ΤΙ ΦΤΑΙΕΙ(19); Για την κακοδαιμονία της Ελληνικής ζωής

ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΣΤΡΑΤΟΣ

Χαμηλόν εθνικόν εισόδημα σημαίνει αγανάκτησιν των πολιτών έναντι της Πολιτείας. Ανεργία και υποαπασχόλησις σημαίνουν την έντασίν της, και πλήρης απουσία συγχρόνου εκπαιδευτικού συστήματος κορυφώνει το κακόν.

Πρόεδρος της "Εταιρείας Ελληνικών Σπουδών" και βιομήχανος αναφέρεται στην συνέντευξη ο Χριστόφορος Στράτος (Πάτρα 1924- Αθήνα 1982) που παραχώρησε στον Ρένο Αποστολίδη για την εφημερίδα Ελευθερία το 1958! 
Βιομήχανος με παράλληλο ενδιαφέρον για την πολιτική και την  κοινωνική δράση. 

Σπούδασε Νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και ασχολήθηκε με την διεύθυνση της οικογενειακής κλωστοϋφαντουργικής βιομηχανίας  "Πειραϊκή - Πατραϊκή". Βουλευτής Αιτωλοακαρνανίας, νομός καταγωγής του, εξελέγη το 1974, 1977 και 1981. Διετέλεσε υπουργός Παιδείας (1961), Εσωτερικών (1974,1977,1981) και Δημοσίων έργων (1974).
Τιμήθηκε με μετάλλια Εξαίρετων Πράξεων και Εθνικής Αντίστασης για τη μεγάλη οικονομική του προσφορά στη κατοχή, στον επισιτισμό του λαού,  με τον Ταξιάρχη του Φοίνικα καθώς και με τον Ανώτατο Ταξιάρχη Ορθοδόξων Σταυροφόρων του Παναγίου Τάφου.

-Πρώτ' απ' όλα θα ήθελα να συγχαρώ την "Ελευθερία" για την πρωτοβουλία της στην διενέργεια μιας τέτοιας ερεύνης. Κυριότατα όμως, για την κατεύθυνση που δίνετε σ' αυτήν την έρευνα, κατεύθυνση προς τους νέους.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Τι ακριβώς δηλαδή βρίσκετε καλό στην Ελλάδα;

ΑΠ.: Προσωπικά πιστεύω ότι η πρωτοβουλία της εφημερίδος σας μπορεί να τείνει στο σπάσιμο του κελύφους  του δημιουργημένου γύρω από την νέα γενιά. Γιατί_αναντιρρήτως- η νέα γενιά υφίσταται μόνον βιολογικώς, καταδικασμένη κοινωνικά, πολιτικά, οικονομικά, αλλά και πνευματικά ακόμη, σε αναγκαστικήν αδράνεια. Επομένως ώθηση ουσιαστική προς "παρουσία" της νέας γενιάς μπορεί να αποτελέσει η έρευνα της εφημερίδος σας, αρκεί να προχωρήσει σε βάθος.

ΕΡ.: Νομίζετε ότι φταίνε οι ίδιοι οι νέοι για το "κέλυφος" αυτό που τους κρατάει σε "αναγκαστική αδράνεια"; ¨Η τουλάχιστον, φταιν γιατί δεν έκαναν ως τώρα ό,τι μπορούσαν για να το σπάσουν -εκτός από ατομικές εξαιρέσεις βέβαια;

ΑΠ.: Δεν έχει εκτιμηθεί, από τους εκάστοτε επαΐοντες του Τόπου, η σημασία των νέων κυττάρων στην ανανέωση των κοινωνιών. Και έτσι έχει γίνει μια ηθελημένη απομάκρυνσις  των νέων από την σύγχρονη κοινωνία, με δυσμενέστατες συνέπειες, που τείνουν στην φθορά της νέας γενιάς και στον υποχρεωτικό συμβιβασμό της με τα κακώς κείμενα.

ΕΡ.: Από ποιους είναι "ηθελημένη" η απομάκρυνσις αυτή; Από τους ίδιους τους νέους μήπως; Ή θέλετε να πείτε: "Είναι συνειδητά και εκ προθέσεως επιβεβλημένη από τους κρατούντας";

ΑΠ.: Μάλλον το δεύτερο, καίτι η απόδοσις των ευθυνών είναι κάπως δύσκολη. Διότι και η επερχόμενη γενιά διατηρεί μιαν λανθάνουσα ευθύνη.

Και ως χαρακτηριστικόν παράδειγμα φυσικής διαδοχής των γενεών αναφέρω την  πρόοδο που έχει επιτευχθεί στας ΗΠΑ χάρις -κατά κύριον λόγον- στην διαρκή ανάμιξη του νέου στοιχείου προς διαμόρφωσιν της νέας ζωής.

Αλλά πριν ακόμη απαντήσω στο κύριον ερώτημά σας, θα ήθελα να αναφερθώ στα υπάρχοντα δικαιολογητικά της σημερινής καταστάσεως, στην "απολογία" της. Έχει και ο Τόπος μας προσβληθεί από την διεθνή νόσο των καιρών. Η κρίσις των αρχών, των ιδεών, των θεσμών, αλλά και των "ειδώλων", έχει εκταθεί και σ' εμάς. Η χωρίς έρμα και γραμμή προκληθείσα κατάστασις εκ της υπερβολικής τεχνικής προόδου, που αγνοεί την ύπαρξη του Ανθρώπου ως του κυρίου παράγοντος της ζωής, άφησε φανερά τα ίχνη στη χώρα, που βρέθηκε ανίσχυρος να αντιδράσει κατά των συμπτωμάτων  της διεθνούς αυτής κρίσεως, λόγω εσωτερικών αδυναμιών.

ΕΡ.: Δεν φοβάστε ότι έτσι "δικαιολογείτε" κάπως τη στάση και τη "θέση"  των "κρατούντων"; Μειώνετε δε την προσωπική ευθύνη εκάστου νομίζω, που χρέος έχει, προσωπικώτατο,όχι μόνο να "αντιδρά" κατά των "συμπτωμάτων" οιασδήποτε "κρίσεως" αλλά και να δρα θετικά και "κατά ρίζαν" -ή όχι;

ΑΠ.: Αυτό περίπου ήθελα εν συνεχεία να ειπώ και με προλάβατε. Ότι δηλαδή όλαι αυταί αι "αναγωγαί" της καταστάσεώς μας εις την διεθνή κρίσιν αποτελούν εν πολλοίς μίαν εξωτερικήν δικαιολογίαν των "κρατούντων". Εκτός τούτου όμως, το ίδιο το ερώτημά σας  νομίζω ότι επιμένει κυρίως εις τα εσωτερικά ζητήματα. Ζητάτε τον καίριο καθορισμό της μιας και βασικής κακοδαιμονίας του Τόπου.

ΕΡ.: Περίπου.

ΑΠ.:Κάτι τέτοιο όμως εγγίζει τα όρια του ανέφικτου. Από τι κυρ΄'ιως πάσχομε; Πάντως όχι από "κακοδαιμονία", που συνυπάρχει μέσα της η έννοια του τυχαίου. Θυμηθείτε τον Πλάτωνα: "Εμπειρία μεν γαρ ποιεί τον αιώνα ημών πορεύεσθαι κατά τέχνην, απειρία δε κατά τύχην". Αν δεχθούμε λοιπόν τον αφορισμό αυτόν απ΄ τον "Γοργία", θα απαντήσωμεν αδιστάκτως ότι πάσχωμεν από απειρίαν. Απειρίαν Κράτους.

ΕΡ.: Θέλετε δηλαδή να πείτε, αν δεν κάνω λάθος, ότι η κρίση που περνούμε είναι πρωτίστως αποτέλεσμα όχι συγκεκριμένης προθέσεως και συνειδητής επιδιώξεως των "κρατούντων" αλλ΄ απλώς ατεχνίας τους περί το "κρατείν";

Μ΄ ένα λόγο: Ότι απλώς "αδυνατούν". Όχι ότι "προτίθενται" το κακό -και το "χειρότερο" πάντα;

ΑΠ.: Θέλω ακριβώς να πω: Ανάγκη πρώτη κατ΄ εμέ: η δημιουργία των προϋποθέσεων για την αναδιοργάνωση της Πολιτείας. Πρέπει απαραιτήτως να κηρυχθεί σταυροφορία Κρατικής Αποκαταστάσεως. Διότι η σημερινή Πολιτεία έχασε τον σεβασμό του πολίτου. Το Κράτος, από πολύ καιρό, έπαυσε να υπάρχει χάριν των πολιτών, και μετεβλήθη σε αυτοσκοπόν των κυβερνώντων, μετατρέποντας τους πολίτας  εις αναγκαστικούς υπηρέτας των "ταγών" της Πολιτείας. Εν τούτοις, το λάθος δεν βαρύνει μόνον την Κρατικήν Ηγεσίαν, αλλά και εμάς τους πολίτας. Γιατί οι ίδιοι εμείς, όταν μιλάμε περί Κράτους το τοποθετούμε εις την άλλην όχθην και αντιδικούμε μαζί του. Το φανταζόμεθα όχι σαν δικό μας, αλλά ως εχθρικό.

Σπανίως Έλλην πολίτης ακούεται λέγων "το Κράτος μας". Αντίθετα όλοι λέγομε: "το Κράτος", με απωθητικήν διάθεσιν. Δεν είναι εκ προθέσεως επικριτικός ο σκοπός μας, που θα επιρρίψωμεν και πάλιν ευθύνες στην ηγεσία του τόπου. Αλλά νομίζομε πως η καθοδήγησις και η αγωγή των πολιτών είναι αποκλειστικά έργο δικό της. Πρέπει η ηγεσία να αγωνισθεί για να πείσει τους πολίτας περί του αντιθέτου. Να αποκαταστήσει τα πράγματα και να ανακατανείμει τους ρόλους.

Γιατί αι συνέπειαι της σημερινής "διανομής των ρόλων" είναι φοβεραί και άγνωστες οι εκδηλώσεις, εφ΄ όσον απουσιάζει η δύναμις συγκρατήσεως και δημοκρατικής καθοδηγήσεως.

ΕΡ.: Μου επιτρέπετε μιαν παρέμβασιν; Είπατε ότι: "Το Κράτος μετεβλήθη σε αυτοσκοπόν"...

ΑΠ.: Ναι.

ΕΡ.: Αν σας αντέτεινε κανείς: "Πάντοτε κάθε Κράτος μεταβάλλεται σε αυτοσκοπόν - και άρα πολύ βαθύτερα πρέπει να αναζητηθεί το "λάθος"! Εις αυτοσκοπόν και εδώ, εις αυτοσκοπόν και εκεί -και εις την "Επανάστασιν", όχι μόνον εις την "Συντήρησιν", και εις την "Ανατολήν" και εις την "Δύσιν" πάντοτε το "Κράτος"! Και επομένως...

ΑΠ.: Μέγιστο θέμα ανοίγετε, άξιον ιδιαιτέρας Ερεύνης. Πάντως όμως φεύγουμε από το εφικτόν.

ΕΡ.: Της ερεύνης, ναι.

ΑΠ.: Και των πραγμάτων. Οπωσδήποτε: του Τόπου αυτού!

ΕΡ.: Καλά. Συνεχίσατε εκεί που σας διέκοψα...

ΑΠ.: Θα προχωρήσω εις τα θετικότερα:

Χαμηλόν εθνικόν εισόδημα σημαίνει αγανάκτησιν των πολιτών έναντι της Πολιτείας. Ανεργία και υποαπασχόλησις σημαίνουν την έντασίν της, και πλήρης απουσία συγχρόνου εκπαιδευτικού συστήματος κορυφώνει το κακόν. Με μια τέτοια εσωτερικήν αγανάκτηση, χωρισμόν και αδιαφορίαν, πως θα μπορέσωμε να προβάλλομε τα εκάστοτε αιτήματά μας στο εξωτερικόν -με πιθανότητα επιτυχίας- όταν από τους ξένους δεν υπολογιζόμεθα ως Κράτος; Ως ουραγοί των εθνών φερόμεθα εις την συνείδησίν των, ως οι βραδυπορούντες εις την ιστορικήν πορείαν της προόδου!

Αν υπήρχε Κράτος , υπό την ανωτέρω έννοιαν, θα υπήρχε προγραμματισμός, προγραμματισμός μακρόπνοος, που θα εχάρασε μια μελλοντική πορεία του έθνους: Την νέα εθνική πορεία!

Επιμένω δε στον προσδιορισμό του μακρόπνοου προγραμματισμού, γιατί διαφορετικά θα επέφταμε πάλι στην κάλυψη αιτημάτων προσκαίρων και δημοκοπικών. Και όταν μιλάμε περί προγραμματισμού, δεν εννοούμε μόνον εκείνον που καλύπτει το πρόγραμμα μιας κοινοβουλευτικής τετραετία, αλλά την πορείαν του Έθνους! Την απάντηση στο αγωνιώδες ερώτημα: "Που πάμε;".

Η Κρατική Αναδιοργάνωσις θα φέρει την αλλαγή -μια συγκεκριμένην αλλαγή, και όχι ένα σύνθημα! Θα γεννηθεί αυτομάτως η ανάγκη του προγραμματισμού. Ο προγραμματισμός θα κινήσει σε δράση το έθνος, και η δράσις εις; πρόοδον. Μέλημα κυριώτατον: Η αύξησις του εθνικού εισοδήματος -και υπάρχει οπωσδήποτε η δυνατότης, με την ανάπτυξιν των πλουτοπαραγωγικών μας πηγών. Αλλά και η δικαιοτέρα κατανείμει του, η δημιουργία εργασίας για όλους, ο νέος προσανατολισμός της εθνικής μας παιδείας.

Αυτά θα μπορούσαν να αποτελέσουν τα πλαίσια της νέας εθνικής ιδέας, του νέου ιδεώδους, που θα βασίζεται στις  πράξεις και στα πράγματα: Σε Κράτος οργανωμένο, σε πολίτας με ιδανικά, και σε Πολιτεία πορευομένη βάσει προγράμματος.

Η έλλειψις προγραμματισμού -αποτέλεσμα της ελλείψεως Κρατικής Οργανώσεως- αποτελεί την βάση του κακού.

Μας χρειάζεται βεβαίως μια "αλλαγή", ένα κάποιο ιδεώδες. Αλλά ιδεώδες ανθρώπινο. Όχι είδωλα! Χρέος μας είναι η επάνοδος στον Άνθρωπο. Άλλωστε, του ανθρώπου τις ανάγκες πρέπει να θεραπεύσωμε. Η αντοχή μας σήμερα σε ιδανικά "άπιαστα" είναι ανύπαρκτη. Η εποχή του "Μαρμαρωμένου Βασιλιά" και της "Κόκκινης Μηλιάς" περήλθεν ανεπιστρεπτί.

Αλλά και εν κατακλείδι, η εσωτερική αυτή ανασυγκρότησις για την οποία μιλούμε, είναι απολύτως απαραίτητη για την διεκδίκηση των εθνικών μας δικαίων.

ΕΡ.: Ποιοι θα τα κάνουν αυτά; Εδώ είναι το πρόβλημα -και σήμερα όπως πάντα!

Γιατί η ποιότητα των "φορέων" της αλλαγής, προσδιορίζει απολύτως την ποιότητά της -δηλαδή: την δυνατότητά της!

ΑΠ.: Εδώ, λοιπόν, ακριβώς δημιουργείται αυτόματα θέμα ηγεσίας. Ο Αριστοτέλης αποκαλεί την πολιτικήν "αρχιτεκτονικωτάτην πασών". Έπαυσεν όμως να είναι η "πολιτική" θέμα του λαού μας. Γιατί δυο φορές απεδέχθη το αίτημα της "αλλαγής", και δυο φορές γελάστηκε δυστυχώς. Τον είπαν "περιούσιο" λαό και "αδικημένο", του έδωσαν ανώριμες υποσχέσεις, τον υποχρέωσαν να δεχθεί τον τίτλο του "από 3.000 ετών Έλληνος", και τον εγκατέλειψαν εις τους κολάφους, από παντού και εις τα πάντα!

Παρά ταύτα επροχώρησεν ο λαός μας, με το γνωστό του αισθητήριον, και μάλιστα άνευ διαφωτίσεως -που αποτελεί το απαραίτητον συμπλήρωμα του προγραμματισμού.

Να τι θεωρούμεν ως πρώτην μάστιγα της ζωής του τόπου, κατά την ανεπιφύλακτον και αδέσμευτη γνώμη μας, που ήδη έχει εκτεθεί από τις στήλες των "Ελληνικών Θεμάτων" του περιοδικού της "Εταιρείας Ελληνικών Σπουδών". Μόνον έτσι θα γλυτώσωμε από την "κακοδαιμονία", που κινδυνεύει να μας μεταβάλλει σε μοιρολάτρες, την ώρα που ο αιώνας μας κατακτά τους χώρους του διαστήματος.

Εν τούτοις  -και για να αποδώσωμε τα του Καίσαρος τω Καίσαρι -οφείλομε να ομολογήσωμε και την συνευθύνη της νέας γενιάς, και να τονίσωμεν πως μόνον όταν και εμείς οι νέοι με ειλικρίνεια πάρομε θέση απέναντι στα Κοινά, όταν εμείς οι νέοι έχομε πίστη στο έργο μας, και στον αγώνα του έθνους -άλλωστε είναι δικός αγώνας, ώστε σίγουρα θα αναπροσαρμόσουμε την εθνική μας ζωή.

ΕΡ.: Μήπως όσα σωστά είπατε δεν είναι δυνατά με κανενός είδους "αναπροσαρμογές", παρά χρειάζονται πολύ ριζικώτερα μέτρα; ¨Η σωστότερα ακόμη: Όχι καν "μέτρα", αλλά πολύ ριζικώτερη "στάση" των νεωτέρων απέναντι στα πράγματα και στα ¨κρατούντα" (φυσικά και πρωτίστως, και απέναντι των εαυτών τους);

Δεν αρκεί φοβούμαι, η "υγεία" των "προθέσεων". Απαιτείται μεγάλη τόλμη εις την "τομή' του "σεσηπότος"! Έως το καθαρό και το πράγματι απρόσβλητο! Με πλήρη απόξεση του "νοσογόνου"! Αλλιώς δεν κάνουμε τίποτε, και διατηρούμε τον φαύλο κύκλο -ή όχι;

ΑΠ.: Για να χρησιμοποιήσω την ιατρικήν ορολογίαν, που και σεις χρησιμοποιείτε στο ερώτημά σας, θα παρατηρήσω ότι παλαιότερα πολλοί ¨ασθενείς" κατέφευγον στο νυστέρι του χειρουργού, ενώ σήμερον προτιμούν τα... αντιβιοτικά! Είναι ανώδυνα και οπωσδήποτε αποτελεσματικότερα.

Εν πάσει περπτώσει, είναι θέμα θεραπευτικής αγωγής.