Εκφοβισμός (bullying)

 ΕΝΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΕΝΤΟΣ ΚΑΙ ΕΚΤΟΣ ΣΧΟΛΕΙΟΥ

Σύμφωνα με τον καθηγητή Dan Olweus «εκφοβισμός παρατηρείται όταν ένα παιδί εκτίθεται, κατ’ επανάληψη και σε διάρκεια χρόνου, σε αρνητικές  πράξεις από ένα ή περισσότερα άτομα.  Ο όρος «αρνητική πράξη» αναφέρεται στην πράξη εκείνη με την οποία ένα άτομο προκαλεί εσκεμμένη βλάβη ή συναισθηματική δυσκολία σε άλλο άτομο, μέσω σωματικής επαφής, λεκτικώς ή με άλλους τρόπους.»

Στον ορισμό αυτό άμεσα οι λέξεις επανάληψη και εσκεμμένη τραβούν άμεσα την προσοχή. Ωστόσο σε άλλους επίσης έγκυρους ορισμούς φαίνεται να τίθεται υπό αμφισβήτηση οι έννοιες της επανάληψης και της πρόθεσης λέγοντας πως αρκεί και μόνο ένα περιστατικό για να θεωρηθεί εκφοβισμός ενώ πολλές φορές το παιδί που εκφοβίζει δεν έχει πρόθεση. Ωστόσο σε κανένα ορισμό δεν μειώνεται ή αμφισβητείται η έννοια της ανισσοροπίας δύναμης. Το παιδί που εκφοβίζει είναι πιο «δυνατό» (είτε σε σωματικά είτε σε κοινωνικά ή συναισθηματικά χαρακτηριστικά) από το παιδί που εκφοβίζεται.

Άρα συμπεριφορές όπως άσκηση φυσικής βίας, χτυπήματα, τσιμπήματα, δαγκωνιές, σπρωξίματα, εσκεμμένος ή συχνός αποκλεισμός μαθητών / μαθητριών από κοινωνικές δραστηριότητες, σεξουαλική παρενόχληση, απειλές και εκβιασμός, υβριστικές ή περιπαικτικές εκφράσεις για τη φυλή, την εθνικότητα, τη θρησκεία, την ταυτότητα αναπηρίας, τη σεξουαλική ταυτότητα ενός παιδιού, κλοπές ή και Ζημιές στα προσωπικά αντικείμενα ενός παιδιού, επιδιωκόμενη απομάκρυνση των φίλων  και διάδοση κακοηθών και ψευδών φημών  μπορούν να θεωρηθούν ως εκφοβισμός όταν γίνονται υπό το καθεστώς κάποιας επανάληψης, με πρόθεση αλλά κυρίως από ένα παιδί που είναι πιο δυνατό (είτε σε σωματικά είτε σε κοινωνικά ή συναισθηματικά χαρακτηριστικά).

Και ενώ ο όρος bullying στην ελληνική γλώσσα αποδίδεται με διαφορετικούς ορισμούς πολλές φορές αυτοί οι όροι συνοδεύονται από τον επιθετικό προσδιορισμό «σχολικός» κάτι που θεωρείται ως άστοχο καθώς όπως έδειξε και έρευνα του 2012 τα περιστατικά εκφοβισμού αρχικά  και με μεγαλύτερη συχνότητα συμβαίνουν έξω από το σχολείο.

Βασικά συναισθήματα που γεννούνται στο παιδί που εκφοβίζεται είναι ο θυμός, ο φόβος,  η ντροπή και ενοχή και έτσι το παιδί καταλήγει να κρατάει όλη αυτή την κατάσταση ως μυστικό. Ωστόσο θα πρέπει να θυμάται ότι:
 

● Ό,τι και να έχει κάνει, ό,τι και να έχει πει, όπως και να είναι εξωτερικά δεν έχει κανένας δικαίωμα να το χτυπήσει, να το βρίσει ή να το αγγίξει με τρόπο που δεν είναι σωστός
● Οι φίλοι δεν κάνουν τους άλλους να πονάνε ή να φοβούνται
● δεν υπάρχει κανένα μυστικό που να το κάνει να ντρέπεται, να φοβάται ή να μην μπορεί να κοιμηθεί τα βράδια. 

Συμβουλές σε παιδί που βιώνει εκφοβισμό

Οι δυσκολίες στο σχολείο είναι πολλές. Τα μαθήματα, τα πολλά παιδιά.... πολλά θέματα μπορεί να προκύψουν. Είμαστε στο σχολείο όμως και αυτό που μαθαίνουμε είναι ότι κάθε πρόβλημα έχει τη λύση του.
Απλά να θυμάσαι:
1.    Για αυτό που συμβαίνει δεν φταις εσύ. Δεν υπάρχει καμία πραγματική αιτία για να σε χτυπήσει κάποιος ή για να μιλήσει άσχημα για σένα.
2.    Πολλά παιδιά στα σχολεία βιώνουν τέτοιες καταστάσεις.
3.    Είμαστε περήφανοι για τον εαυτό μας. Δεν ντρεπόμαστε εμείς για κάτι άσχημο που έκανε κάποιος άλλος.
4.    Εάν μας συμβεί κάτι το μοιραζόμαστε με τους δασκάλους και τους γονείς μας. Δεν μαρτυράμε το άλλο παιδί, βοηθάμε τον εαυτό μας.
5.    Οι δυσκολίες δεν εξαφανίζονται ποτέ από μόνες τους. Εάν συμβεί μια φορά είναι πολύ πιθανό να ξανασυμβεί.
6.    Η απομόνωση δεν είναι η λύση. Και άλλα παιδιά μπορεί να έχουν ενοχληθεί από τη συμπεριφορά εκφοβισμού. Μοιράσου την εμπειρία σου.
7.    Η αδιαφορία δεν είναι λύση. Η δράση ναι.
8.    Το να απαντήσεις με τον ίδιο τρόπο, δεν θα σε βοηθήσει. Απλά θα κάνεις κάτι που έτσι και αλλιώς σε ενοχλεί.
9.    Είσαι πολύ σημαντικός για πολλούς ανθρώπους. Εάν κοιτάξεις γύρω σου θα τους βρεις, και αυτοί οι άνθρωποι μπορούν να σε βοηθήσουν.
10.    Κάλεσε στην Εθνική Τηλεφωνική Γραμμή για τα Παιδιά SOS 1056, δωρεάν και ανώνυμα, για να μιλήσεις με  ψυχολόγο.

Συμβουλές σε παιδί που εκφοβίζει

Πολλές φορές κάνουμε πράγματα που αν τα ξανασκεφτούμε, πιστεύουμε ότι θα έπρεπε να είχαμε φερθεί διαφορετικά.
Αν κάποιος συμμαθητής  σας πει ότι τον  εκφοβίζετε ή αν σας το πουν οι εκπαιδευτικοί σας, μην αντιδράσετε κατευθείαν αλλά:

1. Παρατηρήστε τη συμπεριφορά σας απέναντι στο παιδί
2. Θυμηθείτε ότι είναι άλλο να μην συμπαθώ ένα παιδί και άλλο να τον εκφοβίζω
3. Προσπαθείτε να βρείτε την δική σας ευθύνη στο πρόβλημα του συμμαθητή σας
4. Εάν όντως έχετε εμπλοκή σκεφτείτε το γιατί έχετε εμπλοκή. Γιατί το κάνετε αυτό
5. Σε καμία περίπτωση δεν θα λυπηθείτε ένα παιδί…. Προσπαθήστε απλά να καταλάβετε πως αισθάνεται
6. Κανείς δεν θα σας κατηγορήσει εάν ζητήσετε τη βοήθεια του. Μιλήστε σε ανθρώπους που εμπιστεύεστε όπως οι γονείς σας ή οι δάσκαλοι σας
7. Κάλεσε στην Εθνική Τηλεφωνική Γραμμή για τα Παιδιά SOS 1056, δωρεάν και ανώνυμα, για να μιλήσεις με κάποιον ψυχολόγο.

Συμβουλές σε παιδιά θεατές

Πολλά γεγονότα συμβαίνουν στο σχολείο. Σε κάποια πρωταγωνιστούμε και σε κάποια είμαστε απλά θεατές. Είναι όμως έτσι; Είμαστε απλά θεατές στις δυσκολίες ενός συμμαθητή μας;

Σκεφτείτε:

1. Όλοι έχουμε δικαίωμα να είμαστε διαφορετικοί.
2. Πόσο σοβαρό είναι αυτό που συμβαίνει στο συμμαθητή μας
3. Πως μπορεί να αισθάνεται όταν εσείς γελάτε ή δεν κάνετε κάτι
4. Το να είστε φιλικοί με το παιδί μπορεί να το κάνει να αισθανθεί καλύτερα
5. Το να μιλήσετε σε κάποιον (γονέα - εκπαιδευτικό) δεν είναι «κάρφωμα». Είναι βοήθεια και στα δυο παιδιά
6. Ενημερωθείτε για το σχολικό εκφοβισμό
7. Μην επιτρέπετε με γέλια και κουβέντες να συνεχίζεται αυτή η κατάσταση
8. Κάλεσε στην Εθνική Τηλεφωνική Γραμμή για τα Παιδιά SOS 1056, δωρεάν και ανώνυμα, για να μιλήσεις με κάποιον ψυχολόγο

ΠΗΓΗ: ΧΑΜΟΓΕΛΟ τυο ΠΑΙΔΙΟΥ