Η συμβολή του στην Ανεξαρτησία

 Ο Κάνιγκ και το 1821

του Νίκου Τσιφόρου*

Ο λαός είναι μια περίεργη ύλη που ανάβει, φουντώνει και σβήνει ξαφνικά, λέει ο Γουσταύος Λε Μπον στην «Ψυχολογία του όχλου». Όλοι τούτοι οι Εγγλέζοι που ήτανε έτοιμοι να πάρουνε τα σοκάκια και να σπάσουνε κεφάλια, το ρίξανε στο αστείο και στην καζούρα.

Το κόμμα των Τόρυς βρήκε ευκαιρία να πάρει την εξουσία στα χέρια του. Είχε τρεις σπουδαίους πολιτικούς μαζί του. Τον Πηλ, τον Κάνιγκ και τον Χέσκινσον.

Ο Πηλ, από πολύ πλούσια οικογένεια, προοριζότανε από τον πατέρα του, από τον καιρό που ήτανε πιτσιρίκος, να γίνει πολιτικός. Έγινε Γραμματέας της Επικρατείας στα 23 χρόνια του και μετά υπουργός των Εξωτερικών. Ανακατεύτηκε μέσα σε όλα και φρόντισε ένα πράμα. Να κάνει πιο μαλακή τη δικαιοσύνη που μέχρι τότε τυραννούσε τη φτωχολογιά. Τα κατάφερε μια χαρά και ο κόσμος τον συμπάθησε.

Ο Χέσκινσον έκανε οικονομικές δουλειές. Προστάτευε τη βιομηχανία και λάφρωσε τους φόρους κι αυτό ήτανε πάλι πολύ καλό, γιατί καλυτέρευσε η θέση των βιομηχάνων και των εργατών και δοθήκανε καλύτερα μεροκάματα.

Ο Κάνιγκ, αυτός ο δικός μας, που του ‘χουμε και την πλατεία Κάνιγγος, ήτανε μούτρο. Τυχοδιώκτης, άτιμος, χωρίς ηθικές αρχές, αλλά από την άλλη μεριά, έξυπνος, διαόλου κάλτσα και καταρτισμένος σ’ όλα, μέχρι που λένε μεγαλοφυία… Έκανε μια πολιτική που την είπανε για πρώτη φορά «φιλελεύθερη». Όταν αυτοκτόνησε ο Κάρλσρηφ, έγινε διευθυντής του Φόρεϊν  Όφις και άρχισε να χειρίζεται τα εξωτερικά ζητήματα με μεγάλη εξυπνάδα.

Η Ευρώπη κείνη την εποχή βρισκότανε σε μιαν αναστάτωση. Ναι, είχανε νικήσει τον Ναπολέοντα, αλλά η Γαλλική Επανάσταση είχε δώσει τις ιδέες της ελευθερίας και δεν ανεχότανε να υπάρχει ένας βασιλιάς που θα έκανε του κεφαλιού του, κουμάντο στο λαό.

Οι Ευρωπαίοι βασιλιάδες, για ν’ αμυνθούνε, κάνανε αυτή την περίφημη Ιερή Συμμαχία, που δεν αναγνώριζε κανένα δικαίωμα σε κανένα λαό να επαναστατήσει. Ο Αυστριακός πρωθυπουργός, ο Μέττερνιχ, ήτανε η ψυχή αυτής της ιδέας, γι’ αυτό και η Αυστρία κυνήγησε τόσο πολύ την Ελληνικήν Επανάσταση, γιατί έβαζε σε δύσκολη θέση τον ηγεμόνα της. το Σουλτάνο.

Από την άλλη μεριά, όμως, οι άνθρωποι είχανε ξυπνήσει και δε δεχόντουσαν να ‘χουνε ένα βασιλιά στην κεφάλα τους που θα τους έκανε ό,τι ήθελε. Αρχίσανε, λοιπόν, και κάνανε συνωμοσίες. Οι πιο μορφωμένοι, διανοούμενοι, φοιτητές, αξιωματικοί που τους είχανε διώξει, κάνανε ομίλους και προσπαθούσανε να ρίξουνε την ιδέα της απόλυτης μοναρχίας. Αυστρία, Ρωσία, Πρωσία τα βλέπανε όλ’ αυτά και ανησυχούσανε.

Ο αγγλικός στόλος υπό τον αντιναύαρχο Κόδριγκτον,

 ο γαλλικός υπό τον υποναύαρχο Δεριγνύ 

και ο ρωσικός υπό τον υποναύαρχο Χέυδεν,

 κατέπλευσαν στην Πελοπόννησο για 

να επιβάλουν την κατάπαυση των εχθροπραξιών. 

Μάνα της επαναστάσεως ήτανε η Γαλλία, που τη φοβόντουσαν να μην ανάψει πάλι καμιά φωτιά κι όλο την περιορίζανε. Ξαναφέρανε στον γαλλικό θρόνο έναν από τους ανιψιούς των Λουδοβίκων και κάνανε το χωροφύλακα στη Γαλλία.

Η Αγγλία, ο Κάνιγκ δηλαδή, δεν ήθελε τη Γαλλία αδύνατη, γιατί τότε δυναμώνανε οι άλλοι και κάνανε ζημιά στην Αγγλία. Άμα η Γαλλία ήτανε δυνατή μέσα στην Ευρώπη, τότε οι άλλοι θα περιοριζόντουσαν. Και μάλιστα, περισσότερο η Ρωσία, που πάντα τη φοβότανε για τις Ινδίες. Πρέπει να πούμε την αλήθεια, ότι η Ρωσία κείνη την εποχή με τον αυτοκράτορα της τον Αλέξανδρο δε φέρθηκε καλά στην Ελλάδα που πολεμούσε. Όλο της έδινε υποσχέσεις να τη βοηθήσει και όλο δεν έκανε τίποτα. Και πρέπει να πούμε και μιαν άλλη αλήθεια. Αν η Ρωσία δεν τις έδινε αυτές τις υποσχέσεις, η Αγγλία, στα κρυφά ίσως, θα βόηθαγε την επαναστατημένη Ελλάδα. Αλλά επειδή η Ρωσία υποσχότανε και μας έκανε τον κηδεμόνα, η Αγγλία φοβήθηκε ότι θα της φάει τη δύναμη στην Ανατολική Μεσόγειο και όχι μόνο δε μας βοήθησε, αλλά μας κυνήγησε. Δηλαδή, το λάθος ήρθε από τη Ρωσία.

Βολανάκης Κωνσταντίνος-Η απόβαση του
Καραϊσκάκη στο Φάληρο, 1895

Στο μεταξύ, έγινε μια επανάσταση και στην Ισπανία, και η Ευρώπη ανάθεσε στη Γαλλία να την καταστείλει. Βάλανε δηλαδή το φουκαρά να βγάλει το φίδι από την τρύπα.

Ο Κάνιγκ δεν είχε στρατό να μπει στη μέση, κάθισε, λοιπόν, φρόνιμα και ευχότανε να νικήσουνε οι επαναστάτες. Όχι τίποτε άλλο, για να εξευτελίσει την Ιερή Συμμαχία, που δεν τη χώνευε κι ας ήτανε και μέλος της.

Οι Γάλλοι νικήσανε, αλλά η Ισπανία έπαθε άλλο καζίκι. Όλες οι χώρες της Νότιας Αμερικής, εκτός από τη Βραζιλία, ήτανε ισπανικές αποικίες.

Με την επανάσταση, λοιπόν, βρήκανε την ευκαιρία, τις ξεσήκωσε ο Μπολιβάρ, από κει έχει πάρει όνομα της η Βολιβία, επαναστατήσανε και γίνανε ανεξάρτητες, δηλαδή γίνανε κράτη αυτόνομα κι όχι πια ισπανικές κτήσεις.

Σιμόν Μπολίβαρ

Τούτη η επανάσταση της Νότιας Αμερικής ήτανε ένα χαστούκι για την Ιερή Συμμαχία. Ο Κάνιγκ την υποστήριξε με το στόλο του κι οι Ηνωμένες Πολιτείες, με πρόεδρο τότε τον Μονρώ, την υποστηρίξανε κι αυτές. Γιατί και η Αγγλία και οι Ηνωμένες Πολιτείες είχανε συμφέροντα να μην εξαρτώνται από την Ισπανία, αλλά να είναι ανεξάρτητες, θα παίρνανε τα προϊόντα τους ελεύθερα και ακόμη οι Ηνωμένες Πολιτείες θα κάνανε κουμάντο κει πέρα στην αμερικάνικη γη.

Νικήσανε, λοιπόν, οι Πολιτείες της Νότιας Αμερικής, γίνανε δημοκρατίες κι ο Κάνιγκ που τις υποστήριξε πήρε μιαν αίγλη και τον καμάρωνε όλη η Αγγλία. Βλέπεις, τούτες οι αγορές με τα πλούσια προϊόντα όσο τις κράταγε η Ισπανία ήτανε κλεισμένες για τους εμπόρους της Αγγλίας. Τώρα μπήκανε μέσα και αλωνίζανε.

Η Ιερή Συμμαχία λύσσαξε.

-Μας πάει κόντρα.

-Τι σύμμαχος είναι αυτός;

Πάνω σε τούτα όλα, να και η Ελληνική Επανάσταση. Την είχανε όλοι από κλότσο κι από μπάτσο.

Ο Κάνιγκ βρήκε τη ευκαιρία. Ήθελε πάλι να χτυπήσει την Ιερή Συμμαχία· και το 1827, «αναγνώρισε» τους Έλληνες που πολεμούσανε σαν κράτος και σαν δίκιο (γι’ αυτό του ‘χουμε και το άγαλμα στην πλατεία Κάνιγγος).

Σ’ όλες τις χώρες, οι φιλελεύθεροι τον κάνανε πια Θεό.

-Μπράβο του.

-Ζήτω.

-Ο Κάνιγκ ξέρει από ελευθερίες των λαών.

Πάνω σ’ αυτά, έπαθε συμφόρηση ο πρωθυπουργός ο Λίβερπουλ και, φυσικά, παραιτήθηκε. Του προτείνανε, λοιπόν, του Κάνιγκ να γίνει πρωθυπουργός.

Οι μεγάλοι, όπως ο στρατηγός Γουέλιγκτον κι ο Πηλ, δεν τον θέλανε. Ήτανε μοναρχικοί και θέλανε βασιλική εξουσία απεριόριστη. Αλλ’ ο Κάνιγκ έγινε πρωθυπουργός. Δυστυχώς, δεν κράτησε για πολύ. Σε λίγους μήνες, το καλοκαίρι του 1827, έπαθε δυσεντερία και πέθανε. Κι αυτό ζημίωσε και τους λαούς που πολεμούσανε για την ελευθερία τους και τη δική μας επανάσταση, που την υποστήριζε φανατικά. Βέβαια, για συμφέρον δικό του, αλλά μεις κάναμε τη δουλειά μας.

Στη θέση του ήρθε ο Γουέλιγκτον. ο νικητής του Ναπολέοντα, που είχε γίνει δούκας.

Στρατιωτικός ήτανε ο άνθρωπος, δεν είχε ιδέα από πολιτική, τα ‘κανε θάλασσα. Ό,τι του λέγαν υποχωρούσε. Τον σεβόντουσαν, τον είχανε για μεγάλο πρόσωπο, αλλά άμα κι ανέβηκε στην εξουσία, έδειξε ότι δεν ξέρει τι του γίνεται. Και αυτός την ήθελε την Ιερή Συμμαχία.

Έκανε, λοιπόν, πολλές κουταμάρες και η κυριότερη για μας ήτανε ότι άλλαξε την πολιτική του μακαρίτη του Κάνιγκ και πήρε το μέρος των Τούρκων και, μάλιστα, ήθελε να καταπνίξει την Ελληνική Επανάσταση.

Τότε ναύαρχος εδώ κάτω στα νερά μας ήτανε ο Κόδριγκτον. Οι διαταγές που είχε από τον Κάνιγκ ήτανε να χτυπήσει τους Τούρκους άμα γινόντουσαν πολύ ζόρικοι.

Η Ναυμαχία του Ναυαρίνου σήμανε την
 ελευθερία της Ελλάδας, παρά τη συνεχιζόμενη
 σφοδρή άρνηση του Σουλτάνου. 

Με την αλλαγή και το θάνατο του Κάνιγκ δεν πρόλαβε να πάρει καινούργιες διαταγές, τότε τα πράματα δεν είχανε την επικοινωνία που έχουνε σήμερα. Ίσως ο ναύαρχος να το έκανε κι επίτηδες, γιατί είχε μπαφιάσει με την προκλητικότητα των Τούρκων και των Αράβων του Ιμπραήμ στην Ανατολική Μεσόγειο. Πήρε, λοιπόν, την πρωτοβουλία και τσάκισε μαζί με τους Γάλλους και τους Ρώσους τον τουρκοαιγυπτιακό στόλο στο Ναυαρίνο.

Αυτό ήτανε η αρχή της απελευθερώσεως της Ελλάδος, που μετά έγινε με πρωτοβουλία της Ρωσίας. Γιατί τον Κόδριγκτον τον καλέσανε στο Λονδίνο και τον τιμωρήσανε κιόλας που εκμηδένισε τον τουρκικό στόλο.

 

*O Νίκος Τσιφόρος (27 Αυγούστου 1909, Αλεξάνδρεια Αιγύπτου-6 Αυγούστου 1970, Αθήνα )ήταν συγγραφέας, σεναριογράφος, δημοσιογράφος και σκηνοθέτης. Το κείμενο είναι απόσπασμα από  το βιβλίο του  «Ιστορία της Αγγλίας», εκδόσεις Ερμής, ειδική έκδοση για την εφημερίδα «Τα νέα», Αθήνα 2000.

ΠΗΓΗ: Ερανιστής