Φίλοι ή Εχθροί;

 Διαχωρισμός άγχους – φόβου

της Στέλλας Καρατζόγλου*

 «Μα εγώ όταν αγχώνομαι δεν φοβάμαι, απλώς αγχώνομαι και αυτό είναι όλο!» Μια έκφραση κοινή για εφήβους και ενήλικες, είναι όμως πραγματικό το περιεχόμενό της;

    Η σύνδεση του φόβου με το άγχος είναι πολύ στενή. Κάθε φορά που κάτι μας αγχώνει, ένα ερέθισμα, μια κατάσταση ή ένα αντικείμενο, υπάρχει κάποιος φόβος που πυροδοτεί αυτή μας την αντίδραση. Το άγχος είναι μια συναισθηματική κατάσταση που χαρακτηρίζεται από μία υποκειμενική αίσθηση του φόβου και διάφορα δυσφορικά συμπτώματα όπως δύσπνοια, ταχυκαρδία, εφίδρωση και κεφαλαλγίες, η οποία προκύπτει σαν απάντηση σε μία απειλή που συνήθως δεν είναι ξεκάθαρα αναγνωρίσιμη, πάντα αντικειμενική ή συγκεκριμένη. Επιπλέον, ο φόβος είναι μία συναισθηματική κατάσταση που επίσης περιλαμβάνει την υποκειμενική αίσθηση του συναισθήματος αλλά και σωματικά συμπτώματα, όπως π.χ. τρέμουλο, που προκύπτει όμως ως απάντηση σε μία εξωτερική, πραγματική απειλή που είναι συνειδητά αντιληπτή. Ο ρόλος του φόβου στο αίσθημα του άγχους είναι κυρίαρχος.

   Είναι σημαντικό να θυμόμαστε πως το υποκειμενικό βίωμα είναι που ερμηνεύει το συναίσθημα του φόβου σε επίπεδο άγχους. Πιο συγκεκριμένα, σε ένα επικείμενο διαγώνισμα αυτό που θα μας αγχώσει είναι οι σκέψεις θα αποτύχω, δεν θα γράψω καλά. Εν προκειμένω, ο φόβος της αποτυχίας ενεργοποιεί το άγχος σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό για κάθε μαθητή. Στην προσέγγιση κάποιου συμμαθητή στο διάλειμμα, ο έφηβος μπορεί να αγχωθεί από σκέψεις όπως δεν θα μου απαντήσει ή δεν θα με συμπαθήσει, φοβούμενος μια αρνητική κριτική από τον συμμαθητή του. 

   Εν κατακλείδι, οι φόβοι και οι ανασφάλειες μας είναι που μας αφήνουν ανυπεράσπιστους πολλές φορές ενώπιον του άγχους μας. Ευτυχώς, υπάρχουν τα δυνατά μας σημεία, οι στόχοι για το μέλλον, οι συγκεκριμένες στρατηγικές αντιμετώπισης του άγχους και η προσωπικότητά μας που αποτελούν κατά κύριο λόγο την ασπίδα προστασίας μας. 

...................................

*Η Στέλλα Καρατζόγλου είναι Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια παιδιών/εφήβων και ενηλίκων, απόφοιτος του Πανεπιστημίου Αθηνών και ειδικευμένη στη Γνωσιακή-Συμπεριφοριστική Ψυχοθεραπεία (CBT).