Antoine de Saint Exupéry

ΓΡΑΜΜΑ ΣΤΟΝ ΣΤΡΑΤΗΓΟ X

 

Πασίγνωστος για τον «Μικρό Πρίγκηπα» ο Antoine de Saint Exupéry που γεννήθηκε  το 1900, δεν υπήρξε μόνο ένας λαμπρός αεροπόρος (στην ειρήνη και στον πόλεμο) που έμελλε να χαθεί τον Ιούλιο του 1944, αλλά και ένας σπουδαίος δοκιμιογράφος που υπερασπίστηκε τις παραδοσιακές αξίες του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Παραθέτονται αποσπάσματα από το συγκλονιστικό «Γράμμα στον στρατηγό Χ» που γράφτηκε στην La Marsa, κοντά στην Τύνιδα, τον Ιούλιο του 1943 και δημοσιεύθηκε πρώτη φορά στην Figaro Littéraire, no 103, στις 10 Απριλίου 1948.

«Αχ στρατηγέ! Δεν υπάρχει τελικά παρά ένα πρόβλημα, ένα μόνο πρόβλημα σ’ όλο τον κόσμο. Να αποδώσεις στους ανθρώπους μια πνευματική σημασία, πνευματικές ανησυχίες, να τους διαβρέξει κάτι που να μοιάζει με άσμα γρηγοριανό. Δεν μπορεί να ζει κανείς μόνο με ψυγεία, πολιτική, ισολογισμούς και σταυρόλεξα, δείτε το! Δεν μπορεί να ζει χωρίς ποίηση, χωρίς χρώμα, χωρίς αγάπη. Τώρα που δεν ακούει πια κανείς ένα τραγούδι χωρικών του 15ου αιώνα, μετρούμε την κατρακύλα της παρακμής μας. Δεν μένει πια παρά η φωνή των ρομπότ της προπαγάνδας – συγχωρέστε με. Δύο δισεκατομμύρια ανθρώπων δεν ακούν πια παρά τα ρομπότ, δεν καταλαβαίνουν παρά μόνο τα ρομπότ, μετατρέπονται σε ρομπότ…

… Όλοι οι τριγμοί των τελευταίων τριάντα ετών έχουν μόνο δύο πηγές: τα αδιέξοδα του οικονομικού συστήματος του δέκατου ένατου αιώνα και την πνευματική απελπισία… Οι άνθρωποι έχουν δοκιμάσει τις καρτεσιανές αξίες. Μα, αν εξαιρέσουμε τις φυσικές επιστήμες, δεν κατάφεραν να θεραπεύσουν μ’ αυτές τις αξίες τα δεινά τους. Γιατί δεν υπάρχει παρά μόνο ένα πρόβλημα τελικά: να ανακαλύψουμε ξανά ότι υπάρχει μια ζωή του πνεύματος, πιο υψηλή από τη ζωή της νόησης, κι αυτή είναι η μόνη που ικανοποιεί τον άνθρωπο. Και η ζωή του πνεύματος ξεκινά εκεί όπου μια Ύπαρξη σχεδιάζεται πέρα από τα υλικά που την συνθέτουν…

… Τι θα χρησιμεύσει αν κερδίσουμε τον πόλεμο αν έχουμε στη συνέχεια εκατό χρόνια κρίσης και επαναστατικής επιληψίας; Όταν ρυθμιστεί επιτέλους το γερμανικό ζήτημα, θα αρχίσουν να τίθενται όλα τα αληθινά προβλήματα. Είναι απίθανο ότι η κερδοσκοπία με την αμερικανική βοήθεια θα είναι αρκετή για να αποσπάσει την προσοχή της εξερχόμενης από τον πόλεμο ανθρωπότητας, όπως το 1919, από τις πραγματικές της έγνοιες. Ελλείψει ισχυρού πνευματικού ρεύματος, θα αναπτυχθούν, όπως τα μανιτάρια, τριάντα έξι αιρέσεις που θα χωριστούν μεταξύ τους. Ο ίδιος ο μαρξισμός, πολύ γερασμένος, θα αποσυντεθεί σε πλήθος αντιφατικών νεομαρξισμών - έχει παρατηρηθεί πολύ καλά στην Ισπανία. Εκτός και αν ένας Γάλλος Καίσαρας μάς εγκαταστήσει σ’ ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης για την αιωνιότητα…

… Μα είμαστε εκπληκτικά καλά ευνουχισμένοι. Κι έτσι είμαστε τελικά ελεύθεροι. Κάποιοι μας κόβουν τα χέρια και τα πόδια και μετά μας αφήνουν ελεύθερους να περπατήσουμε. Μα εγώ απεχθάνομαι αυτή την εποχή που ο άνθρωπος θα γίνεται, κάτω από έναν παγκόσμιο ολοκληρωτισμό, ένα βοοειδές γλυκό, ευγενικό και ήσυχο. Κι αυτό θέλουν να το πάρουμε για ηθική πρόοδο! Πού θα πάνε λοιπόν οι Ηνωμένες Πολιτείες και πού θα πάμε εμείς, την εποχή της παγκόσμιας λειτουργίας; Ο άνθρωπος- ρομπότ, ο άνθρωπος- τερμίτης, ο άνθρωπος που θα ταλαντεύεται ανάμεσα στη δουλειά και στην αλυσίδα των τυχερών παιγνίων. Ο ευνουχισμένος απ’ όλη τη δημιουργική του δύναμη άνθρωπος, που δεν ξέρει πια, από το υπέδαφος του χωριού του, να φτιάξει ένα χορό, ένα τραγούδι. Ο άνθρωπος που τροφοδοτείται με την κουλτούρα του έτοιμου ενδύματος, με την κουλτούρα της τυποποίησης, όπως τροφοδοτούνται τα βοοειδή με σανό. Αυτός είναι ο άνθρωπος του σήμερα…

… Δεν με πειράζει να σκοτωθώ στον πόλεμο. Απ’ αυτά που αγαπώ όμως, τι θα μείνει; Μιλώ για όσα υπάρχουν, μιλάω για έθιμα, για αναντικατάστατες οντότητες, για ένα ορισμένο πνευματικό φως. Για ένα γεύμα στο προβηγκιανό αγρόκτημα κάτω από τα ελαιόδεντρα, αλλά και για τον Χαίντελ. Για τα πράγματα, που να πάρει, που πρέπει να επιβιώσουν. Γιατί αυτό που αξίζει είναι μια συγκεκριμένη τάξη πραγμάτων. Κι ο πολιτισμός είναι ένα αόρατο αγαθό επειδή δεν αφορά τα πράγματα αλλά τις αόρατες σχέσεις που συνδέονται μεταξύ τους, έτσι και όχι αλλιώς…»

ΠΗΓΗ:Kostas Hatziantoniou