Διδασκαλία

  Πολλές απαντήσεις, περισσότερες ερωτήσεις και απορίες

Του Νίκου Τσούλια*

     Δύσκολο πεδίο η εκπαίδευση, πιο δύσκολο η μόρφωση και ακόμα πιο δύσκολο η διαπαιδαγώγηση. Έχουν αρκετά σταθερά σημεία αλλά και πολλές αβεβαιότητες και ταλαντεύσεις και απροσδιοριστίες.

     Ο εκπαιδευτικός συχνά κινείται στο άγνωστο. Συσσωρεύει εμπειρία. Δοκιμάζει νέες τεχνικές. Επινοεί διάφορες μεθόδους. Ακολουθεί συχνά ξεχωριστές συμπεριφορές μέσα στη σχολική αίθουσα… Αλλά σχεδόν ποτέ δεν είναι βέβαιος για το αποτέλεσμα σε σχέση με τους στόχους που έχει θέσει.

     Η διδασκαλία του δεν είναι επίπεδη. Ναι μεν έχει ένα τμήμα γνωστικού αντικειμένου κάθε φορά, αλλά αυτό αφορά μια και μόνη παράμετρο, την αφήγηση της μάθησης.

     Πώς θα βρει το μαθησιακό επίπεδο κάθε μαθητή και κάθε μαθήτριας, για να αγκιστρώσει τη νέα γνώση;

   Πώς θα συναντήσει τις ψυχοσυναισθηματικές καταστάσεις του καθενός και της καθεμιάς, προκειμένου να διαμορφώσει το κατάλληλο και πολλαπλά διαφοροποιημένο πλαίσιο διδασκαλίας;

     Πώς θα κινήσει το ενδιαφέρον σε όλους και σε όλες, έτσι ώστε να βγουν μαζί και κάθε ένας και καθεμιά στο δρόμο της νέας εμπειρίας;

     Πώς θα συνδέσει ό,τι συμβαίνει στην αίθουσα και στο σχολείο με τις τόσες και τόσες φιλοδοξίες τους και με τα ατέλειωτα και εν πολλοίς ασχηματοποίητα όνειρά τους;

     Πώς θα εμπνεύσει, ώστε να σπείρει πόθους και επιθυμίες για το γοητευτικό παιχνίδι της γνώσης;

     Πώς θα συνδέσει τη σχολική ζωή με την κοινωνική πραγματικότητα, με τις άπειρες πτυχώσεις της, με τις δυσκολίες της και τις αντινομίες της;

     Πώς θα «φανερώσει» και θα φωτίσει ισχυρά το αξιακό φορτίο της σχολικής διαπαιδαγώγησης και την εκπαιδευτική κουλτούρα, όταν έξω από το σχολείο κυριαρχούν ο αντιπαιδαγωγικός λόγος και η εμπορευματική και αγοραία υποκουλτούρα;

     Η διδασκαλία έχει περισσότερα ερωτήματα και πολύ λιγότερες απαντήσεις. Αλλά και οι απαντήσεις της πάντα οδηγούν σε νέα ερωτήματα.

     Η διδασκαλία δεν είναι απλά και μόνο ένα επάγγελμα, για να ξεδιπλώσεις τα προσόντα σου, τις γνώσεις σου, την εμπειρία σου. Είναι και ένας ξεχωριστός διάλογος. Ναι μεν ο εκπαιδευτικός είναι στο «κέντρο» της όλης λειτουργίας, αλλά κρίνεται σε ό,τι συμβαίνει στα σημεία της «περιφέρειας».

     Και κάθε «σημείο» της, κάθε μαθητής και κάθε μαθήτρια, και ένας κόσμος ολόκληρος, πολλοί κόσμοι, που ναι μεν παρουσιάζονται στην αίθουσα κυρίως με μια πλευρά τους – εκείνη της θεσμικής μάθησης – αλλά παράλληλα είναι προσωπικότητες υπό συνεχή μεταμόρφωση, γεμάτες ανησυχίες και απορίες για την πορεία της ζωής τους.

     Υπάρχει και κάτι πολύ σημαντικό. Η ίδια η διδασκαλία μετασχηματίζει τον εκπαιδευτικό. Κάθε ημέρα και συχνά και κάθε διδακτική ώρα αναπλάθει την ψυχολογία του και την πνευματική του κατάσταση. «Δια της μαθήσεως θα διδάξεις. Δια της διδασκαλίας θα κατανοήσεις», ισχυρίζεται ένα Λατινικό ρητό.

     Διδάσκοντας ο εκπαιδευτικός γίνεται ταυτόχρονα μαθητής, παντοτινός αναζητητής και ερευνητής των πολλαπλών εικόνων της καλύτερης δυνατής διδασκαλίας. Και εδώ κρύβεται ένα μυστικό. Οι ίδιοι μαθητές και οι μαθήτριες πρέπει να συνεργούν, στο να είναι καλός ο δάσκαλός τους! Μόνος του δεν μπορεί!

     Γιατί η διδασκαλία είναι μια διαδρομή, mutatis mutandis ένας περίπατος σαν αυτούς που έκανε ο Σωκράτης. Γιατί «ο αληθινά σοφός δάσκαλος δεν σε προσκαλεί στον οίκο της σοφίας του, αλλά στο κατώφλι του δικού σου πνεύματος» (Χαλίλ Γκιμπράν, Λιβανέζος ποιητής). Και αυτό μπορεί να συμβεί περπατώντας στον ίδιο δρόμο…

ΠΗΓΗ: anthologio.wordpress.com

-----------------------------------------------------------------

* Ο Νίκος Τσούλιας υπηρέτησε ως εκπαιδευτικός στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Διετέλεσε Πρόεδρος της ΟΛΜΕ από το 1996 έως το 2003.