“ΑΝΟΙΞΙΣ”

 Η ωραιότερη εποχή του χρόνου

της Μαρίας Ρώτα*

Άνοιξη ονομάζεται, όπως μας είναι γνωστό, η μια από τις τέσσερις εποχές του χρόνου που περιλαμβάνει τους μήνες Μάρτιο, Απρίλιο, Μάιο. Η ονομασία Άνοιξις, σύμφωνα με παλαιά λεξικά θεωρείται σαν απόδοση ή ερμηνεία της αρχαίας ελληνικής λέξης “έαρ”. 

Οι ειδικοί φιλόλογοι αναφέρουν ότι ετυμολογικά η λέξη έαρ σχετίζεται απ’ ευθείας με τη λέξη «αήρ» που σημαίνει μεταξύ και άλλων ερμηνειών, τον καιρό, την ατμοσφαιρική κατάσταση (ιδιαίτερα την ώρα της αυγής ή του πρωινού).

Ο Άνθιμος Γαζής (έκδοση 1835) αναφέρει ότι έαρ είναι η άνοιξη και σημαίνει την εποχή του έτους την οποίαν «ανοίγει ο καιρός» οπότε εμφανίζεται ο ωραίος και ευχάριστος καιρός που ευωδιάζει την ατμόσφαιρα που ιδιαίτερα βοηθάει τα φυτά και τα δέντρα να πρασινίζουν τα φύλλα και να χαρίζουν στον άνθρωπο τα πανέμορφα διαφόρων χρωμάτων λουλούδια αλλά και πολύ ωραίους καρπούς.

Όλοι οι λαοί, όλων των χωρών του κόσμου που γνωρίζουν, έστω και με μικρή διάρκεια την άνοιξη, η εποχή αυτή θεωρείται ως η ωραιότερη εποχή του χρόνου και πολλοί λαοί την εορτάζουν ως να είναι «…μια πανήγυρις της Φύσεως» όπως την χαρακτήρισε ο Γκαίτε σε ένα κείμενο του. Ένας άλλος Γάλλος ιστορικός του 18ου αιώνα είχε γράψει: « Άνοιξις είναι: αρωματώδεις ασπασμοί της Φύσεως προς τα ζωντανά πλάσματα της Δημιουργίας!».Νομίζω ότι είναι ο ωραιότερος χαρακτηρισμός που γράφτηκε ποτέ ή ακούστηκε για την πανέμορφη αυτή εποχή του χρόνου. Κι ένας άλλος Γάλλος ο Παρνύ, συγγραφέας, δεν παρέλειψε να τονίσει σε γραπτό κείμενό του ότι: «Η άνοιξις θα μας εφαίνετο πολύ ολιγώτερον θελκτική, ένα δεν ηκολούθει κατά πόδας τον χειμώνα». Φυσικά υπάρχουν και άλλοι συγγραφείς που αμφισβητούν τα τόσα ωραία και θετικά σχόλια. Και βέβαια αυτό οφείλεται σε περιοχές του πλανήτη που ο χειμώνας κρατάει πολύ. Συχνά δεν υπάρχει και χιόνι και πολύ κρύο. Και αναφέρει ένας άλλος συγγραφέας: «Οι κάτοικοι μερικών βορείων πόλεων υποψιάζονται….μόλις την ύπαρξιν της ανοίξεως….και τούτο χάρις εις τας πληροφορίας των ημερολογίων των»!!!

Υπάρχουν βέβαια και συγγραφείς που αντιλαμβάνονται την άνοιξη στο πλήρες μεγαλείο της. Άλλος την χαρακτηρίζει ως την «παιδική ηλικία του έτους» ενώ ένας άλλος Γάλλος βεβαιώνει ότι: «η άνοιξις είναι μια φυσική ανάστασις, είναι η υλοποιημένη ιδέα της αθανασίας». Όμως όλοι μας φυσικά γνωρίζουμε ότι εκτός από τους σοφούς, τους ποιητές και στους συγγραφείς, η άνοιξη ενέπνευσε τους καλλιτέχνες όλων σχεδόν των χώρων, οι οποίοι απολαμβάνουν όλα τα εαρινά (ανοιξιάτικα) θέλγητρα. Οι πιο γνωστοί στην ιστορία, έχοντας και παγκόσμια φήμη είναι οι πίνακες των ζωγράφων που παρουσιάζουν την Άνοιξη με τα υπέροχα χρώματα της, όπως ο Γιόχανσον, ο Μιλλέ, ο Μποτιτσέλι κ.α

Φυσικά και στην Ελληνική αρχαιότητα έχει αποδειχθεί ότι τα θετικά και άριστα συναισθήματα για την άνοιξη ήταν πολλά. Ο Όμηρος έψαλε την άνοιξη και την προσωποίησε ως μια από τις θεότητες των Ωρών, οι οποίες στους νεότερους χρόνους λατρεύονταν σε όλη την Ελλάδα.

Η Άνοιξη στα Ελληνικά τραγούδια.

Στα νεότερα τραγούδια του Ελληνικού λαού, η άνοιξη είναι η εποχή της απολύτρωσης, όχι μόνο από τα δεινά του χειμώνα, αλλά και από τα δεινά της δουλειάς. Την άνοιξη περιμένουν κατά την τουρκοκρατία οι κλέφτες για να φύγουν στα βουνά και να ζήσουν ελεύθεροι.

Η ομορφιά της άνοιξης καταμαγεύει κυριολεκτικά τη λαϊκή ψυχή και την εμπνέει όπως έχουμε ακούσει από όλα τα τραγούδια ακόμη και αυτά που δεν έχουν θέμα τους την άνοιξη που προσφέρει πλούσιο υλικό για ποιητικούς στίχους.

Είναι σημαντικό και σπουδαίο να θεωρείται η άνοιξη ο σταθμός που συνοδεύεται με μεγάλα και ευχάριστα γεγονότα.

Υπάρχουν πολλές παροιμίες πλούσιες σε υλικό για την άνοιξη, όπως: «Το χελιδόνι δεν φέρνει πάντα την άνοιξη» που σημαίνει ότι παρά το γεγονός ότι τα χελιδόνια παρουσιάζονται πάντα την άνοιξη, συμβαίνει συχνά να καθυστερούν οι όμορφες και χαρούμενες και ανθισμένες μέρες της εποχής.

Μια άλλη παροιμία: «Ένας κούκος δεν φέρνει την άνοιξη». Αυτό σημαίνει, βέβαια, ότι παρά το ότι ο Μάρτιος είναι ο πρώτος ανοιξιάτικος μήνας, συχνά δεν έχει σταματήσει ο χειμώνας και το κρύο να τον βασανίζει και φυσικά τους ανθρώπους που περιμένουν να χαρούν τον ωραίο και ευχάριστο καιρό. Μια άλλη παροιμία του παρελθόντος έλεγε: «Άλλο δεν με εμάρανε, της άνοιξης το κρύο».Σε πολλές περιοχές της βόρειας χώρας μας ο Μάρτιος ονομάζεται Ανοιξιάτης, ως ο πρώτος μήνας της άνοιξης. Ανοιξιάτικη επίσης ονομάζουν την ασπροκόκκινη κλωστή που την 1η Μαρτίου δένουν οι κοπέλες στα χέρια τους για να μη μαυρίζουν.

ΑΝΟΙΞΗ στην Ελλάδα! Η πιο όμορφη και παραδεισένια άνοιξη της γης. Είναι μια εποχή γεμάτη φως, δροσιά και αγνό, μεθυστικό άρωμα. Πλούσια και θεριεμένη πρασινάδα ακόμη και στους βράχους που κάπου – κάπου έχουν λίγο χώμα. Κι αυτά τα χορτάρια αγκαλιάζουν τ’ αγριολούλουδα και μας προσφέρουν μια ωραία εικόνα. Μερικές φορές όταν βλέπουμε από μακριά αυτούς τους λόφους στο νησί μας το ανοιξιάτικο πρωινό αισθανόμαστε σαν ένα πράσινο χαλί να’χει ξεδιπλωθεί πάνω στο βράχο. Το χώμα είναι λίγο και τα φυτά τα άγρια δεν ανεβαίνουν ψηλά.

Όμως γύρω τριγύρω απ’ τα χωράφια με το περισσότερο χώμα, μας δείχνουν δυο εικόνες. Στη μέση σκάφτηκαν, δέχτηκαν τους σπόρους και τα φυτά αρχίζουν δίπλα – δίπλα να μεγαλώνουν έτοιμα να μας χαρίσουν τους καρπούς τους.

Στα πλάγια όμως των χωραφιών γύρω τριγύρω τ’ αγριολούλουδα, ένα πλήθος αμέτρητο μας δίνουν μια ωραία πολύχρωμη εικόνα.

Μαργαρίτες άσπρες, κίτρινες, παπαρούνες κόκκινες, κρινάκια, αγριοβιολέτες, καμπανούλες, φασκομηλιές, πλήθος αμέτρητο από αγριολούλουδα με τόσα διαφορετικά και ωραία χρώματα. Όλη η φύση γιορτάζει τον Απρίλιο και τον Μάιο και μας καλεί κοντά της. Προσκαλεί τους ανθρώπους των πόλεων στην εξοχή για να χαρούν τις ομορφιές της.

Αυτή η σαγηνευτική ομορφιά της ανοιξιάτικης γης είχε από παλιά επίδραση στην Ελληνική ψυχή. Το βλέπουμε στον διάκοσμο αρχαίων ναών και πάνω στις επιφάνειες τόσων αρχαίων αγγείων.

Ας προσέξουμε το καλλιτεχνικό ταλέντο των αρχαίων, αλλά και των νεότερων γλυπτών που σμίλεψαν τα μάρμαρα στα κιονόκρανα με τόσα λουλούδια και φύλλα.

Χιλιοτραγουδισμένη είναι η εποχή αυτή στην Ελλάδα. Την τραγούδησαν ευαίσθητες καρδιές και την χαίρονται οι άνθρωποι.

Καλή Άνοιξη.

…………………………………………..

* Η Μαρία Ρώτα είναι αρχαιολόγος και τακτική συνεργάτης της καθημερινής εφημερίδας των Κυκλάδων ΚΟΙΝΗ ΓΝΩΜΗ που τυπώνεται στην Ερμούπολη της Σύρου, στην οποία δημοσιεύθηκε, στο φύλλο της 12ης Απριλίου 2018, το ενδιαφέρον άρθρο της, που αναδημοσιεύουμε.