ΤΙ ΦΤΑΙΕΙ(7); Για την κακοδαιμονία της Ελληνικής ζωής

ΜΑΡΙΟΣ ΠΛΩΡΙΤΗΣ

"Πρέπει κάποτε να γνωρίσουμε τον εαυτό μας απ' ευθείας, όχι μέσα  από ξένους καθρέφτες. Που και παραμορφωτικοί είναι και πολύ εύκολα σπάνε. Συχνά πάνω στα ίδια μας τα κεφάλια."

 
Δημοσιογράφος που ασχολήθηκε με την κριτική θεάτρου και κινηματογράφου καθώς και επιφυλλιδογράφος ο Μάριος Πλωρίτης (1919-2006). Μεταφραστής περισσότερων από 100 θεατρικών έργων και θεατρικός σκηνοθέτης. Σπούδασε στην Νομική σχολή Αθηνών και πραγματοποίησε θεατρικές σπουδές σε Αγγλία, Γαλλία και ΗΠΑ. Συγγραφέας βιβλίων που περιέχουν αναδημοσιεύσεις κειμένων που δημοσίευσε στον τύπο.

Τα κείμενά του, ιδιαίτερα οι επιφυλλίδες, είναι δοκίμια διαχρονικά. Η γλώσσα που χρησιμοποιεί κατανοητή αλλά περιέχει λέξεις που δεν συνηθίζονται για να αποδώσει με ακρίβεια το περιεχόμενο της πρότασης. Στα κείμενά του φαίνεται η ευρυμάθεια, ο γλωσσικός πλούτος και η κομψότητα του ύφους του, περιεχόμενα που συνέβαλλαν και στο κύρος του εντύπου που δημοσιοποιούνταν.

ΕΡΩΤΗΣΗ: Ποιά είναι, κατά την γνώμη σας, η κεφαλαιώδης κακοδαιμονία του τόπου;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Οι πίθηκοι.

ΕΡ.: Δηλαδή;

ΑΠ.: Ακριβέστερα, ο πιθηκισμός. Η έλλειψη αυτόνομης ζωής - η άκριτη, άλογη μίμηση της σκέψης και των τρόπων των άλλων...

ΕΡ.: Πιστεύετε ότι αυτός ο "πιθηκισμός" χαρακτηρίζει περισσότερο από κάθε τι άλλο την ζωή μας;

ΑΠ.: Ναι, σ' όλες τις εκδηλώσεις της. Απ' την πολιτική ως το ντύσιμο, απ' την καθημερινή κουβέντα ως την τέχνη.

ΕΡ.: Ποιές νομίζετε ότι είναι οι αιτίες αυτής της "μάστιγος";

ΑΠ.: Ιστορικά το "σκοτάδι" της Τουρκοκρατίας - στους αιώνες,  ίσα - ίσα, που τ' άλλα έθνη ωρίμαζαν (πνευματικά, κοινωνικά, πολιτικά τεχνικά κλπ) με γιγαντιαία βήματα. Όταν, ελεύθεροι πάλι, θελήσαμε να "προλάβουμε" τους "ευρωπαίους", δεν βρήκαμε άλλη λύση από την τυφλή μίμηση: είτε των ζωντανών ξένων, είτε των νεκρών "προγόνων". Μαϊμουδίζοντας τους Αρχαίους και τους "Φράγκους", νομίσαμε πως θα γίνουμε  "κλασσικοί" και "μοντέρνοι".  Φυσικά, δεν γίναμε παρά "γκαρμόν" και των μεν και των δε...

ΕΡ.: Ποιός νομίζετε ότι φταίει γι' αυτή την άστοχη "λύση" του προβλήματος;

ΑΠ.: Το δίχως άλλο οι "ιθύνουσες (πνευματικά και κοινωνικά) τάξεις". Δεν άφησαν το λαό μας (που ακόμα και μέσα στη δουλεία, είχε αναπτύξει και κοινωνία και γλώσσα) να εξελιχθεί ομαλά, δεν εμπιστεύσθηκαν στις έξοχες προσληπτικές ικανότητές του, που θα οδηγούσαν αβίαστα και γρήγορα στην "Πρόοδό". Άλλά θέλησαν να μεταμορφώσουν, "με το Ζόρι", απ' τη μια μέρα στην άλλη, τη φουστανέλλα σε "χιτώνα" και το τσαρούχι σε σκαρπίνι. Το αποτέλεσμα ήταν, ο χιτώνας να μας έρθει πολύ μακρύς και το σκαρπίνι πολύ στενό.  Και να μείνουμε μεγαλοπρεπώς ασουλούπωτοι και ξυπόλητοι...

ΕΡ.: Νομίζετε πως μόνο οι "ιθύνοντες" φταίνε;

ΑΠ.: Αυτοί, βασικά. Το μικρόβιο, όμως, μεταδόθηκε γρήγορα και στις άλλες τάξεις, που φυσικό ήταν ν' ακολουθήσουν τους "ηγέτες" τους. Κι έτσι, λίγο - πολύ, μπολιαστήκαμε όλοι από τον ιό των Πιθήκων: την κούφια Προγονοπληξία και την υστερική ξενομανία. Τη Σκύλλα, δηλαδή, και τη Χάρυβδη ενωμένες! Όσο για την πρώτη, φτάνει να θυμηθούμε τη φράση του Όβερμπέρυ: "εκείνοι που το μόνο καύχημά τους είναι οι ένδοξοιπρόγονοί τους, μοιάζουν με τις πατάτες: ό,τι καλό έχουν  βρίσκεται στο χώμα"... Κι όσο για την Ξενομανία μας, θυμίζει τους "σκύλους" του Βολταίρου, που ¨ουρλιάζουν" χωρίς λόγο, μόνο και μόνο επείδη ακούνε μακριά άλλους να ουρλιάζουν"!... Εμείς καταφέρααμε να πραγματοποιήσουμε αυτή τη μοναδική "διασταύρωση" πατάτας και σκύλου, που καμμιά ζωολογία και καμμιά βοτανική δεν την προβλέπουν, και που καταδυναστεύει τις σκέψεις και τις πράξεις μας, ενάμιση αιώνα τώρα.

ΕΡ.: και νομίζετε πως αυτός ο "πιθηκισμός" είναι η βασική "μάστιξ" της χώρας;

ΑΠ.: Το δίχως άλλο, υπάρχουν και πλήθος άλλεςσοβαρώτατες αιτίες της σημερινής κακοδαιμονίας: Η φτώχεια του τόπου μας, που τονεξαρτά οικονομικά  από τους "δυνατούς", η ανυπαρξία "λογικής' κοινωνικής οργάνωσης, οι ταραγμένες εποχές που συμπέσανε με την "παλιγγενεσία" μας, ο υπερβολικά αψίκορος και ατομικιστικός  χαρακτήρας μαςκλ. κλ. Πιστεύω όμως ότι αν ήμαστε λιγότερο "μιμητικοί",  Θ' αντιμετωπίζαμε τα προβλήματά μας πιο σωστά, πιο σοβαρά και, προπάντων, πιο "ελληνικά"- πιο σύμφωνα με τη φύση τους.

ΕΡ.: και που νομίζετε ότι οδήγησε ο "πιθηκισμός" αυτός;

Με την Μαρία Μπέικου και τον Μιχάλη Κακογιάννη

ΑΠ.: Σ' όλες τις πληγές των Φαραώ: Στον "Παιδισμό", πρώτα - πρώτα! Εκατόν τριάντα χρόνια μένουμε "νήπιοι", γιατί κανένας δε μεγαλώνει, όσο δε μάθει να περπατάει με τα ίδια του τα πόδια... Στην Ημιμάθεια, έπειτυα: επειδή "σπουδάζουμε" να πασαλειφτούμε το ¨λούστρο' των ξένων γνώσεων κ' επιτεύξεων, κι όχι να φτάσουμε στην ουσία των πραγμάτων...  Στο "Σύμπλεγμα Κατωτερότητος", ύστερα, επιδή θαυμάζουμε υπέρμετρα ό,τι ξένο και περιφρονούμε ό,τι ελληνικό... Στην Ξενοδουλεία, ακόμα (με την πλατύτερη έννοιά της), γιατί ο θαυμασμόςαυτός μας κάνει εύκολη λεία των ξένων συμφερόντων και βλέψεων, και μας στερεί την "υψηλή αξιοπρέπεια των φτωχ'ων"... Στον Αρριβισμό, τέλος, επιδήθέλοντας να φτάσουμε αυτό που άκριτα θαυμάζουμε, πιστεύουμε, το ίδιο άκριτα, πως κάθε μέσο είναι καλό για τέτοιον "άγιο" σκοπό... ΄΄Ολη μας η ζωή, η σκέψη, η πολιτική, η οικονομία, η τέχνη, είναι (μ' ελάχιστες εξαιρέσεις) ετερόφωτες - και γι' αυτό οι καρποί τους είναι συνήθως, τόσο ισχνοί, τόσο άνοστοι και συχνά, μολυσμένοι...

ΕΡ.: Δεν εννοείται βέβαιαμ' όλα αυτά, ότι θα πρέπει να κλειστούμε μέσα σε κανένα γυάλινο ελληνικό πύργο;

Με Τσιτσάνη, Βουγιουκλάκη κ.α.

ΑΠ.: Κάθε άλλο! Θάπρεπε, όμως να ενστερνιζόμαστε τις "προόδους" των ξένων μόνον όταν είναι άξιες και χρήσιμες προσφορές σε μας, όχι απλώςκαι μόνο επειδή είναι "ξένες". Και, τότε, θάπρεπε να τις αφομοιώνουμε και να τις ξαναχύνουμε σε δικό μας καλούπι - όχι να τις μαϊμουδίζουμε χωρίς έλγχο, χωρίς αναγκαιότητα, χωρίς δικαίωση. Εμάς όμως  δεν μας θέλγει παρά η λαμπερή ετικέτατου "αλλοδαπού". Και μοιάζουμε το βάτραχο του μύθου, που θαύμαζε το ¨μέγεθος" του βοδιού και, θέλοντας να το φτάσει, άρχισε να φουσκώνει, να φουσκώνει, να φουσκώνει, ώσπου έσκασε!Απ' όλο το βόδιδε βλέπουμε , παρά το μπόι του. Ελπίζω να μην έχουμε κ' εμείς την τύχη του ζηλωτή του...

ΕΡ.: Βλέπετε, λοιπόν, τόσο κωμική την ελληνική πραγματικότητα;

ΑΠ.: "Ζοφερή" θέλετε να πείτε.

ΕΡ.: Πιο "ζοφερό' απ' το "κωμικό" υπάρχει, όταν πρόκειται για πραγματικότητα που σοβαρώτατα την υφιστάμεθα;

ΑΠ.: Ναι... Λυπάμαι βαθύτατα για αυτές τις διαπιστώσεις. Ωστόσο, ο πίνακας ο πίνακας δεν είναι τόσο "ζοφερός". Γιατί παράλληλα , δεν παύω να πιστεύω στη δύναμη, την αντοχή, τη νοημοσύνη και τη δημιουργικότητα του λαού μας. Και είμαι βέβαιος πως μ' όλο το στραβό δρόμοόπου οδηγήθηκε, θα μπορέσει αργά ή γρήγορα  ν' αποτινάξειαυτή την "εθνική γάγγραινα", να στηριχτεί στα δικά του πόδια  και να δημιουργήσει τον πολιτισμό του από τους δικούς του χυμούς, κι όχι από οθνεία* δάνεια. Πρέπει κάποτε να γνωρίσουμε τον εαυτό μας απ' ευθείας, όχι μέσα  από ξένους καθρέφτες. Που και παραμορφωτικοί είναι και πολύ εύκολα σπάνε. Συχνά πάνω στα ίδια μας τα κεφάλια...

*ξενικά, κατ' απομίμηση ξένων
ΤΟ ΑΛΛΟ ΣΑΒΒΑΤΟ: Απαντά ο Φαίδρος Μπαρλάς