Μαντώ Μαυρογένους

Η ΜΕΓΑΛΗ ΚΑΙ ΦΛΟΓΕΡΗ ΕΛΛΗΝΙΔΑ ΤΗΣ ΠΑΛΙΓΓΕΝΕΣΙΑΣ   

Της Μαρίας Ρώτα*

Τιμή στην μεγάλη Ελληνίδα που θυσίασε όλη την περιουσία της, όλα τα πλούτη της στον αγώνα της Ελευθερίας του 1821. Η Μαντώ (Μαγδαληνή) Μαυρογένους, ήταν μια από τις λίγες μεγάλες ηρωίδες που ξεσηκώθηκαν, τότε, εναντίον των Τούρκων που είχαν σκλαβώσει τη χώρα μας.

Είχαν θανατώσει τόσους Έλληνες, έκαναν παιδομάζωμα για να κάνουν το τάγμα των Γενιτσάρων, άρπαξαν τόσες κοπέλες για τα χαρέμια τους και τόσα άλλα απάνθρωπα γεγονότα συνέβησαν. Υπήρξαν πολλοί “φλογεροί” Έλληνες στα βουνά, στα λαγκάδια, αλλά και στη θάλασσα, που προσπαθούσαν με κάθε τρόπο την αποτίναξη του Τουρκικού ζυγού. Το αξιοσημείωτο είναι ότι αν και σκλαβωμένοι οι Έλληνες, μέσα τους ζούσε η σκέψη...πως θα ξαναζούσε η Ελλάδα αδούλωτη κι ελεύθερη.

Μια μεγάλη και φλογερή Ελληνίδα ήταν η Μαντώ Μαυρογένους που με τη νεανική της ορμή και την αγνή της ψυχή της, έδωσε απλόχερα τα πάντα για την ελευθερία της πατρίδας.

Η Μαντώ ήταν μια γυναίκα με λαμπερή προσωπικότητα και με μεγάλη καλλιέργεια, με θάρρος και με φλόγα της λευτεριάς, δεν άργησε να ξεσηκώσει τον κόσμο, αφού και την παρουσία της προσέφερε στον αγώνα για την ελευθερία της χώρας μας.

Η Μαντώ γεννήθηκε το 1796 στο χωριό Μαρμαρά στην Πάρο από γονείς αρχοντικής καταγωγής που είχαν και οι δύο ρίζες από αρχοντικές οικογένειες των Ελλήνων που είχαν καταφύγει στις παραδουνάβιες περιοχές. Πατέρας της Μαντώς ήταν ο Νικόλαος Μαυρογένης, που ήταν μεγαλέμπορος και μέλος της “Φιλικής Εταιρείας”. Είχε δραστηριοποιηθεί στην Τεργέστη.

Μητέρα της ήταν η Ζαχαράτη Ζατζημπάτη από τη Μύκονο. Λίγο πριν την Επανάσταση ήρθε με τον πατέρα της από την Τεργέστη και εγκαταστάθηκε στην Τήνο.

Όταν ξέσπασε η Επανάσταση πήγε στο νησί και πατρίδα της μητέρας της στη Μύκονο και εκεί ασχολήθηκε ιδιαίτερα με τη συμμετοχή της στον αγώνα. Φρόντιζε, όχι μόνο, να ετοιμάζονται οι Έλληνες να αποκτήσουν την ελευθερία τους αλλά βοήθησε με κάθε τρόπο. Με δικά της χρήματα εξόπλισε δυο πλοία με Έλληνες που αρχικά κατάφεραν να καταδιώξουν τους πειρατές που λυμαίνονταν, κατέστρεφαν τις περιοχές γύρω από το νησί. Και τα άλλα νησιά.

Αργότερα συγκρότησε σώμα πεζικού και ανέλαβε την αρχηγία, ντυμένη ανδρικά. Σε λίγο διάστημα δημιούργησε στόλο από έξι πλοία ο οποίος ενώθηκε με τη Ναυτική Δύναμη του Τομπάζη*. Ήταν τόσο μεγάλη η φροντίδα της για τη χώρα, ώστε φρόντισε και να συγκροτήσει σώμα πεζικού από 16 λόχους 50 ανδρών, με το οποίο πήρε μέρος στις πολεμικές επιχειρήσεις και στον Κάρυστο. Πολέμησε επίσης με τον Γρηγόριο Σάλλα στις μάχες που έγιναν στο Πήλιο, στην Φθιώτιδα και στη Λειβαδιά.

Μετά από λίγο διάστημα ξαναγύρισε στη Μύκονο και ασχολήθηκε με την τροφοδοσία του Ναυτικού, πάντα με δικά της χρήματα. Φρόντισε παράλληλα να γράψει μια έκθεση (ένα υπόμνημα) το οποίο φρόντισε να σταλεί σε περιοχές της Ευρώπης και καλούσε γυναίκες να συνδράμουν στον αγώνα για την απελευθέρωση της Ελλάδας.

Με δικά της χρήματα, σχεδόν όλα, φρόντισε να απελευθερώνονται πολλές περιοχές της Ελλάδα.

Μαντώ Μαυρογένους – Δημήτριος Υψηλάντης

Μετά την απελευθέρωση πολλών Ελληνικών περιοχών η Μαντώ πήγε στο Ναύπλιο και κατοίκησε σ' ένα σπίτι που της είχε παραχωρήσει η εθνοσυνέλευση τιμώντας την για τις τόσες πολλές δικές της προσφορές στην πατρίδα. Το σπίτι της ήταν δίπλα στο σπίτι του Δημήτριου Υψηλάντη, με τον οποίον όπως αναφέρεται στα παλαιά ιστορικά κείμενα, συνδέθηκαν ερωτικά. Η Μαντώ ήταν μια πολύ όμορφη Ελληνίδα, με καλούς τρόπους και Ευρωπαϊκή μόρφωση και κουλτούρα. Ήταν αδύνατο να μην την ερωτευτεί ο Δημήτριος Υψηλάντης. Και η Μαντώ τον θαύμασε και τον αγάπησε.

Οι δυο τους έγιναν ζευγάρι και αρραβωνιάστηκαν. Ο Υψηλάντης είχε υποσχεθεί ότι θα παντρευόταν την αγαπημένη του, μετά την απελευθέρωση της πατρίδας. Ήταν τόσο δραστήριοι και οι δυο και ασχολήθηκαν τόσο πολύ ώστε να αποκτήσει η Ελλάδα την απόλυτη ελευθερία της. Ήταν πολλοί οι Έλληνες που πίστευαν ότι σε λίγο καιρό ο πρώτος ηγεμόνας της χώρας θα ήταν ο Υψηλάντης, που μετά τον γάμο του με την Μαντώ, θα σήμαινε την ένωση δυο μεγάλων οικογενειών με γνώσεις και σωστή φροντίδα για την Ελλάδα! Τότε....το 1825 ο Ιωάννης Κωλέττης (είχε σπουδάσει στην Ιταλία, ήταν μέλος της Φιλικής Εταιρείας), θέλησε να αναλάβει εκείνος την Κυβέρνηση της Ελλάδος όταν θα είχε την απόλυτη ελευθερία. Είχε φοβηθεί όμως όταν πληροφορήθηκε ότι ο Υψηλάντης μετά τον γάμο του με τη Μαντώ, θα ήταν σίγουρα ο πρώτος ηγεμόνας της χώρας.

Τους εκτιμούσαν και τους θαύμαζαν και τους δυο οι Έλληνες.

Και την Μαντώ και τον Υψηλάντη. Είχαν προσφέρει και πολλά χρήματα και ιδιαίτερη δραστηριότητα για την ελευθερία της χώρας. Τότε, λοιπόν, ο Κωλέττης πλησίασε τους πιστούς σωματοφύλακες του Υψηλάντη και με ψεύτικη λύπη τους είπε ότι κινδυνεύει η υγεία του αρχηγού τους λόγω του δεσμού του με τη Μαντώ και ότι ο κόσμος του Ναυπλίου δεν την θέλει. Τους έπεισε με τα ψέματά του και ένα βράδυ που ο Υψηλάντης έλειπε σε περιπολία, οι άνδρες του μπήκαν στο σπίτι της Μαντώς την μετέφεραν στο λιμάνι και με άγριο τρόπο την έβαλαν σ΄ένα πλοίο που πήγαινε στη Μύκονο και την απειλούσαν με θάνατο αν επέστρεφε στο Ναύπλιο. 

Όταν ο Υψηλάντης επέστρεψε στην πόλη και έμαθε τι είχε συμβεί, εξοργίστηκε. Έμαθε ποιοι ήταν οι ένοχοι, αλλά δεν έμαθε ποιος ήταν ο υπεύθυνος.

Φρόντισε να επιστρέψει πίσω η Μαντώ και την ενημέρωσε γι' αυτό που έκαναν οι άνδρες του αλλά δεν γνώρισε τον υπεύθυνο.

Η Μαντώ επέστρεψε στο Ναύπλιο και ετοίμαζαν τον γάμο τους όταν ο Κωλέττης εφάρμοσε δεύτερο σχέδιο. Μια μέρα της έστειλε τους δυο προσωπικούς γιατρούς του Υψηλάντη και της είπαν με τραγικό τρόπο ότι η κατάσταση της υγείας του είναι πολύ άσχημη και θα πέθαινε αν εκείνη δεν έφευγε από κοντά του και η Ελλάδα θα έχανε τον άξιο υπερασπιστή της.

Η Μαντώ έφυγε. Ο Υψηλάντης με επιστολές του της ζητούσε να επιστρέψει. Η Μαντώ πίστεψε ότι η επίσκεψη των γιατρών είχε... σκηνοθετηθεί από τον ίδιο τον Υψηλάντη....και ίσως ήθελε με αυτό τον τρόπο να μη γίνει ο γάμος τους.

Τον Αύγουστο του 1832 ο Υψηλάντης πέθανε. Η Μαντώ ακολούθησε την κηδεία του μαυροφορεμένη και δυστυχισμένη έως το τέλος της ζωής της. Πέθανε το 1848 και ενταφιάστηκε με έξοδα του δημοσίου στον αυλόγυρο της Εκατονταπυλιανής στην Πάρο.

Αυτή η μεγάλη Ελληνίδα θυσίασε τα πλούτη και τα νιάτα της για τον αγώνα της χώρας μας και πέθανε πάμπτωχη.

Σπουδαίες εντυπώσεις γράφτηκαν από Έλληνες και ξένους (Γάλλους – Άγγλους) και φυσικά όλοι αναφέρονται για την φιλοπατρία και την άριστη δραστηριότητά της.

Η προτομή της Μαντώς Μαυρογένους στήθηκε στο πεδίο του Άρεως, μαζί με όλες τις ηρωικές Ελληνίδες και τους μεγάλους ναυμάχους και αγωνιστές στρατηγούς.

*Τομπάζης Ιάκωβος: Ναύαρχος των πλοιάρχων της Ύδρας. Είχε διαπρέψει στη ναυτιλία και στο εμπόριο. Μέλος της Φιλικής Εταιρείας.

…………………………

Η Μαρία Ρώτα είναι αρχαιολόγος και τακτική συνεργάτης της καθημερινής εφημερίδας των Κυκλάδων ΚΟΙΝΗ ΓΝΩΜΗ που τυπώνεται στην Ερμούπολη της Σύρου, στην οποία δημοσιεύθηκε, στο φύλλο της 19ης Μαρτίου 2020, το ενδιαφέρον άρθρο της, που αναδημοσιεύουμε.