Συνομήλικοι Διαμεσολαβητές

Ειρηνική επίλυση συγκρούσεων και  πρόληψη σχολικής βίας

της Δρ. Εβίτα Ευαγγέλου*

Ορισμός της σχολικής διαμεσολάβησης

H διαμεσολάβηση συνομηλίκων (peer-mediation) ή σχολική διαμεσολάβηση (school–based mediation), αποτελεί μία μορφή διαμεσολάβησης και ειρηνικής επίλυσης των συγκρούσεων, η οποία οργανώνεται και εφαρμόζεται εντός του σχολικού πλαισίου και αντικαθιστά το πειθαρχικό σύστημα τιμωρίας.
  Είναι μία διαδικασία ειρηνικής επίλυσης μίας σύγκρουσης, στο πλαίσιο της σχολικής ζωής, μεταξύ δύο ή περισσότερων διαφωνούντων μαθητών με τη βοήθεια ενός τρίτου και ουδέτερου μαθητή, του διαμεσολαβητή, μέσα από μία δομημένη διαδικασία με σαφή όρια, ενεργητική συμμετοχή και άμεση επικοινωνία των μερών, και με σκοπό μία εποικοδομητική επίλυση της διαφωνίας

(Αρτινοπούλου, 2010).

Εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο ενδυνάμωσης των μαθητών  στη λήψη θετικών ενεργειών ενάντια στο bulling μέσα από τη συνεργατική επίλυση των διαφορών και από ρόλους των βοηθών συνομηλίκων ( Cremin, 2007).

Βασικός σκοπός της σχολικής διαμεσολάβησης είναι να συμβάλλει στη βελτίωση της ποιότητας της σχολικής καθημερινότητας των μαθητών και γενικά της σχολικής κοινότητας.

Ειδικότερα οι στόχοι της σχολικής διαμεσολάβησης είναι:

1.      Η μείωση των βίαιων και αντικοινωνικών συμπεριφορών στο σχολικό περιβάλλον, η αποφυγή των πειθαρχικών ποινών και των αποβολών.

2.      Η αποφυγή διάλυσης φιλικών σχέσεων ανάμεσα στους μαθητές και η δημιουργία κλίματος εμπιστοσύνης και συνεργασίας ανάμεσα στους μαθητές.

3.      Η εύρεση δίκαιων και αποδεκτών λύσεων στις διαφωνίες και η εξοικείωση των μαθητών με δεξιότητες και τεχνικές επίλυσης συγκρούσεων που μπορούν να εφαρμόσουν μελλοντικά στην ενήλικη ζωή τους.

4.      Η απελευθέρωση των εκπαιδευτικών από το ρόλο της  «αστυνόμευσης» των μαθητών ώστε με τη σειρά τους να επικεντρωθούν στον παιδαγωγικό και εκπαιδευτικό τους ρόλο.

 Η συχνότερα εφαρμοσμένη τεχνική σχολικής διαμεσολάβησης αφορά την επιλογή ενός αντιπροσωπευτικού αριθμού του μαθητικού πληθυσμού,  οι οποίοι εκπαιδεύονται στο ρόλο του διαμεσολαβητή. Η επιλογή μπορεί να γίνεται είτε από τους ίδιους τους μαθητές με ψηφοφορία, είτε από τους καθηγητές σε συνεργασία με τους συντονιστές των προγραμμάτων.

Η εκπαίδευση των διαμεσολαβητών έχει βιωματικό χαρακτήρα και οι μαθητές που επιλέγονται από τη σχολική κοινότητα εκπαιδεύονται στις επικοινωνιακές δεξιότητες και την αναγνώριση και τη διαχείριση των συναισθημάτων καθώς και την εφαρμογή τεχνικών επίλυσης προβλημάτων εντός της δομημένης διαδικασίας διαμεσολάβησης.  Οι επικοινωνιακές δεξιότητες περιλαμβάνουν την  παράφραση, την αναγνώριση και  αντανάκλαση του συναισθήματος, τη χρήση ενθαρρυντικών φράσεων ή και κινήσεων, τη χρήση ανοιχτών και διευκρινιστικών ερωτήσεων, την κατάλληλη γλώσσα του  σώματος, την περίληψη και τη δημιουργία εναλλακτικών λύσεων.

Είδη Προβλημάτων

Φήμες και κουτσομπολιά, προβλήματα στις σχέσεις / παρενόχληση, φυλετικός ή κοινωνικός ρατσισμός, καβγάδες και τσακωμοί, βανδαλισμός, εκφοβισμός μέσα ή έξω από την τάξη.

Διαδικασία Διαμεσολάβησης

Α φάση: Συνάντηση αντιπάλων – μεσολαβητών

—  ενημέρωση για την διαδικασία και τους κανόνες

—  επεξήγηση του ρόλου τους

—  διαπίστωση της κατανόησης της διαδικασίας

Β φάση: Οι Αντίπαλοι:

—  συστήνονται

—  αφηγούνται την ιστορία τους στους μεσολαβητές

—  εκφράζουν λεκτικά τα συναισθήματά τους

—  αναζητούν ο καθένας τη δική του ευθύνη

 Οι Διαμεσολαβητές:

—  συστήνονται

—  επαναλαμβάνουν συνοψίζοντας

—  βρίσκουν κοινά σημεία

—  ζητάνε λύσεις

—  προκαλούν συζήτηση

—  καταλήγουν σε κοινά αποδεκτές λύσεις

Γ. Φάση

Οι διαμεσολαβητές ελέγχουν την τήρηση της συμφωνίας.

Με τη βοήθεια ενός εκπαιδευτικού/επόπτη του προγράμματος

ΩΦΕΛΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΜΠΛΕΚΟΜΕΝΟΥΣ.

—  αυτογνωσία

—  βελτίωση της εικόνας του εαυτού

—  αναγνώριση και έκφραση των συναισθημάτων τους

—  υπευθυνότητα

—  υπομονή

—  αυτοέλεγχος

—  αίσθημα του «ανήκειν»

—  αναγνώριση και σεβασμός των συναισθημάτων των   άλλων

—  διεκδίκηση δικαιωμάτων

—  πνεύμα συνεργασίας

—  εμπιστοσύνη

ΩΦΕΛΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

Λιγότερη βία (μειώνεται σημαντικά η υποτροπή των δραστών)

 Βελτίωση του κλίματος του σχολείου

 Δημιουργία υποστηρικτικού πλαισίου

Αντιμετώπιση των συγκρούσεων ως    ευκαιριών για την ανάπτυξη των παιδιών και των εφήβων

Αποτροπή «ξεκαθαρίσματος λογαριασμών» εκτός σχολείου

Αλλαγή στάσεων και συμπεριφορών

Ικανοποίηση τόσο των θυμάτων όσο και των δραστών

ΣΤΑΔΙΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

Ενημέρωση του Συλλόγου Καθηγητών και του Συλλόγου Γονέων του σχολείου για τους στόχους του προγράμματος.

Συζήτηση με το Σύλλογο των Καθηγητών σχετικά με περιστατικά βίας που απασχόλησαν το σχολείο.  Ευαισθητοποίηση εκπαιδευτικών πάνω στη σχολική διαμεσολάβηση.

Ευαισθητοποίηση του δεκαπενταμελούς και εθελοντική συμμετοχή αντιπροσωπευτικού αριθμού μαθητών ως σχολικοί διαμεσολαβητές σε ένα πρόγραμμα 6 δίωρων συναντήσεων.

ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΩΝ

•          Αναγνώριση περιστατικών βίας

•          Διαχείριση συγκρούσεων

•          Αποδοχή, ανεκτικότητα, διαφορετικότητα

•          Αναγνώριση και Έκφραση συναισθημάτων

•          Ομαδικότητα, συνεργασία, δραστηριότητες

Απολογισμός προγράμματος με την καταγραφή των εντυπώσεων των μαθητών και των εκπαιδευτικών.

* Η Δρ. Εβίτα Ευαγγέλου είναι  Κοινωνική Λειτουργός και Υπεύθυνη για τo σχεδιασμό και την υλοποίηση της παρέμβασης για το Δήμο Γλυφάδας (τηλ. 210-9647021 e-mail: e.evaggelou@glyfada.gr)