικό της πόλης απέναντι από το τζαμί, να μετατραπεί σε σχολείο - με εργαστήρια παρακαλώ - για να μάθουν τα παιδιά γράμματα. Ένα μεγάλο σπίτι στην ευρύτερη περιοχή να γίνει νοσοκομείο για άπορους ασθενείς.

Και τέλος να διοριστεί ‘επιστάτης’ να κρατάει τα τεφτέρια, να δίνει λογαριασμό και γενικώς να φροντίζει τα χρήματα να πάνε εκεί πού πρέπει κι όχι στις τσέπες των επιτηδείων.

Αυτή λοιπόν η επιστολή του Νικηταρά στον Παπαφλέσσα έχει περάσει στα ψιλά της Ιστορίας. Τα παιδιά δεν την διδάσκονται στο σχολείο (απ’ όσο γνωρίζω τουλάχιστον). Κι ύστερα λέμε γιατί μπερδεύουν την 25η Μαρτίου με το Πολυτεχνείο. Κι αντί να ψέγουμε τους εαυτούς μας, ψέγουμε τα παιδιά.

Ιδού ολόκληρη η επιστολή.

Εξοχώτατε Υπουργέ των Εσωτερικών

Επειδή και εις την ανθρωπότητα το πρώτον αγαθόν πράγμα είναι η παιδεία, καθώς προς τούτοις εις την ιδίαν, ιερώτατον και η υπεράσπισις των πτωχών ασθενών, μάλιστα δε των στρατιωτών , ζητώ δια του παρόντος μου μέσον του Υπουργείου τούτου παρά της Υπερτάτης Διοικήσεως, ίνα δοθώσιν εις την εξουσίαν μου , πρώτον το τζαμί του Αγαπασά μεθ΄όλα του τα περιεχόμενα εργαστήρια, ίνα χρησιμεύση δια θέατρον , δεύτερον την μεγάλην οικίαν ευρισκομένην εις το πλάτωμα απέναντι του τζαμίου, ίνα χρησιμεύση δια σχολείον μεθ΄όλα του τα περιεχόμενα εργαστήρια, και τρίτον, ένα οσπίτιον μεγάλον κατά τα Πέντε Αφέλφια , ίνα χρησιμεύση δια Νοσοκομείον, δια τα οποία αφού μου δοθεί η άδεια, αφήνω επίτροπον δια να τα τελειώσει, παρακαλώντας την Υπερτάτην δια να ήθελεν να διορίση έναν επιστάτην της, ίνα μετά του ειδικού μου λαμβάνωσι τα εισοδήματα, και κάμνωσι τα έξοδα και χρονικώς δίδωσι λογαριασμόν. Όθεν και να έχω την απόκρισιν, προσκυνώ και μένω.

Εκ Ναυπλίου τη 25 Σεπτεμβρίου 1823

Νικήτας Σταματελόπουλος

………………………….

Η Έλενα Ακρίτα είναι δημοσιογράφος, σεναριογράφος, αρθρογράφος, συγγραφέας και παρουσιάστρια. Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ  την 25η Μαρτίου 2019

ΠΗΓΗ: Palmografos.com