ΠΩΣ ΝΑ ΜΑΘΩ ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑ;
Της Εύης Διαμαντίδου*
1. Αν η λέξη σου είναι σύνθετη ---->τεμάχισέ την (στρατηγική του τεμαχισμού).
Δηλαδή: χώρισε την στα συνθετικά της μέρη και σκέψου πώς ορθογραφείται μόνο του το καθένα.
2. Σκέψου από πού προέρχεται μια λέξη.
Παράδειγμα: υπερκαταναλοτισμός ----> λάθος / υπέρ + καταναλωτισμός (καταναλωτισμός < καταναλώνω: τα ρήματα σε –ώνω με «ω», άρα και το ουσιαστικό με «ω»)
3. Για να θυμάστε λέξεις με ιστορική ορθογραφία ή με ορθογραφία γενικά δύσκολη για εσάς σύνδεσε την ορθογραφία τους με αστείους κανόνες που επινοείτε μόνοι σας!
Παράδειγμα 1: πρώσοπο ----> λάθος / πρόσωπο ----> σωστό.
ΑΣΤΕΙΟΣ "ΚΑΝΟΝΑΣ" ΜΟΥ: αφού το πρόσωπό μας είναι στρόγγυλο, η λέξη πρόσωπο γράφεται πρώτα με το στρόγγυλο «ο», δηλαδή το όμικρον.
Παράδειγμα 2: μύνημα ----> λάθος / μήνυμα ----> σωστό.
ΑΣΤΕΙΟΣ "ΚΑΝΟΝΑΣ" ΜΟΥ: όταν έρχεται μήνυμα στο κινητό μου το διαβάζω από την αρχή προς το τέλος (λογικά!), άρα θα γράψω τη λέξη μήνυμα πρώτα με το «η» που το συναντώ πρώτο στο αλφάβητο και μετά θα βάλω το «υ».
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ : τρένο [ιταλ. treno < γαλλ. train < αγγλ. train]
5. Στην παθητική φωνή τα ρήματα στον ενικό (και στο γ΄ πληθ. -νται) γράφονται με –αι.
Παράδειγμα : εξαρτώμαι, εξαρτάσαι, εξαρτάται, εξαρτώνται
ΕΝΩ στην ενεργητική φωνή στο α΄και β΄ πληθυντικό με –ε
Παράδειγμα: εσείς συγκρίνετε (αλλά το προϊόν αυτό δε συγκρίνεται με κανένα! ).
Η κατάληξη –νται παντού και πάντα με –αι!ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ
6. Αν πρέπει να γράψω μια λέξη με ένα "ι" στο τέλος, σκέφτομαι
«Είναι ρήμα;» ,αν ναι
----> τη γράφω συνήθως με -ει
----> τη γράφω με -η : αν τελειώνει σε -έβη (π.χ. συνέβη) , σε –χθη/-φθη άτονο (διεξήχθη) …
----> τη γράφω με -οι : αν προέρχεται από αρχαίο συνηρημένο σε -όω (π.χ. πληροί, απαξιοί)
«Είναι ουσιαστικό ή επίθετο ή αντωνυμία;», αν ναι
----> με –η ,αν αφορά 1 και είναι γραμματικά θηλυκό (π.χ. κλινική)
----> με –ι , αν αφορά 1 και είναι γραμματικά ουδέτερο (π.χ. παιδί : ελάχιστες εξαιρέσεις βράδυ, θήλυ, πολύ, δάκρυ, δόρυ, δίχτυ, άστυ, στάχυ, ευθύ, δριμύ, αμβλύ)
----> με –οι, αν αφορά πολλά (π.χ. μικροί)
7. Γράφω /ondas/ στο τέλος! Τονίζεται ;----> το γράφω με -ο- το γράφω με -ω- / Δεν τονίζεται;
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ : παρατηρώντας ΑΛΛΑ βλέποντας
• Αν είναι σύνθετη με πρόθεση και το τελευταίο σύμφωνο του πρώτου συνθετικού είναι όμοιο με το πρώτο σύμφωνο του δεύτερου.
----> στο έννοια σκέφτομαι "είναι σύνθετη; Ναι." "ποια τα συνθετικά της; Εν+νους, άρα δικαιολογούνται τα 2 ν" .
• Αν είναι σύνθετη και το πρώτο συνθετικό λήγει σε πρόθεση της οποίας το τελευταίο γράμμα αφομοιώθηκε (έγινε όμοιο)με το πρώτο γράμμα του δεύτερου συνθετικού.
----> στο συμμαθητής σκέφτομαι "είναι σύνθετη; Ναι." "ποια τα συνθετικά της; συν+μαθητής", άρα δικαιολογούνται τα 2 μ, καθώς το –ν του συν έγινε μ, για ‘να κάνει καλή παρέα’ με το μ- που ακολουθεί .
από (το -ο ήταν βραχύ) + ρέω ΑΛΛΑ ξεράβω.
• Αν είναι σύνθετη με α΄ συνθετικό πρόθεση που λήγει σε βραχύ-στα αρχαία- φωνήεν και με β΄ συνθετικό λέξη που ξεκινά με ρ-. Ισχύει για λέξεις που σχηματίστηκαν ήδη από παλιά, από τα αρχαία, όχι για νέους σχηματισμούς! Π.χ. απόρροια
και το μέταλλο γράφεται με λλ, θυμήσου την πινακίδα στο μεταλλικό νερό που πίνεις! )
• Αν μας το επιβάλλει η ιστορική της ορθογραφία. Εδώ δυστυχώς θα πρέπει να το θυμόμαστε απέξω… (π.χ. εκμετάλλευση
το γράφεις με «αι»(π.χ. ρυπαίνω) ΕΚΤΟΣ: μένω, δένω, πλένω
10. Ακούς στο τέλος /ino/ ;
----> - ΥΝΩ τις περισσότερες φορές (π.χ. οξύνω)
----> -ΗΝΩ, μόνο σε 4 ρήματα: αφήνω, στήνω, ψήνω, σβήνω (ιστοριούλα για να τα θυμάσαι : πάω στο δάσος, αφήνω τα πράγματα, στήνω τη σκηνή, ψήνω το φαγητό, σβήνω τη φωτιά και φεύγω)
----> -ΙΝΩ, μόνο σε 4 ρήματα : κλίνω (= γέρνω, έχω έφεση, κλίνω το ρήμα), δίνω, πίνω, κρίνω
----> -ΕΙΝΩ , μόνο σε 2 ρήματα : τείνω, κλείνω (την πόρτα)
ΠΗΓΗ: https://www.alfavita.gr/
…………………………..
Η Εύη Διαμαντίδου είναι Φιλόλογος - γλωσσολόγος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου