"Τον κουτό μας κάνεις τώρα;"

Η ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΚΟΥΤΑΜΑΡΑΣ

του Παύλου Νιρβάνα*

Εις τό ναυτοδικείον Πειραιώς κατεδείχθη περιτράνως, προχθές ή αξία τής κουταμάρας. 'Ένας ναύτης, κατηγορούμενος επί υπεξαιρέσει, ηθωώθη διότι ό μηνυτής του εβεβαίωσε τό δικαστήριον ότι ήταν κουτός, ό δυστυχής.

-Είσαι πράγματι, κουτός; τόν ερώτησεν ό πρόεδρος. 

-Είμαι, κύριε πρόεδρε! απήντησεν, υπερηφάνως, ό κατηγορούμενος.

Τό ότι τό εβεβαίωσε καί ό ίδιος θά ήτο, βεβαίως, λόγος νά μήν αθωωθή. Διότι δέν υπάρχει μεγαλυτέρα ευφυΐα από τό νά όμολογήση κανείς ότι είναι κουτός. Άλλά τέλος πάντων, ό,τι έγινεν έγινε. Δέν πρόκειται νά επανέλθωμεν επί τού δεδικασμένου. Τό γεγονός είναι ότι ή κουταμάρα αποτελεί σπουδαίον παράγοντα προόδου καί ευδοκιμήσεως εις τόν κόσμον αυτόν. Άπόδειξις ότι καί οί ευφυέστεροι τών ανθρώπων, όταν επιδιώκουν νά επιτύχουν κάτι εξαιρετικόν καί δύσκολον, προσποιούνται τόν κουτόν.

- Τόν κουτό μάς κάνεις τώρα;

Τί σημαίνει ή φράσις αυτή, τήν όποίαν ακούμε συχνότατα; Σημαίνει, άπλούστατα, ότι κάποιος, πού δέν είναι κουτός, προσπαθεί νά φανή ότι είναι. Άλλά κανείς δέν ύποκρίνεται μίαν κατάστασιν, καί όχι μάλιστα πολύ επίζηλον, χωρίς νά έχη ωφεληθή απ' αυτήν. Άρα ή κουταμάρα έχει πολλάς χρησιμότητας.

Έν τούτοις, κανείς πραγματικός κουτός δέν αναγνωρίζει ποτέ ότι είναι τοιούτος. Καί ό ναύτης πού ωμολόγησε, προχθές, εις τό Ναυτοδικείον, μέ τόσην αυταπάρνησιν, ότι είναι κουτός, είπαμεν, ότι δέν ήτο καθόλου κoυτός. 'Απεναντίας ήτο πολύ έξυπνος. Οί πραγματικοί κουτοί δέν ύποπτεύονται, άπλούστατα, τήν κατάστασί των. Πώς νά τήν ύποπτευθούν; Γιά νά καταλάβη κανείς ότι είναι κουτός χρειάζεται κάποια εξυπνάδα. Άλλά, όταν είναι κανείς τόσον έξυπνος, ώστε νά καταλάβη ότι είναι κουτός, παύει πλέον νά είναι κουτός. Έπομένως - γιά νά φτάσωμεν εις κάποιο ευχάριστο συμπέρασμα - κουτοί είναι όλοι οί άλλοι εκτός ήμών τών δύο, αγαπητέ αναγνώστα.

Καί όμως, είναι τόσον αχάριστοι οί πραγματικοί κουτοί. Πρέπει νά βρεθούν εις μίαν εκτάκτως δυσχερή θέσιν, όπως ό προχθεσινός ναύτης, γιά ν' αντιληφθούν τί αξίζει ή κουταμάρα. Καί αξίζει, πράγματι, ένα βασίλειο. 'Όλοι οί συνήγοροι τών ποινικών  ύποθέσεων καταγίνονται διαρκώς νά αποδείξουν ότι οί πελάτες των είναι κουτοί.

-Έπικαλούμαι, τό ακαταλόγιστον, κύριοι δικασταί...

Άλλά, μήπως, μόνον εις τό δικαστήριον θριαμβεύει ή κουταμάρα; Ή κουταμάρα είναι ό μέγας απολογητής καί συνήγορος τού ανθρώπου, εις κάθε βήμα της ζωής του.

-Όμολογώ τό λάθος μου, αλλά κι' εγώ δέν ξέρω πώς βρέθηκα κουτός καί τόκανα...

Φτάνει κάποτε ή όμολογία, έστω καί στιγμιαίας κουταμάρας, διά νά εξιλεώση ή νά σώση ένα ένοχον. Τόσην δύναμιν έχει. Έγνώρισα, πρό ολίγων ετών, άνθρωπον, πού ήτο έτοιμος νά χωρίση τήν γυναίκα του, κατόπιν βαρυτάτου παραπτώματός της είς τό κεφάλαιον τής συζυγικής τιμής. Έξαφνα, εις μίαν στιγμήν φωτεινής εμπνεύσεως, ή άμαρτωλή τού είπε:

-Έπί τέλους, άν έκανα κι εγώ μιά κουταμάρα ατή ζωή μου, δέ χάλασε ό κόσμος.

Ό σύζυγος έγινεν, αμέσως άλλος εξ άλλου. Άπεκαλύφθη ευλαβώς πρό τής «κουταμάρας» τής συζύγου του καί τήν εσυγχώρησεν. Προφανώς είχε σκεφθή ότι οί έξυπνοι άνθρωποι πρέπει νά είναι επιεικείς πρός τούς κουτούς. Καί έτσι ή σύζυγος έμεινε μέ τήν «κουταμάρα» της καί ό σύζυγος μέ τήν εξυπνάδα του. Δέν πιστεύω νά ισχυρισθή κανείς ότι ό ευτυχέστερος από τούς δύο ήτο ό έξυπνος σύζυγος.

........................................

* Ο Παύλος Νιρβάνας, του οποίου το πραγματικό όνομα ήταν Πέτρος Αποστολίδης, γεννήθηκε  το 1866 στην Μαριούπολη της Ρωσίας καὶ πέθανε το 1938 στην Αθήνα. Διετέλεσε αρχίατρος του Πολεμικού Ναυτικού, δημοσιογράφος και μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Έγραψε ποιήματα, διηγήματα, μυθιστορήματα, δοκίμια, χρονογραφήματα, κινηματογραφικά σενάρια, ενώ μετέφρασε ποιήματα και δοκίμια. Το δημοσιευόμενο χρονογράφημα είναι από το βιβλίο του «Ώ Τέμπορα, ώ Μόρες» στο οποίο διατηρήθηκε η ορθογραφία του πρωτότυπου.