Αιγαίο

Το Ελληνικό Αρχιπέλαγος

Της Μαρίας Ρώτα*

 “Ήρθα και σε ταξίδεψα Αιγαίο μου, με ήρεμους καιρούς μα και με άγριους. Γνώρισα τους ανέμους που σε χάιδευαν, σε τάραζαν και σε ταλαιπωρούσαν. Και θύμωνα μ' αυτούς τους ανέμους, χωρίς να ξέρω πως εσύ, μ' όποιο καιρό τα καταφέρνεις, μ' όποιο καιρό γελάς και ονειρεύεσαι. Οι άνθρωποι που συναντούσα δείχναν καθαρά την καλή τους πρόθεση σαν άκουγαν πως είμαι Νορβηγός. Η στάση της Νορβηγίας είχε κάνει καλή εντύπωση στην Ελλάδα.

Πήρα βόλτα τα μικρά νησιά, μήνες ταξίδι, πρώτα απ' όλα το στεφάνι από νησιά, τις Κυκλάδες! Από μικρός ήμουνα ερωτευμένος με τα νησιά σαν τόπο, μα τούτο εδώ ήταν κάτι αλλιώτικο. Η φύση απαλλαγμένη από εύκολη γοητεία, η γυμνή πειθαρχημένη ομορφιά των νησιών, το Φως, τα χρώματα, το φτερούγισμα της Ιστορίας, οι Ναοί κοντά στη θάλασσα, η ζωντάνια των ανθρώπων, το συναίσθημα μιας καθημερινής ζωής γεμάτης σφρίγος. Όλα τούτα μαζί ασκούσαν μιαν έλξη πάνω μου, που δεν ήθελε να μ' αφήσει. Είχα σκεφθεί πως θ' άβρισκα τα ελληνικά νησιά γεμάτα χαμόγελα και ρομαντισμό. Έτσι τα είδα, αν και μερικές φορές τα είδα να αναδύονται απ' την Ομηρική θάλασσα σε μια σχισμένη ομορφιά, παρμένα απ' τον αγέρα. Και τα χρώματα; Πότε ξανασυνάντησα τη χρυσαφιά τούτη λάμψη πάνω απ' τα νησιά; Τη ρόδινη απόχρωση; τη φωτεινή ασπράδα των σπιτιών; Ήταν μονάχα το φως που τα' κανε όλα τούτα; Το ελληνικό φως που μεταλλάζει τα πάντα σε μύθους κι ονείρατα; Όχι δεν είναι μονάχα υφασμένο με τη θάλασσα, μα μπαίνει μέσα σου και γίνεται κομμάτι του εαυτού σου.

Η Ελλάδα σε κάνει σκλάβο της, τα νησιά σε κάνουν δικό τους.

Τούτη η θάλασσα, το Αιγαίο, τη γνώρισα και την αγάπησα. Την έχω δει θυμωμένη, σε αγριεμένο πράσινο ξεσήκωμα έξω από τη Νάξο, την έχω ζήσει σε καφετιά απόχρωση και γκρίζα, αλλά και άσπρη ή σκούρα σχεδόν μαύρη, σ' όλες τις αποχρώσεις την έχω δει. Προδότρα μπορεί να γίνει τούτη η θάλασσα, να δείχνει τα νησιά, να τα εξαφανίζει για να τα ξαναδείξει και πάλι όμορφα και...φωτεινά...

Γιατί ξαναγυρίζω στις Κυκλάδες χρόνια τώρα; Λες και μπορώ να δώσω μια ικανοποιητική απάντηση; Είναι το φως, το άπιαστο φως, μαζί με όλα τα όσα είπα παραπάνω; Είναι τα σταματημένα απ' τον αέρα αρμυρίκια που σκύβουν πάνω απ' τους μόλους; Το πιτσίλισμα της καθάριας σαν το γυαλί θάλασσας πάνω στις αμμουδιές; Κι ο ήλιος; ο υπέροχος φωτεινός ήλιος. Πόσες κυράδες είδα να κάθονται μπρος στα σπίτια τους σ' αυτές τις τόσο μικρές “πολιτειούλες” εκεί που η μπουκανβίλια κρεμιέται πάνω στους χιονάτους άσπρους τοίχους σ' ένα βιολετί χρώμα. Αλλά...είδα και μια θλίψη στα πρόσωπα των γερόντων. Όμως εδώ στην Ελλάδα συναντά κανείς τον πιο σπουδαίο πολιτισμό που ξεκίνησε από το πολύ μακρινό παρελθόν. Η Ελλάδα έδωσε το φως της Ιστορίας και του πολιτισμού στον κόσμο”

Είναι ένα μικρό μέρος κειμένου από το βιβλίο του Νορβηγού Φέρτιναντ Φίννε με τίτλο: “Στεφάνι από Ελληνικά νησιά” 1974

Το Αρχιπέλαγος του Αιγαίου

“Αιγαίο μου του Ποσειδώνα και της Αφροδίτης, εσύ δεν μοιάζεις μ' άλλη θάλασσα μ' εκείνη των Ωκεανών και με τις πιο μεγάλες που βρίσκονται τριγύρω. Εσύ θάλασσά μου είσαι ξεχωριστή με τις πολλές τις Παναγίες πάνω σε βράχους, σε νησιά με φωτεινές καντήλες. Αιγαίο μου, δεν σε φοβήθηκα ποτέ, ακόμη και τότε που ταξίδεψα από τη Νάξο για την Αμοργό με κείνο το παλιό σκαρί, πολυταξιδεμένο και σε πολυτάραχους καιρούς, του Σκοπελίτη. Σε μια γωνιά είχα κουρνιάσει και κοιτούσα τα κύματά σου με δέος και με θαυμασμό και σου χαμογελούσα, λες κι ήθελα το κύμα σου κάπου να το γλυκάνω για ν' αφήσεις να περάσει το σκαρί στην Αμοργό. 

Κι ύστερα, σαν πήγα για προσκύνημα στην Παναγία τη Χοζοβιώτισσα και σε κοιτούσα θάλασσα μου από ψηλά μούδειξες άλλο πρόσωπο. Καμάρωνες που βρέθηκε της Παναγιάς η εικόνα μες τη δική σου θαλασσινή αγκαλιά!

Έγινες τόπος θαυμασμού και προσκυνήματος απ' τα πανάρχαια χρόνια. Στη Δήλο, το ιερό νησί, γεννήθηκαν η Άρτεμις κι ο Απόλλων. Μα λατρευόταν κι ο Ερμής κι η μάνα του η Μαία, που ήτανε του Άτλαντα αγαπημένη θυγατέρα. Και σ ΄όλα τα νησιά, οι άνθρωποι λάτρευαν θεούς και ημίθεους, νύμφες και Νηρηίδες και βέβαια ο Ποσειδώνας είχε πάντα την ξεχωριστή θέση, αφού αυτός ήταν ο αφέντης του Αιγαίου.

Αυτή την υπέροχη ομορφιά των Κυκλάδων, ένα ηφαίστειο στην καλντέρα της Σαντορίνης άλλαξε την πορεία του κόσμου και μίκρανε το νησί.

Μπορεί στο διάβα των αιώνων να πέρασαν από τα Κυκλαδονήσια πολιτισμένοι και βάρβαροι κατακτητές, να χάρηκαν τα πλούτη και την ομορφιά τους.

Κανένας όμως δεν μπόρεσε να αλλοιώσει τα ήθη, τα έθιμα τους. Αντίθετα αυτά τα νησιά κράτησαν μέσα τους το καθάριο ελληνικό αίμα, τις παραδόσεις τους αντιπροσωπεύοντας ένα κομμάτι ολοκάθαρης Ελλάδας.

Οδυσσέας Ελύτης – Άξιον εστί

Ανοίγω τα μάτια μου κι αναγαλιάζει το πέλαγος και παίρνει τα λόγια μου στις σκοτεινές του σπηλιές...

Τις νύχτες που κλαιν, των ανθρώπων τα βάσανα...

Αιγαίο μου, γιατί σε ονόμασαν Αιγαίο; Απ' τον Αιγέα, της Αθήνας βασιλιά, πατέρα του Θησέα, που πνίγηκε μες τα νερά σου από το βαθύ πόνο γιατί είδε τα καράβια, νάρχονται με μαύρα πανιά από την Κρήτη. Είχε ξεχάσει ο Θησέας να αλλάξει και να βάλει τα άσπρα πανιά (όπως είχαν συμφωνήσει με τον Αιγέα, αν είχαν σκοτώσει το Μινώταυρο στην Κρήτη). Και τότε η πανέμορφη αυτή θάλασσα πήρε το όνομα του βασιλιά Αιγέα και έως σήμερα ζούμε πάνω στον αφρό αυτής της θάλασσας και κάτω από το υπέροχο φως του ήλιου. Και ο Ελύτης έγραψε: “Άξιον εστί το απέραντο γαλάζιο” και... “Ήλιος ο πρώτος” και “Ήλιος ο Ηλιάτορας” είναι οι τίτλοι ποιημάτων του που αναφέρονται στον Ήλιο του Αιγαίου.

Όλοι οι άνθρωποι τ' αγάπησαν όλα, το νερό και το φως, τα νησιά και τους ανθρώπους, τα μικρά και τα μεγάλα θαύματα της θάλασσας του Αιγαίου.

Είναι ένα μικρό κείμενο από το “Αρχιπέλαγος”

....................................

Η Μαρία Ρώτα είναι αρχαιολόγος και τακτική συνεργάτης της καθημερινής εφημερίδας των Κυκλάδων ΚΟΙΝΗ ΓΝΩΜΗ που τυπώνεται στην Ερμούπολη της Σύρου, στην οποία δημοσιεύθηκε, στο φύλλο της 30ης Αυγούστου 2018, το ενδιαφέρον άρθρο της, που αναδημοσιεύουμε.