Χωρίς προκατάληψη

Πρώτη ώρα Θρησκευτικά* 

της Λώρας Κέζα**

Σε λίγες ημέρες ο μικρός Δημητράκης θα πάει στο σχολείο με σοκολατάκια, θα τα μοιράσει και θα του πουν όλοι «Χρόνια πολλά!». Θα ακολουθήσουν η Αννούλα με γκοφρέτες και ο Νικολάκης με καραμέλες. Κατόπιν οι δρόμοι θα γεμίσουν φάτνες και το σχολείο θα κλείσει για τις διακοπές των Χριστουγέννων. Είναι άραγε προσβλητικό ή κακό να κεράσουν οι εορτάζοντες τον συμμαθητή τους τον Χασάν και να του πουν ότι υπάρχει αυτό το έθιμο, όταν γιορτάζει ο άγιος, να γιορτάζουν και όσοι έχουν το όνομά του; Είναι βλαβερό για οιονδήποτε μαθητή να μάθει την ιστορία με τους μάγους και το άστρο της Βηθλεέμ;

Υπάρχει τεράστια σύγχυση με το μάθημα των Θρησκευτικών. Δεν είναι κατήχηση. Αυτή γίνεται από τους αρμόδιους, στους οικείους θεσμούς, προαιρετικά. Το μάθημα των Θρησκευτικών δεν περιέχει υποχρεωτική βάπτιση, μετάληψη, εξομολόγηση ή άλλη εκκλησιαστική τελετή. Το περιεχόμενο του μαθήματος είναι πρωτίστως πολιτιστικό. Ετσι πρέπει να το δούμε. Δεν μπορεί να ζει κάποιος στην Ελλάδα και να μην ξέρει τι είναι ο Επιτάφιος, να μην ξέρει τι σημαίνει «άγιος», να μην ξέρει ότι η στρογγυλή στέγη λέγεται «τρούλος», να μην ξέρει ότι υπάρχουν τέσσερα Ευαγγέλια. Είναι ζήτημα βασικής μόρφωσης. Είναι ζήτημα εγκυκλοπαιδικών γνώσεων.

Η ανάγκη διαχωρισμού κράτους και Εκκλησίας είναι ένα ζήτημα και η βασική εκπαίδευση είναι άλλο ζήτημα. Ας μην τα συγχέουμε επειδή ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος παρενέβη πολιτικά σε ένα θέμα σχολικό, την εύκολη απαλλαγή από τα Θρησκευτικά. Ας μην τα συγχέουμε επειδή η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ έχει αντικληρικές φωνές. Το πλαίσιο μας ενδιαφέρει και το πλαίσιο αφορά τη μετάδοση γνώσεων σε ένα πεδίο που το βρίσκουμε διαρκώς μπροστά μας. Ο χριστιανισμός είναι κυρίαρχο συστατικό του ελληνικού πολιτισμού, είναι συνυφασμένος με την Ιστορία του κράτους, με τις νοοτροπίες των ανθρώπων, με την ιδέα περί δικαίου.
Το λάθος στην προσέγγιση προκύπτει από εμμονές όλων των πλευρών. Παράδειγμα: οι προοδευτικοί απαιτούν από την Εκκλησία να ευλογήσει τις εκτρώσεις. Αυτό δεν θα γίνει ποτέ, αλλά αφορά μόνο τους πιστούς. Η κοινωνία προχωρά, αλλάζει και η νομοθεσία δίνει διεξόδους. Άλλο παράδειγμα: η εντολή «ου μοιχεύσεις» παραμένει στις γραφές και διδάσκεται στο κατηχητικό, καταργήθηκε όμως η ποινική δίωξη της μοιχείας. Εν τούτοις η εξέλιξη της κοινωνίας δεν επιτρέπει την απεμπόληση από τα σχολεία ενός τόσο ισχυρού πολιτιστικού στοιχείου όπως το μάθημα των Θρησκευτικών. Ένα μάθημα που διδάσκει στο παιδί ότι ο τυπάκος επάνω στο άλογο, εκείνος που σκοτώνει τον δράκο, είναι ο Άγιος Γεώργιος και όχι ο Χάρι Πότερ.

Ακούγεται επίμονα ότι τα Θρησκευτικά πρέπει να αντικατασταθούν από μάθημα Θρησκειολογίας. Εννοείται ότι είναι χρήσιμη η επαφή με άλλες θρησκείες, αλλά είναι υπερβολικό να διδαχθεί με την ίδια έμφαση ο βουδισμός και ο ινδουισμός. Ο κάτοικος της Ελλάδας έχει άλλες αναφορές και ένα καλό μάθημα Θρησκευτικών εξηγεί πολλά από όσα συμβαίνουν γύρω του. Για να γνωρίσει κάποιος τον πλανήτη πρέπει να αρχίσει από κάπου, να γνωρίσει καλά το οικείο περιβάλλον. Ισχύει για άθεους, για αλλόθρησκους, για όποιον ανθίσταται στην ιδέα του κυρίαρχου πολιτισμού.
Το ζήτημα της εύκολης απαλλαγής από τα Θρησκευτικά είναι δευτερεύον. Αυτό που προέχει είναι το φρεσκάρισμα του μαθήματος σε ό,τι αφορά το περιεχόμενο. Καλύτερα, πιο ενδιαφέροντα βιβλία είναι η αρχή. Οργάνωση της ύλης ώστε να μη διδάσκονται τα ίδια και τα ίδια επί δώδεκα χρόνια. Το μάθημα των Θρησκευτικών δεν είναι αφορμή για κόντρες, αλλά σημείο εκκίνησης για την κατανόηση μιας χώρας όπου η θρησκεία έχει διαρκείς και επίμονες αναφορές, από αναρίθμητες γλωσσικές εκφράσεις (Θεός φυλάξοι, Μα την Παναγία), από εκκλησίες σε κάθε οικοδομικό τετράγωνο, από εικονίσματα στο μέσο σπίτι, ακόμη και από τον θεσμό της κυριακάτικης αργίας.

*Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino (περιοδικό που κυκλοφορεί με την εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ) την Κυριακή 4 Οκτωβρίου 2015

** Η Λώρη Κέζα είναι δημοσιογράφος