Quintilis

Ιούλιος – Ιούλης – Julius

της Μαρίας Ρώτα* 

Ο Ιούλιος, ο έβδομος μήνας του Γρηγοριανού ημερολογίου, με διάρκεια 31 ημερών, ήταν… κάποτε ο πέμπτος μήνας του δεκάμηνου ρωμαϊκού έτους. Το όνομα του στη Ρώμη ήταν Quintilis (δηλαδή πέμπτος, από το λατινικό quintus = πέντε).

Το 673 π.Χ. οι Ρωμαίοι πρόσθεσαν άλλους δύο μήνες, (Ιανουάριο και Φεβρουάριο) και ο Ιούλιος έγινε έβδομος μήνας, αλλά… κράτησε το όνομα Quintilis.

Αργότερα, το 44 π.Χ., μετά τη δολοφονία του Ιουλίου Καίσαρα, ο Μάρκος Αντώνιος τιμώντας τη μνήμη του μετονόμασε τον 7ο μήνα σε Julius ( Ιούλιο.) Η αλλαγή επικυρώθηκε και από τη Ρωμαϊκή Σύγκλητο.

Στην Ελλάδα επεκράτησε επίσημα το Ιουλιανό ημερολόγιο με το ονοματολόγιο των ρωμαϊκών μηνών.

Βέβαια, σε πολλές περιοχές της χώρας μας, υπάρχει μια ανεπίσημη ονοματοθεσία των μηνών, όπως γεωργική, κτηνοτροφική, όπως Αλωνάρης, Θεριστής κ.α. λέγεται ο Ιούλιος γιατί στη βόρεια Ελλάδα θερίζουν και αλωνίζουν αυτόν τον μήνα. Έχει όμως και ονόματα από χριστιανικές εορτές που πανηγυρίζονται κατά τη διάρκεια του. Έτσι ο Ιούλιος αναφέρεται ακόμη και ως Αηλιάς ή Αηλιάτης, από τη γιορτή, στις 20 του μηνός, του προφήτη Ηλία ο οποίος τιμάται ιδιαιτέρως από τους γεωργούς, που σε περίπτωση ανομβρίας γίνονται παρακλήσεις προς τον προφήτη για να έλθει η ευεργετική βροχή.

Άγιοι «Ιατήρες» του καλοκαιριού

Γιάννης Τσαρούχης, Ιούλιος

Ο Ιούλιος, από τους μήνες του καλοκαιριού, έχει τις περισσότερες γιορτές Αγίων. Σε κάθε χωριό της πατρίδας μας γιορτάζεται με ξεχωριστή συγκίνηση και γραφικότητα η τοπική γιορτή, το τοπικό πανηγύρι, με τα παραδοσιακά του έθιμα, τους τοπικούς χορούς, τα γλέντια και τα τραγούδια. Από τις πιο όμορφες γιορτές του τόπου μας είναι αυτές που γίνονται στα ξωκλήσια των χωριών και των νησιών μας.

Οι Άγιοι Ανάργυροι (1 Ιουλίου). Ανάργυροι ονομάστηκαν οι άγιοι Κοσμάς και Δαμιανός (3ος αι.) επειδή ασκούσαν το επάγγελμα του γιατρού αφιλοκερδώς. Εθεωρούντο θαυματουργοί γιατροί.

Αγία Κυριακή (7 Ιουλίου). Σε πολλές περιοχές της χώρας τηρείται αργία, επειδή η Αγία είναι θεραπεύτρια ανθρώπων, αλλά και ζώων από κάθε αρρώστια, ιδίως αυτών που οι ζέστες, οι μεγαλύτερες του καλοκαιριού τον Ιούλιο, ευνοούν την έξαρση τους.

Αγία Μαρίνα (17 Ιουλίου). Η Αγ. Μαρίνα παριστάνεται συχνά στην εικονογραφία να χτυπάει τον δαίμονα με το σφυρί, επειδή προσπαθούσε να την πείσει να αρνηθεί την πίστη της. Το όνομά της, (κατά τη λαϊκή παράδοση) προέρχεται από το «μαραίνω» (Μαρίνα), δηλαδή «μαραίνει» συρρικνώνει τις ασθένειες παιδιών, (καχεξία, εξανθήματα κ.α.)

Μιχάλης Οικονόμου,  Στον κάμπο.

Προφήτης Ηλίας (20 Ιουλίου). Ο άγιος των κορυφών των λόφων και των βουνών. Η λαϊκή παράδοση τον θέλει να ταυτίζεται με τον Ήλιο και παράλληλα είναι ο άγιος που θα φέρει τη βροχή, τις βροντές και τις αστραπές και φροντίζει να μην καταστραφούν τα σπαρτά των ανθρώπων. Επιδιώκει να υπάρχουν ευμενείς καιρικές συνθήκες για τη γεωργία και την κτηνοτροφία.

Ο μύθος ή το έθιμο που θέλει τον προφήτη να κατοικεί στις κορφές των βουνών είναι μεγάλη και ο χώρος του άρθρου στην εφημερίδα είναι μικρός.

Αγία Παρασκευή (26 Ιουλίου). Τα μάτια! Αυτά τα πολύτιμα όργανα του ανθρώπου! Αυτά τα μάτια όταν τα χάσουμε γινόμαστε δυστυχισμένοι. Ήταν ποτέ δυνατόν να λησμονήσει ο άνθρωπος κάτι τόσο σημαντικό; Η αγία που θεραπεύει τα μάτια είναι η αγία Παρασκευή. Σε εκείνην καταφεύγουν οι πιστοί. Πολλά καταστήματα οπτικών έχουν την εικόνα της αγίας, της προστάτριας του σωματείου τους.

Και… λέει ο λαός: «Που αράζουν οι στραβοί; Στην Αγία – Παρασκευή».

Άγιος Παντελεήμονας (27 Ιουλίου). Ένας ακόμη άγιος θεραπευτής γιατρός. Κι αυτός θεραπεύει με κάθε τρόπο, περισσότερο όμως με τ’ αγιάσματά τους; «χωλούς, τυφλούς, εγιάτρεψε με πάσαν εξουσίαν».

Είναι από τους πιο αγαπητούς αγίους του λαού μας κι από τους πιο οικείους. Σ’ αυτόν βρίσκουν καταφύγιο για κάθε αρρώστια οι άνθρωποι και πιο πολύ όσοι έχουν αναπηρία. Και λέει μια λαϊκή φράση: «Κουτσοί, στραβοί στον Άγιο Παντελεήμονα».

Όμως, κανένας δεν χλευάζει τον τυφλό, τον κουτσό τον ανήμπορο. Ο καθ’ ένας μας προσπαθεί να βοηθήσει και να συνδράμει. Ο άνθρωπος, ο απλός, ο καθημερινός έχει μέσα του κρυμμένες σπίθες ανθρωπιάς. Το πεπρωμένο του λαού μας δεν είναι η σκληρότητα και η κακία. Είναι η καλοσύνη και η ελπίδα. Τα έθιμα των Ελλήνων αυτό μας διδάσκουν.

- «Ιατήρες»: Ιατήρ (-ήρος) και Ιατής= ο ιατρός (ο λυτρωτής, ο σωτήρ).

- Ανάργυρος: α(ν) Άργυρος= ο μη έχων αργύριο ο μη λαμβάνων χρήματα.

............................

*Η Μαρία Ρώτα είναι αρχαιολόγος και τακτική συνεργάτιδα της καθημερινής εφημερίδας των Κυκλάδων ΚΟΙΝΗ ΓΝΩΜΗ που τυπώνεται στην Ερμούπολη της Σύρου, στην οποία δημοσιεύθηκε, στο φύλλο της 10ης Ιουλίου, 2014