Μύθοι και αλήθειες

 ΘΕΜΑΤΑ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ

του Μανόλη Κογεβίνα*

 

Τα κινητά τηλέφωνα, τα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα, η ρύπανση κ.α. θέματα της επικαιρότητας και καθημερινότητας για τα οποία λέγονται και πολλές και αντικρουόμενες απόψεις. Το αποτέλεσμα είναι να δημιουργείται σύγχυση στην ανακάλυψη της ορθής ή τουλάχιστον της πιο τεκμηριωμένης άποψης από την κοινωνία.

 

Μύθοι	Αλήθειες
Οι επιδράσεις των παγκόσμιων κλιματικών αλλαγών στη υγεία αφορούν χώρες τρίτου κόσμου.	Οι μη βιομηχανοποιημένες χώρες έχουν λιγότερες δυνατότητες να αντιμετωπίσουν τις επιδράσεις των κλιματικών αλλαγών. Ωστόσο οι αλλαγές αφορούν όλο τον κόσμο.
Οι αντένες κινητής τηλεφωνίας αποτελούν κίνδυνο για την υγεία.	Δεν είναι αποδεδειγμένο ότι οι συχνότητες των πεδίων που εκπέμπουν οι αντένες έχουν δυσμενείς επιδράσεις στην υγεία. Ακόμα και εάν έχουν, η έκθεση του πληθυσμού (όχι των εργαζομένων) είναι εξαιρετικά χαμηλή γιατί οι αντένες βρίσκονται σε σημαντική απόσταση από τις κατοικίες.
Τα κινητά τηλέφωνα σχετίζονται με τον κίνδυνο καρκίνου και άλλων επιδράσεων.	Η μόνη αναμφισβήτητη επίδραση στην υγεία της χρήσης κινητών τηλεφώνων είναι τα τροχαία ατυχήματα. Υπάρχουν, ωστόσο,  ενδείξεις ότι η έκθεση στις ακτινοβολίες των κινητών σχετίζεται με την ανάπτυξη καρκίνου στον εγκέφαλο, αλλά αυτό δεν είναι ακόμα γενικά αποδεκτό.
Η πρόληψη των επιδράσεων των περιβαλλοντικών εκθέσεων είναι ένα θέμα ανάπτυξης κατάλληλων τεχνολογιών.	Ανμφισβήτητα οι νέες τεχνολογίες μπορούν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση των επιδράσεων των περιβαλλοντικών εκθέσων στην υγεία. Για παράδειγμα, οι νέες αντιρρυπαντικές τεχνολογίες στα αυτοκίνητα. Ωστόσο, η χρόνια έκθεση και η χρόνια επιβάρυνση του περιβάλλοντος δεν έχουν άμεσες λύσεις και για την αντιμετώπισή τους χρειάζονται σημαντικές αλλαγές του τρόπου ζωής και οργάνωσης των κοινωνιών μας.
Τα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα οδηγούν σε πιο περιορισμένη χρήση φυτοφαρμάκων.	Αυτός ο ισχυρισμός έχει ειπωθεί επανειλημμένα. Δεν ισχύει, αντίθετα σε πολλές περιπτώσεις οι αγρότες έχουν οδηγηθεί σε αύξηση της κατανάλωσης φυτοφαρμάκων.
Οι κοινωνίες μας είναι τόσο συνηθισμένες στην άκριτη χρήση των φυσικών πόρων, που δύσκολα μπορούν να γίνουν σημαντικές αλλαγές.	Υπάρχουν άπειρα παραδείγματα αλλαγής χρονίων πρακτικών. Πολιτικές και πρακτικές που φαίνονταν σχεδόν εξωτικές πριν μερικά χρόνια, έχουν τώρα καθιερωθεί. Παράδειγμα, η μείωση των αποβλήτων ή η επιλεκτική συλλογή αποβλήτων. Παρόλο που στην χώρα μας αυτό έχει καθυστερήσει, έχει αποδειχτεί σε πολλές άλλες κοινωνίες ότι μπορουμε να ζήσουμε με την ίδια (αν όχι καλύτερη) ποιότητα ζωής καταναλώνοντας λιγότερα προϊόντα και περιορίζοντας την κατανάλωση μη χρήσιμων προϊόντων.
Τα επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης είναι σήμερα τόσο χαμηλά που δεν επιδρούν σημαντικά στην υγεία.	Αναμφισβήτητα σε πολλές βιομηχανοποιημένες κοινωνίες η ρύπανση της ατμόσφαιρας έχει μειωθεί δραστικά. Είναι, ωστόσο, αλήθεια ότι βρίσκουμε ακόμα επιδράσεις στην υγεία σε όλες τις ηλικίες, σε επίπεδα ρύπανσης πολύ χαμηλότερα από παλιά.
Η λήψη προληπτικών μέτρων για τον περιορισμό της ρύπανσης του περιβάλλοντος είναι ακριβή.	Η αλήθεια είναι ότι η πρόληψη είναι κερδοφόρα για την υγεία και την οικονομία.  Αυτός ο μύθος είναι πιθανώς αλήθεια όταν υπολογίζεται το κόστος μερικά, και στο άμεσο χρονικό διάστημα. Δεν είναι αλήθεια έαν υπολογιστούν οι μακροχρόνιες επιπτώσεις, όπως η καταστροφή καλλιεργούμενων εδαφών, η ρύπανση πηγών νερού ή πολύ περισσότερο εάν υπολογιστούν οι επιδράσεις των παγκόσμιων κλιματικών αλλαγών.

*Ο ιατρός Μανόλης Κογεβίνας είναι  Καθηγητής στην Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας (ΕΣΔΥ)

ΠΗΓΗ: Ενημερωτικό δελτίο [Οκτώβριος 2012] του ΚΕΕΛΠΝΟ (Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων) του Υπουργείου Υγείας.