Το πιο ωραίο θέαμα

 Η απόλυτη ομορφιά του ανθρώπινου προσώπου

Του Νίκου Τσούλια* 

Δεν υπάρχει πιο ωραίο θέαμα από το όμορφο πρόσωπο και δεν υπάρχει μουσική πιο γλυκιά από το ήχο της φωνής της αγαπημένης.

Λα Μπρυγιέρ

      Μπορεί να θαυμάζουμε την ομορφιά των λουλουδιών. Μπορεί να γοητευόμαστε από ένα ηλιοβασίλεμα. Μπορεί να μένουμε έκπλαγοι και να δηλώνουμε θαυμαστές στις τόσες και τόσες ομορφιές της φύσης. Ωστόσο, αν προβληματιστούμε στο ερώτημα: ποια είναι η απόλυτη ομορφιά που μπορούμε να συναντήσουμε στη ζωή μας, η απάντησή μας θα είναι μία και μοναδική και χωρίς καμιά ταλάντευση: είναι ο άνθρωπος, το ανθρώπινο πρόσωπο.

      Όταν μια φορά εξέφρασα το θαυμασμό μου για την περιουσία ενός παππού που ήταν σε ένα απόλυτα ειδυλλιακό τοπίο, μου απάντησε αμέσως και χωρίς καμιά χρονοτριβή το εξής. «Τη φύση τη νοστιμίζει ο άνθρωπος. Όσο όμορφο και αν είναι ένα μέρος, αν δεν υπάρχει άνθρωπος, τίποτα δεν αξίζει». Αυτή η απλή παρατήρηση συνεχώς ταξιδεύει στη σκέψη μου και με την πιο μικρή αφορμή βρίσκει τρόπο να έρχεται στην επιφάνεια. Όταν δε του επεσήμανα και την αίσθηση ασφάλειας που νιώθει ο άνθρωπος στο πρόσωπο του κάθε ανθρώπου, μου είπε και κάτι άλλο, μια βιωματική παιδική εμπειρία του.

πορτρέτο Ελληνίδας John Ballantyne 

     «Και ξέρεις και κάτι άλλο; Σαν ήμουνα μικρός, πολύ μικρός στις πρώτες τάξεις του Δημοτικού Σχολείου πηγαινοερχόμουνα αρκετές φορές τα βράδια μέσα στο σκοτάδι από το χωριό μου στο χωριό του πατέρα μου. Και κάθε φορά προσευχόμουνα να συναντήσω κανέναν άνθρωπο στο δρόμο, ιδιαίτερα όταν περνούσα μέσα από ένα πυκνό πευκόδασος. Και εκεί έκανα τους πρώτους μου συλλογισμούς για την ανάγκη που έχει ο άνθρωπος για το συνάνθρωπό του. Και είναι αυτή η ανάγκη που κάνει το πρόσωπο του ανθρώπου τόσο όμορφο…».

      Η ομορφιά πάντα θα είναι πρώτιστο ζήτημα στη ζωή του ανθρώπου. «Η έννοια του “όμορφου” συχνά περιλαμβάνει και την περίπτωση όπου μια ύπαρξη βρίσκεται σε πλήρη ισορροπία και αρμονία με την φύση, κατάσταση η οποία μπορεί να οδηγήσει σε αισθήματα έλξης και συναισθηματικής ευημερίας. Επειδή όμως, είναι μια υποκειμενική εμπειρία, συχνά λέγεται ότι η ομορφιά είναι στα μάτια αυτού που βλέπει. Ωστόσο, στην πιο βαθυστόχαστή της έννοια, η ομορφιά μπορεί να δημιουργεί μια περίοπτη εμπειρία θετικής αντανάκλασης γύρω από το νόημα της ύπαρξης κάθε ατόμου. Υποκείμενο δε της ομορφιάς είναι οτιδήποτε συνηχεί με την προσωπική ολοκλήρωση».

      Μπορούμε να αναρωτηθούμε πού οφείλεται αυτή η ιδιαιτερότητα της ομορφιάς του ανθρώπου. Εν πρώτοις θεωρώ ότι αξιολογούμε και συνειδητοποιούμε με την παρουσία του άλλου / της άλλης τη δική μας οντότητα, τη δική μας προσωπικότητα. Στο βλέμμα του ανθρώπου κατανοούμε τη δική μας ακτινοβολία. Στο πρόσωπό του αισθανόμαστε την έννοια της αγάπης και της κατανόησης. Στη γλώσσα του γευόμαστε την ουσία της ζωής μας. Ο μεγάλος στοχαστής – ο μεγαλύτερος στην ιστορία του Δυτικού πολιτισμού –, ο Αριστοτέλης, ισχυριζόταν ότι αν ένας άνθρωπος μπορεί να ζει μόνος του, ή είναι ζώο ή θεός δηλώνοντας με αυτό τον παραστατικό τρόπο ότι ο άνθρωπος μπορεί να νοηθεί μόνο σε σχέση με τον άλλο άνθρωπο.

Ελληνίδα Μάνα Cesare dell’Acqua – 1860

      Αλλά η ομορφιά του ανθρώπινου προσώπου δεν έγκειται μόνο σ’ ό,τι προαναφέρθηκε. Ενυπάρχει στον ουσιώδη πυρήνα της συνείδησής μας και είναι μια βαθύτερη πνευματική ανάγκη στο να γευόμαστε την παρουσία, τη συντροφιά και τη δημιουργία σχέσεων με τον άνθρωπο. Εδώ καταλαγιάζουμε την υπαρξιακή μας αγωνία και γευόμαστε με πληρότητα τον ίδιο κόσμο των βαθύτερων συναισθημάτων μας. Όταν κοιτάζουμε ή παρατηρούμε έναν άνθρωπο, το πρόσωπό του συγκεντρώνει με έναν αδιόρατο τρόπο όλη τη σκέψη μας, όλο το «είναι» μας. Το πρόσωπο συνθέτει εννοιολογικά και συμβολικά την κύρια πλευρά σε ό,τι προσδιορίζουμε ως «προσωπικότητα» και προφανώς κάθε άλλο παρά τυχαίο είναι ότι η εν λόγω λέξη αντλεί την ετυμολογική της αφετηρία και δυναμική από το πρόσωπο.

      Κατά τη διάρκεια της ζωής μας ζούμε με τη σκέψη μας συνεχώς στο πρόσωπό μας. Ζούμε τη ζωή μας με τη ματιά μας στο πρόσωπό μας. Εδώ φιλοτεχνούμε την έννοια της ομορφιάς μαζί με την ανάπτυξη της προσωπικότητάς μας. Είτε νοητά είτε με κατοπτρισμούς ενυπάρχει πάντα στη φαντασία μας το είδωλο του προσώπου μας. Αυτό λατρεύουμε. Και αν προκύψει κάποιο ακόμα και αθώο σημάδι στο πρόσωπό μας, θα γίνει η έμμονη ιδέα μας και θα αναπτυχθεί κάποιου είδους περίεργη ενοχή μας. Αν αυτό συμβεί σε οποιοδήποτε άλλο σημείο του σώματός μας, δεν πρόκειται να συγκεντρώσει μια ανάλογη εστίαση της σκέψης μας.

      Κάθε πολιτισμός όπου γης και όπου χρόνου διαλέγεται με την ομορφιά. Η ποίηση και η τέχνη ακόμα και η φιλοσοφία και τελευταία η επιστήμη αναζητούν τις πηγές της ομορφιάς, τόσο για την απόλυτη αξία της όσο και για τη νοηματοδότηση της ίδιας της ζωής του. Η σχετική μελέτη για την ομορφιά ενός προσώπου έχει δώσει κάποια συμπεράσματα. «Έχουν προταθεί τέσσερις παράμετροι ως ρυθμιστικοί παράγοντες του βαθμού ελκυστικότητας ενός προσώπου. Σε αυτές περιλαμβάνονται τα χαρακτηριστικά μέσου όρου, η συμμετρία, ο φυλετικός διμορφισμός και η νεανική εικόνα».

James Sant, R.A.

      Ο άνθρωπος σ’ όλη τη ζωή του είναι σε μια σχέση διαρκούς διαλόγου και επίμονης αναζήτησης της ομορφιάς. Από πολύ μικρός κάθε άνθρωπος όταν ονειρεύεται τον άντρα / τη γυναίκα που θα αγαπήσει, σχεδιάζει κάθε στιγμή την ομορφιά του άλλου / της άλλης. Και πρέπει να σημειωθεί ότι δεν υπάρχει εξωτερική / σωματική και εσωτερική / ψυχική ομορφιά. Η ομορφιά είναι μία και ενιαία. Ο διαχωρισμός σε εσωτερική και εξωτερική ομορφιά είναι πλασματική διαίρεση και είναι απόρροια του νεομυθολογικού διαχωρισμού της αδιαίρετης οντότητας του ανθρώπου σε σώμα και πνεύμα. Γύρω από την ομορφιά γράφονται τα πιο επίμαχα έργα του ανθρώπου. Στην ομορφιά αναζητεί τη σωτηρία του κόσμου ο Ντοστογιέφσκι. Εδώ είναι κάθε ψυχική μας ανάταση, κάθε πνευματική και συναισθηματική μας έκσταση. Ο Freud αναφέρει χαρακτηριστικά ότι «η απόλαυση της ομορφιάς είναι ένα παράξενο, ήπια μεθυστικό είδος συναισθήματος και παρόλο που η ομορφιά δεν έχει προφανή χρήση, ο πολιτισμός δεν θα μπορούσε να κάνει χωρίς αυτή».

      «Κατά την εξέλιξη της ανθρωπότητας, το πρόσωπο έχει αποκτήσει ιδιότητες πραγματικού έργου τέχνης». Αυτό καθιστά το πρόσωπο του ανθρώπου ένα είδωλο της ιστορίας. Και όχι μόνο αυτό αλλά η ομορφιά, το ανθρώπινο πρόσωπο, η αλήθεια, η αγάπη, η γνώση είναι οι βασικές αξίες και ιδέες γύρω από τις οποίες βιώνουμε τη ζωή μας. Αν μπορέσουμε να ψηλαφίσουμε τον κοινό πυρήνα τους, τότε θα βιώνουμε την έννοια της ευτυχίας και της αυτοπραγμάτωσης.

Η αναζήτηση της αλήθειας και της ομορφιάς ανήκει σε μια σφαίρα δραστηριοτήτων, όπου επιτρέπεται να μείνουμε για πάντα παιδιά

Αϊνστάιν

ΠΗΓΗ: anthologio.wordpress.com

-----------------------------------------------------------------

* Ο Νίκος Τσούλιας υπηρέτησε ως εκπαιδευτικός στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Διετέλεσε Πρόεδρος της ΟΛΜΕ από το 1996 έως το 2003.