Τι είναι ο Θρήνος

ΠΩΣ ΣΤΗΡΙΖΟΥΜΕ ΕΝΑ ΠΑΙΔΙ ΠΟΥ ΠΕΝΘΕΙ

των: Ευανθία Μίχου* και Ευανθία Ευαγγέλου**

Στη συνάντηση με σκοπό την συζήτηση και την διεύρυνση των γνώσεων και εμπειριών σε θέματα που απασχολούν παιδιά, την οποία πραγματοποίησαν με ειδικούς, το Δεκέμβριο, οι εκπαιδευτικοί του 3ου Γυμνασίου Γλυφάδας, ένα θέμα που απασχολήσε ήταν και η διαχείριση του πένθους.

Δόθηκε ειδικότερα η ευκαιρία για ανταλλαγή απόψεων και εμπειριών που αφορούν και τη διαχείριση κρίσεων που προκύπτουν από απώλεια σημαντικών προσώπων στη ζωή των μαθητών και μαθητριών.

Το ενδιαφέρον κείμενο που ακολουθεί είναι η εισήγηση που έκαναν προς τους εκπαιδευτικούς οι δύο υπεύθυνες εισηγήτριες. 

 Tι είναι ο θρήνος

Θρήνος είναι το σύνολο των αντιδράσεων που εκδηλώνουμε σε ένα γεγονός που το αντιλαμβανόμαστε ως απώλεια, και η πορεία ή η διεργασία που κάνουμε όταν χάσουμε κάποιον ή κάτι που έχουμε επενδύσει με έντονα συναισθήματα.  Ο κάθε άνθρωπος πενθεί με το δικό του ξεχωριστό τρόπο, ανάλογα με την ηλικία του, την προσωπικότητά του, την ιδιοσυγκρασία του.

Πώς εκδηλώνεται ο θρήνος;

Εκτός από το κλάμα που είναι η πιο εμφανής εκδήλωση άλλες εκδηλώσεις είναι εκδηλώσεις θυμού (ακόμα και βίας), απόσυρσης δηλαδή κλεισίματος στον εαυτό, ακόμα και ενοχής. Όλα αυτά είναι φυσιολογικές αντιδράσεις στο γεγονός της απώλειας.

Πόσο μπορεί να διαρκέσει ο θρήνος;

Αυτό δεν είναι συγκεκριμένο.  Έχει σχέση με το ίδιο το άτομο αλλά και με το περιβάλλον (κοινωνικό, πολιτισμικό). Δηλαδή με την υποστήριξη που θα έχει και με τις αξίες και τις παραδόσεις που υπάρχουν στο περιβάλλον που ζει.

Ποια είναι τα στάδια του θρήνου;

Ο θρήνος περιλαμβάνει τέσσερις φάσεις:

·        Η πρώτη φάση είναι αυτή της κατανόησης αυτού που έχει συμβεί, και των επιπτώσεών του στη ζωή μας.  Πολλές φορές είναι μία φάση  άρνησης να δεχθούμε το γεγονός της απώλειας.

·        Η δεύτερη φάση περιλαμβάνει την αποδοχή του γεγονότος και την αναγνώριση των συναισθημάτων που προκαλεί ( πόνος, λύπη κλπ)

·        Η τρίτη φάση επικεντρώνεται στη δημιουργία μίας εσωτερικής, συμβολικής επαφής με την απώλεια.   Για παράδειγμα αν πρόκειται για την απώλεια ενός δικού μας ανθρώπου, βρίσκουμε τρόπους για να διατηρήσουμε ζωντανή τη μνήμη του.

·        Η τέταρτη φάση του θρήνου, αφορά την ικανότητά μας να προχωρήσουμε μπροστά δημιουργώντας νέες σχέσεις, κάνοντας σχέδια, και συνεχίζοντας τη ζωή μας.

      Πώς στηρίζουμε τον μαθητή που πενθεί;

Λειτουργήστε ως πρότυπα συμπεριφοράς στην αντιμετώπιση του θρήνου. Αποφύγετε τη σιωπή. Η σιωπή του εκπαιδευτικού για ένα τόσο σημαντικό θέμα, μπορεί να μεγαλώσει το αίσθημα αδυναμίας και απελπισίας του μαθητή.

Επικοινωνήστε με το μαθητή/μαθήτριά σας πριν την επιστροφή του στο σχολείο. Συζητείστε με τον μαθητή/μαθήτρια τι θα τον/την βοηθούσε στην πρώτη μέρα που θα επιστρέψει στο σχολείο.

Δώστε γενικά την ευκαιρία στους συμμαθητές να συζητήσουν σε ένα γενικότερο πλαίσιο τι σημαίνει να χάνουμε κάποιον που αγαπάμε, πώς μπορεί κανείς να εκφράζει το θρήνο του, πώς διατηρούμε την ανάμνηση του αγαπημένου και ακόμη τι είναι αυτό που μας βοηθάει και μας στηρίζει στις δύσκολες στιγμές.

Σεβαστείτε τις αντιδράσεις του μαθητή που θρηνεί καθώς και την όποια διάθεσή του/της για συζήτηση. Δώστε του/της το κατάλληλο χώρο και το χρόνο για να εκφράσει όσα τον/την απασχολούν. Αποδεχτείτε χωρίς να κρίνετε, όλες τις αντιδράσεις του/της. Δώστε το μήνυμα ότι όλες αυτές οι αντιδράσεις είναι απολύτως φυσιολογικές.

Αναγνωρίστε ότι το πρώτο διάστημα ο μαθητής σας θα έχει δυσκολίες στη συγκέντρωση και σχολική επίδοση.

Διατηρείστε συνεχή συνεργασία και επικοινωνία με την οικογένεια του μαθητή, με στόχο την όσο το δυνατόν καλύτερη προσαρμογή του μετά την απώλεια.

Έχετε στο νου σας άλλους ευάλωτους μαθητές στην τάξη, όπως για παράδειγμα αυτούς που έχουν βιώσει ή βιώνουν την αρρώστια ή το θάνατο αγαπημένου προσώπου, ή άλλη σημαντική απώλεια στη ζωή τους (Ανησυχητικές εκδηλώσεις θρήνου).

Δώστε σημασία και στις δικές σας ανάγκες ως εκπαιδευτικοί και μην παραγνωρίζετε τα δικά σας συναισθήματα και τη δική σας ανάγκη για στήριξη. Αναζητήστε στήριξη και καθοδήγηση από κατάλληλα Κέντρα που βρίσκονται στην περιοχή σας.

*Η Ευανθία Μίχου είναι εκπαιδευτικός και υπεύθυνη παιδαγωγικής ευθύνης της Δ' Διεύθυνσης Εκπαίδευσης Αθήνας.

**Η Ευανθία Ευαγγέλου είναι Κοινωνική Λειτουργός και προϊσταμένη της  Σχολικής Κοινωνικής Υπηρεσίας του Δήμου Γλυφάδας