Εφηβεία

  Πώς να τη διαχειριστώ ως γονιός;

της Μαρίας Αθανασιάδου*

 

“Εφηβεία”… είναι το μεταβατικό στάδιο, κατά το οποίο ο άνθρωπος περνά από την ανεμελιά της παιδικής ηλικίας στον ενήλικο κόσμο της υπευθυνότητας. Ηλικιακά αυτό μπορεί να οριστεί σε γενικές γραμμές από την ηλικία των 11 για τα κορίτσια και των 13 για τα αγόρια και να καταλήξει έως τα 19 με 20. 

Αφετηρία της εφηβείας είναι η αναπτυξιακή φάση, που το άτομο αποκτά την ικανότητα αναπαραγωγής. Όπως και να έχει, η “εφηβεία” είναι χαρακτηρισμένη από ένα σωρό αλλαγές στην σωματική και ψυχολογική διάσταση του ατόμου. Ο έφηβος και οι γονείς καλούνται να παρατηρήσουν και να εξοικειωθούν με ταχύτατες αλλαγές, που λαμβάνουν χώρα στο ύψος, στο βάρος, στις αναλογίες, στις λειτουργίες των οργάνων, στον τρόπο σκέψης, στην συναισθηματική ισορροπία και στην κοινωνική συμπεριφορά.

Κύρια χαρακτηριστικά της εφηβείας είναι: Η ωρίμανση της γενετήσιας  λειτουργίας, η ανάπτυξη αφαιρετικής σκέψης, η δυνατότητα επεξεργασίας πολύπλοκων ζητημάτων, η έντονη συναισθηματική φόρτιση και η αστάθεια των συναισθημάτων, η τάση για ανεξαρτητοποίηση, η απομόνωση, η ανάγκη για αυτονόμηση και ενσωμάτωση σε ομάδες. Όλα αυτά εντάσσονται στην φυσιολογικότητα της εφηβικής ηλικίας και ευπρόσδεκτα αναμένονται να εμφανιστούν απ’ όλους τους εφήβους. Είναι, όμως, στην πράξη καλοδεχούμενα και αντιμετωπίσιμα από τους Γονείς κυρίως ως κάτι μη απειλητικό; Όχι, δυστυχώς! Για αυτό καλούμαστε εμείς οι ειδικοί να είμαστε ξεκάθαροι και αρκετά επεξηγηματικοί στο τι θα πρέπει να προσέξει ο Γονιός και όσοι άλλοι περιτριγυρίζουν τους εφήβους, ούτως ώστε να μην μεταβιβάσουμε σε αυτούς λάθος μηνύματα και να μην συνδέσουν την εφηβεία με κάτι τρομακτικό και επικίνδυνο.

Προσοχή λοιπόν στο:

• 
  Να μην δίνουμε διπλά μηνύματα στους εφήβους. Όντας και εμείς οι ίδιοι μπερδεμένοι από την αναπτυξιακή αλλαγή, καλό είναι να ξεκαθαρίσουμε μέσα μας, ότι η στάση μας απέναντι τους δεν θα είναι την μία φορά “είσαι παιδί” και την άλλη φορά “είσαι ενήλικας”. Η αλήθεια είναι, πως δεν είναι ακόμα ενήλικας, αλλά δεν είναι πια και παιδί. Σε αυτή την ηλικία είναι που θα μάθουν σιγά σιγά να αναλαμβάνουν ευθύνες και τον τρόπο σκέψης της ενήλικης ζωής.
• 
  Να μην τρομάξουμε από τις αλλαγές, που συμβαίνουν στον έφηβο και μας βγει έντονα η ανάγκη για ελεγκτικότητα. Μπορεί να μας ξεβολέψει η συγκεκριμένη ηλικία, γιατί είχαμε μάθει, καθώς ήταν παιδιά, να είναι πλήρως εξαρτημένα από εμάς και εμείς να λαμβάνουμε όλες τις αποφάσεις για τη ζωή τους. Δεν είναι εύκολο, ως γονείς, να αντιληφθούμε και να αποδεχθούμε αυτή την μετάβαση, αλλά καλό είναι να είμαστε υποψιασμένοι για αυτή την παγίδα. Η ελεγκτικότητα μας για τον παραπάνω λόγο είναι που μας φέρνει σε άσχημη σύγκρουση μαζί τους.
• 
  Να μην προσπαθήσετε να σταματήσετε την φυσιολογική τους ανάγκη να απομακρυνθούν από την οικογένεια και να φτιάξουν τις δικές τους φιλικές παρέες. Αυτό δεν σημαίνει, ότι έχει σταματήσει ο έφηβος να σας αγαπάει, αλλά είναι πλέον αναπτυξιακή του ανάγκη να διαμορφώσει τον δικό του κοινωνικό κύκλο, να μάθει να εμπιστεύεται τα μυστικά του και σε άλλα άτομα, να κρατάει πράγματα για τον εαυτό του.
  
• Να τους επιτρέψετε να “ανοίξουν τα φτερά τους” προς την αυτονόμηση. Επ’ ουδενί, δεν είναι ακόμα σε θέση να ζήσουν μόνοι τους, αλλά είναι πολύ σημαντικό βήμα βήμα και με την συγκατάθεση των Γονιών τους να μάθουν τον υγιή τρόπο της αυτονόμησης. Να μάθει πως είναι να έχουν πρωτοβουλίες, προσωπική κρίση και θέση στα πράγματα, ευθύνη, εμπιστοσύνη στον εαυτό τους και από τους ίδιους και από τα σημαντικά τους πρόσωπα. 
• 
  Να μην προσπαθήσουν οι Γονείς να εκπληρώσουν δικές τους επιθυμίες, στόχους και απωθημένα μέσα από την ζωή των έφηβων παιδιών τους. Στην περίπτωση, που οι έφηβοι αποτύχουν, θα κουβαλούν ευθύνη και ενοχή. Στην περίπτωση, που επιτύχουν τους στόχους των Γονιών, θα έχουν στο ενεργητικό τους επιτυχίες, οι οποίες δεν τους αφορούν και δεν τους εκφράζουν.

Για να μην ενοχοποιηθούν εύκολα οι Γονείς, έχω να τονίσω ότι ο ρόλος του Γονέα δεν είναι και ο πιο εύκολος ρόλος ζωής. Οι Γονείς δεν παύουν να είναι άνθρωποι με αδυναμίες και προσωπικές δυσκολίες και επιπλέον δεν έχουν παρακολουθήσει εκπαιδευτικά σεμινάρια εξειδίκευσης και κατάρτισης στις αρμοδιότητες και στον τρόπο συμπεριφοράς τους απέναντι στα παιδιά, γεγονός που τους κάνει αρκετά ευάλωτους και τρωτούς. Ένα είναι το κλειδί της ασφαλούς διαχείρισης και επιτυχίας: Αρχικά η επίγνωση της συγκεκριμένης αναπτυξιακής φάσης και κατά δεύτερον η συναισθηματική ακρόαση του έφηβου. Αυτό που έχει περισσότερο ανάγκη από ποτέ το άτομο στην εφηβεία είναι η υπομονή, η κατανόηση και η ενσυναίσθηση -το να μπορείς να νιώσεις την ανάγκη, την κατάσταση του εφήβου, χωρίς να κάνεις κριτική για αυτή και χωρίς να την υποτιμήσεις. Για να μπορέσει να σε εμπιστευθεί ο έφηβος, να ανοίξει την ψυχή του και να μοιραστεί πράγματα, πρέπει να αισθανθεί αποδοχή και όχι επίκριση. Οι γονείς που συνδυάζουν την έκφραση στοργής, αποδοχής, κατανόησης, στήριξης μαζί με τα απαιτούμενα όρια, όπως το να απαιτούν ευθύνη και πρωτοβουλίες, υιοθετούν  μία πολύ ολοκληρωμένη προσέγγιση. Τέλος, οι γονείς που θα φροντίσουν τον εαυτό τους και την σχέση μεταξύ τους, είναι σίγουρο ότι θα έχουν καλύτερη και πιο θετική επιρροή προς τους εφήβους.

ΠΗΓΗ: schooltime.gr 

*Η Μαρία Αθανασιάδου είναι Ψυχολόγος με εξειδίκευση στη Συστημική Ψυχοθεραπεία-Θεραπεία Οικογένειας και Ζεύγους