Από τη φάτνη στην αυλή του σχολείου

ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ ΓΙΑ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΣΗΜΕΡΑ

(σκέψεις-ερωτήματα)

του Αρχιμανδρίτη  Δρ. Μιχαήλ Κανέλου*

Κάθε Δεκέμβρη πλησιάζοντας στην μεγάλη εορτή της γεννήσεως του Χριστού γινόμαστε θεατές στο ίδιο έργο: φωτάκια, δώρα, στολισμοί, γλυκά, ευχές. Και, κάπου ανάμεσα σε όλα αυτά, μια ήσυχη απορία των παιδιών (που συχνά την κρύβουν πίσω από αστεία): «Πάτερ, τι γιορτάζουμε πραγματικά;». Αν το πούμε απλά, χωρίς πολλά βαρύγδουπα λόγια, η Εκκλησία απαντά: γιορτάζουμε ότι ο Θεός δεν έμεινε μακριά από τον άνθρωπο. Έγινε άνθρωπος. Μπήκε στην ιστορία, στο σπίτι μας, στην καθημερινότητά μας.

Και αυτό είναι το πιο “σύγχρονο” μήνυμα που υπάρχει. Γιατί, σε μια εποχή που όλα τρέχουν και οι άνθρωποι συχνά αισθάνονται μόνοι κι αν έχουν 1.000 “φίλους”, τα Χριστούγεννα λένε: δεν είσαι μόνος. Είναι ο Θεός που σε πλησιάζει, όχι με επιβολή, αλλά με ταπείνωση. Γι’ αυτό και η Γέννηση δεν γίνεται σε παλάτι, αλλά σε σπήλαιο• όχι με φρουρές, αλλά με ποιμένες• όχι με θόρυβο, αλλά με δοξολογία.

1) Το κέντρο των Χριστουγέννων: η Ενανθρώπηση, όχι το “περιτύλιγμα”

Η ευαγγελική διήγηση μιλά για αγγέλους που αναγγέλλουν «χαράν μεγάλην» και για ειρήνη «ἐπὶ γῆς» (Λουκ. 2:10–14). Και ο ευαγγελιστής Ιωάννης το συνοψίζει με μία φράση που, αν την πάρουμε στα σοβαρά, αλλάζει οπτική ζωής: «ὁ Λόγος σὰρξ ἐγένετο» (Ιω. 1:14). Δεν πρόκειται για μια “ωραία ιδέα” ή ένα ηθικό σύνθημα. Είναι γεγονός Πίστης: ο Χριστός προσλαμβάνει την ανθρώπινη φύση, για να τη θεραπεύσει και να την ανακαινίσει.

Ο άγιος Αθανάσιος το λέει με τη γνωστή του θεολογική δεινότητα: ο Χριστός «ἦνθρωπήσεν, ἵνα ἡμεῖς θεοποιηθῶμεν» δηλαδή έγινε άνθρωπος, για να γίνει ο άνθρωπος κοινωνός της ζωής του Θεού.

Αλλά και ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος ανοίγει την πανήγυρη με εκείνο το εκκλησιαστικό “κάλεσμα σε εγρήγορση”: «Χριστὸς γεννᾶται, δοξάσατε…» 

Με λίγα λόγια: η γιορτή δεν είναι απλώς “να είμαστε καλοί”. Είναι ότι ο Θεός μάς δίνει λόγο να μπορούμε να γίνουμε πραγματικά καλύτεροι, όχι από χαρακτήρα, αλλά από Χάρη.

2) Γιατί η φάτνη αφορά ένα παιδί του Γυμνασίου;

Εδώ είναι το πρακτικό σημείο που μας νοιάζει ως σχολική κοινότητα: τα Χριστούγεννα απαντούν σε ερωτήματα που τα παιδιά κουβαλούν μέσα τους, ακόμη κι αν δεν τα εκφράζουν “θεολογικά”.

Έχει αξία αυτό που είμαι; 

Αν ο Θεός γίνεται άνθρωπος, τότε η ανθρώπινη ζωή έχει ασύγκριτη αξία. Ο άλλος δεν είναι “εμπόδιο” στο πρόγραμμά μου• είναι πρόσωπο.

Τι κάνω με την ανασφάλεια, την πίεση, την αποτυχία;

Η ταπείνωση της Γεννήσεως δείχνει ότι η δύναμη του Θεού δεν μοιάζει με τη δική μας επιδεικτική δύναμη. Δεν χρειάζεται “τέλειο προφίλ” για να αγαπηθείς.

  Πως ζούμε μαζί χωρίς να τρωγόμαστε;

Η αγγελική ευχή μιλά για ειρήνη. Όχι ως ευχή-στολίδι, αλλά ως στάση: να φτιάχνουμε χώρο για τον άλλον.

3) Η παράδοση της Εκκλησίας ως “γλώσσα” για σήμερα.

Η υμνολογία της Εκκλησίας έχει έναν θαυμάσιο τρόπο να κάνει θεολογία χωρίς να χάνει τον άνθρωπο. Στο Κοντάκιο των Χριστουγέννων (του αγίου Ρωμανού του Μελωδού) ακούμε: «Ἡ Παρθένος σήμερον τὸν ὑπερούσιον τίκτει…».  Και σε λόγο που διαβάζεται ευρέως τα Χριστούγεννα, αποδίδεται στον άγιο Ιωάννη Χρυσόστομο η κραυγή του θαυμασμού: «Βλέπω μυστήριο ξένο και παράδοξο…». 

Αυτή η “παράδοξη” χαρά είναι ακριβώς που λείπει από έναν κόσμο όπου όλα αγοράζονται, αλλά λίγα γεμίζουν την καρδιά.

4) Το σύγχρονο “στοίχημα”: να μη χαθεί το νόημα μέσα στη βιτρίνα.

Δεν χρειάζεται να δαιμονοποιήσουμε τα δώρα ή τον στολισμό. Το θέμα είναι ποιος οδηγεί ποιον: η γιορτή οδηγεί τα σύμβολα ή τα σύμβολα καταπίνουν τη γιορτή;

Έχει επισημανθεί πολλές φορές ότι η εμπορευματοποίηση μπορεί να αλλοιώσει το χρώμα της εορτής, όταν το “έξω” σκεπάζει το “μέσα”, υπενθυμίζοντας ταυτόχρονα την ανάγκη προετοιμασίας της καρδιάς με ταπείνωση, αγάπη και όχι ως θεωρία, αλλά ως πράξη.

Με απλά λόγια (και λίγο χιούμορ, γιατί είμαστε και σε σχολείο): αν τα Χριστούγεννα καταντήσουν “μόνο κουτιά”, κάτι δεν πήγε καλά. Αν όμως τα κουτιά γίνουν αφορμή για άνοιγμα καρδιάς, τότε βρήκαμε τον δρόμο.

5) Πέντε χριστουγεννιάτικες πράξεις που χωρούν στην καθημερινότητα ενός μαθητή.

Αν θέλαμε να το κάνουμε σχολικό “project ζωής” (χωρίς να του βάλουμε βαθμό), θα μπορούσαμε να κρατήσουμε πέντε απλές κινήσεις:

1. Μια πράξη επανόρθωσης: ένα “συγγνώμη” χωρίς δικαιολογίες.

2. Μια πράξη ένταξης: να μη μείνει κανείς μόνος στο διάλειμμα.

3. Μια πράξη σιωπής: λίγα λεπτά προσευχής και ηρεμίας, χωρίς οθόνη.

4. Μια πράξη προσφοράς: συμμετοχή σε δράση αγάπης (τροφίμων/ειδών πρώτης ανάγκης) με διακριτικότητα.

5. Μια πράξη αλήθειας: να μιλήσω σε έναν ενήλικα (γονέα, εκπαιδευτικό η πνευματικό) αν κάτι με βαραίνει. Η γενναιότητα δεν είναι να “μην νιώθω”, αλλά να ζητώ βοήθεια όταν χρειάζεται.

Έτσι λοιπόν:

Τα Χριστούγεννα δεν είναι απλώς μια “όμορφη εποχή”. Είναι μια πρόσκληση: να αφήσουμε χώρο μέσα μας για τον Θεό και, εξαιτίας Αυτού, να αφήσουμε χώρο για τον άλλον. Από τη φάτνη μέχρι την αυλή του σχολείου, το μήνυμα παραμένει απλό και απαιτητικό: η αγάπη δεν είναι διακόσμηση. Είναι τρόπος ζωής.

Ευλογημένα αληθινά Χριστούγεννα!!!

……………………

Ο Αρχιμανδρίτης Δρ. Μιχαήλ Κανέλος είναι προϊστάμενος του Ι.Ν. Αγίου Τρύφωνος Τερψιθέας και Εκπαιδευτικός στο 3ο Γυμνάσιο Γλυφάδας.