Ο Άγιος

 Βασίλειος ο μέγας

της Μαρίας Ρώτα*

Ήταν ιεράρχης, ήταν και οικουμενικός διδάσκαλος. Είχε γεννηθεί το 330 στην Καισάρεια του Πόντου και είχε πολύ καλή και ευσεβή οικογένεια. Ο πατέρας του, ονομαζόταν κι εκείνος Βασίλειος. Είχαν το ίδιο όνομα πατέρας και γιό. Η μητέρα του ονομαζόταν Εμμέλια και ήταν κόρη ειδικού ανθρώπου και ειδικού για τη θρησκεία. Η μητέρα του πατέρα του (και γιαγιά του), η Μακρίνα, ήταν μαθήτρια του Γρηγορίου του θαυματουργού και ιδιαίτερα είχε συμπαθήσει τον Βασίλειο και φρόντισε ιδιαίτερα για την Σωστή αγωγή του και τις γνώσεις του.

 Τα πρώτα του γράμματα τα έμαθε στο σπίτι κοντά στον πατέρα του από την Μακρίνα, την γιαγιά,που την πίστευε και την θαύμαζε για τις άριστες γνώσεις της. Όταν τελείωσε τα μαθήματά του από τον πατέρα του και ιδιαίτερα από την γιαγιά Μακρίνα, θέλησε να φοιτήσει στις σχολές και της Καισαρείας και αργότερα της Καππαδοκίας, που ήταν άλλωστε πατρίδα και του Βυζαντίου. Αργότερα όμως, όταν τελείωσε πολύ καλά και τις δύο σχολές, θέλησε να φθάσει και στην ξακουστή και ονομαστή φιλοσοφική σχολή των Αθηνών. (Δεν ήταν πανεπιστήμιο, ήταν μια απλή σχολή). Εκεί γνώρισε, και έγιναν φίλοι, με τον Γρηγόριο τον Ναζιανζηνό. Ο Βασίλειος μετά από όλες τις σπουδές του επέστρεψε στην Καισαρεία το 356 και δίδαξε στους νέους την ρητορική, όχι μόνο εκεί, αλλά αργότερα και στη Συρία και στην Παλαιστίνη και στην Αίγυπτο. Ίσως και σε άλλες χώρες. Αργότερα έφθασε στην Καισαρεία μαζί με τον φίλο του τον Γρηγόριο Ναζιανζινό, όπου προσευχόμενοι και οι δύο, έγιναν βοηθοί της Ορθοδόξου Ανατολικής Εκκλησίας. Το σημαντικό είναι ότι ο επίσκοπος Καισαρείας, ο Ευσέβιος, θαυμάζοντας τις άριστες δραστηριότητες του Βασιλείου, τον χειροτόνησε Διάκο, για να τον έχει κοντά του ως βοηθό των Χριστιανικών καθηκόντων. Όταν το 370 έφυγε από τη ζωή ο επίσκοπος Ευσέβιος, εξελέγη ως διάδοχός του ο Βασίλειος. Όπως έχουν αναφέρει όλοι οι ειδικοί της εποχής, “ ...ο Βασίλειος ανεδείχθη πρότυπον εκκλησιαστικού ποιμένος, Παροιμιώδης κατέστη η κοινωνική δράσις και ιδιαίτερα η φιλανθρωπία του.” Όταν το 368 ξέσπασε μεγάλος λιμός στην Καισάρεια, όχι μόνο έσπευσε και φρόντισε ιδιαίτερα να βοηθήσει όσους ανθρώπους είχαν αρρωστήσει από αυτό το λιμό, αλλά φρόντισε να ιδρύσει ένα συγκρότημα φιλανθρωπικών ιδρυμάτων. Ήταν ένας μεγάλος χώρος (σαν Νοσοκομείο της εποχής). Αυτή την περιοχή που φροντίζονταν οι ασθενείς την είχαν ονομάσει “Βασιλειάδα”. Τον θαύμαζαν ιδιαίτερα όλοι οι άνθρωποι και τον ευχαριστούσαν θερμά για την θαυμάσια και εκκλησιαστική του δράση, αλλά και για την άριστη φροντίδα του προς τους ανθρώπους. Ήταν άριστος και ως Ιερέας και ως άνθρωπος που φρόντιζε την υγεία του κάθε ανθρώπου. Όλες αυτές οι μοναδικές δραστηριότητές του, (όπως αναφέρουν στα γραπτά τους κείμενα οι παλαιοί ειδικοί), κλόνισαν την υγεία του. Φρόντισαν όλοι όσοι ήταν κοντά του και γνώριζαν πως θα μπορούσαν να τον βοηθήσουν... αλλά μετά από μια ιδιαίτερη πάθηση των νεφρών του... έφυγε από τη ζωή στην 1 Ιανουαρίου 379 σε ηλικία 49 χρόνων. Όταν έφυγε από τη ζωή, ήταν χιλιάδες οι πιστοί που θέλησαν να τιμάται ως Άγιος για την πίστη του, την σοφία και προπάντων για την φιλανθρωπία του και την γενναιοδωρία του. Παράλληλα θεωρήθηκε σωστό να δημιουργηθεί και να ακουστεί ως φορέας των δώρων στους ανθρώπους. Έπρεπε να τιμηθεί η άριστη φροντίδα, βοήθεια και προσφορά του, σε κάθε άνθρωπο που είχε ανάγκη. Από την εκκλησία τιμάται ως άγιος και κατά την 1η Ιανουαρίου, αλλά και κατά την εορτή των Τρειών Ιεραρχών, μαζί με τον Γρηγόριον Θεολόγον και Ιωάννη Χρυσόστομο κατά την εορτή των Ναών στις 30 Ιανουαρίου.

Έργα και Ομιλίες του Αγίου Βασιλείου

Στην εποχή του ο Άγιος είχε αναδειχθεί έξοχος και στην ομιλία του προς τους ανθρώπους και σε πολλά και σπουδαία συγγράμματα. Αυτά τα θαυμάσια κείμενά του, ακόμη και σήμερα συμπεριλαμβάνονται στους τόμους του “Migne” 29-32 και διαιρούνται σε άριστες ομιλίες του και επιστολές. Όλα όσα έχει γράψει βρίσκονται και φροντίζονται από ειδικούς στον ειδικό χώρο του Migne (ειδικός χώρος σε ειδικούς τόπους).

Το Ραβδί του Αη Βασίλη

Ο Αη Βασίλης που μας έρχεται από την Καισάρεια, σαν γνήσιος οδοιπόρος, φέρνει μαζί και το ραβδί του, σύμβολο της μακρινής οδοιπορίας του. Όταν όμως ακουμπάει πάνω στο ραβδί για να μας μιλήσει και να μας χαιρετήσει ή για να μας πει την Άλφα- Βήτα, αμέσως τότε θαύμα σπουδαίο και απροσδόκητο συμβαίνει. Το κατάξερο ραβδί του Αγίου Βασιλείου πετάει χλωρά κλωνάρια και φύλλα.

Να τι λένε οι στίχοι στη Βόρειο Ελλάδα:

 

- Πα στο ραβδί του ακούμπησε να ειπεί την Άλφα – Βήτα

και το ραβδί ήτανε ξερό, χλωρούς βλαστούς επέτα

Ροδοκόκκινη βιολέτα.

Κι απάνω στα βλαστάρια του και στα περικλωνάρια του

πέρδικες κελαηδούσαν.

Δεν ήταν μόνο πέρδικες, αλλά και τρυγονάκια.

- Μάτια μου γλυκά ματάκια...

 

Το ραβδί του Άη Βασίλη, όπως αναφέρουν οι ειδικοί, είναι το κεντρικό σύμβολο του θαύματος. Είναι η συμβολική αρχή του πρώτου Χριστουγεννιάτικου δένδρου που μπήκε στα σπίτια μας και τα στόλισε με ιδιαίτερη φροντίδα την άγια ημέρα. Το έθιμο του δένδρου που έδωσε τον γιορταστικό χαρακτήρα σε κάθε ελληνικό σπίτι, είναι... πέρα για πέρα ελληνικό.

 

Κάλαντα: είναι μια λέξη που προέρχεται από τις ρωμαϊκές καλένδες(calendae dies). Δηλαδή είναι οι πρώτες μέρες των ρωμαϊκών μηνών που τις γιόρταζαν. Αργότερα, επεκράτησε να εορτάζεται η πρώτη ημέρα του Ιανουαρίου, με υποδοχή την πρώτη μέρα, του πρώτου μήνα του νέου έτους. Φυσικά ονομάστηκαν κάλαντα όλα όσα ψάλλονται από τα παιδιά και τους νέους τα Χριστούγεννα, τα Φώτα και του Αγίου Βασιλείου. 

............................

*Η Μαρία Ρώτα είναι αρχαιολόγος και τακτική συνεργάτιδα της καθημερινής εφημερίδας των Κυκλάδων ΚΟΙΝΗ ΓΝΩΜΗ που τυπώνεται στην Ερμούπολη της Σύρου, στην οποία δημοσιεύθηκε το άρθρο της, στο φύλλο της 29ης Δεκεμβρίου 2022.