Παιδαγωγικός Έρωτας

Yπαρκτός και δημιουργικός!

Του Νίκου Τσούλια* 

   

  Γεννιέται με τον πιο αθώο τρόπο. Στην παιδική ηλικία ο μαθητής μπορεί να προσλάβει την εικόνα μιας δασκάλας ή ενός δάσκαλου ως φυσική προέκταση της μητέρας του ή του πατέρα του. Θα νιώσει μια αίσθηση διάχυτης και πανίσχυρης εμπιστοσύνης στο πρόσωπο του εκπαιδευτικού – είναι αυτός που θα τον υπερασπιστεί σε κάθε δύσκολη εκτός της οικογενειακής εστίας στιγμή του.

     Θα γευθεί τη φιλικότητα του δάσκαλου και της δασκάλας και θα τη μετασχηματίσει σε μια νέα μορφή αγάπης, πέραν εκείνης της γονεϊκής. Θα αρχίσει να ονειρεύεται τώρα στο σχολείο πιο συγκροτημένα και θα εισάγει στα πρωτόλεια είδωλά του τη μορφή της δασκάλας. Και είναι αυτό το φούντωμα της ονειροπλασίας που θα βάλει στη θέση του μελλοντικού επαγγέλματος, στο «τι θέλει να γίνει όταν μεγαλώσει», το επάγγελμα της δασκάλας. Φαντασιώνεται με τις κινήσεις της και αρχίζει να ονειρεύεται το πώς θα είναι και αυτός στην αυριανή αίθουσα διδασκαλίας.

     Στο Γυμνάσιο, τα πράγματα θα αλλάξουν. Τώρα είναι πολλοί εκπαιδευτικοί: καθηγητές και καθηγήτριες. Ο μαθητής και η μαθήτρια μπορούν να διαλέξουν φύλο και πρόσωπο. Δεν έχουν τη δέσμευση του ενός προσώπου. Τώρα απελευθερώνεται σιγά – σιγά ή και εντελώς ξαφνικά το ερωτικό τους συναίσθημα και πρέπει να βρει μορφή συγκεκριμένη για να καταλαγιάσει και αν δεν τη συναντήσει στο πρόσωπο μιας συμμαθήτριας, θα προσφύγει στην καθηγήτριά του. Είναι περίεργο, αλλά μπορεί το πρώτο ερωτικό σκίρτημα να είναι μια μορφή του παιδαγωγικού έρωτα.

     Στο Λύκειο, η ορμητική είσοδος του μαθητή στην εφηβεία και το συναισθηματικό του αντάριασμα επιζητούν ακόμα πιο άρτια σχήματα. Εδώ ο παιδαγωγικός έρωτας μπορεί να μετασχηματιστεί με τον πιο αδιόρατο τρόπο σε κρυφό αλλά «κανονικό» έρωτα. Το εφηβικό και νεανικό συναίσθημα δύσκολα μπορεί να βρει δυνατότητα οριοθέτησης στα ούτως ή άλλως απροσδιόριστα όρια του αθώου παιδαγωγικού έρωτα. Ιδιαίτερα μια μαθήτρια είναι πολύ εύκολο να ερωτευτεί έναν νέο καθηγητή, να νιώσει το πρώτο χτυποκάρδι στα θρανία για έναν μεγαλύτερό της που τον θαυμάζει, που τον έχει κάνει είδωλο. Άλλωστε, δεν είναι και λίγες οι περιπτώσεις που αυτός ο έρωτας θα ανοίξει δρόμους νόμιμης και μόνιμης σχέσης.

     Αυτή είναι η μια όψη των πραγμάτων. Ο παιδαγωγικός έρωτας αφορά και τον εκπαιδευτικό. Βέβαια και εδώ παίρνει διάφορες όψεις. Στην παιδική ηλικία, ένας εκπαιδευτικός μπορεί να συμπαθήσει περισσότερο κάποια παιδιά από κάποια άλλα, για διάφορους λόγους συνήθως πολύ συγκεκριμένους αλλά μπορεί και για λόγους σχετικά απροσδιόριστους. Και οφείλει να μην εκδηλώνει αυτή την ιδιαίτερη συμπάθεια, για να μη διαταράξει τη διδασκαλική ουδετερότητα και αντικειμενικότητα. Έχει «δικαίωμα» να αναφέρει αυτή την ιδιαίτερη συναισθηματική έλξη μόνο σε στενό κύκλο. Υπάρχουν πάντα παιδιά που «κερδίζουν» τον εκπαιδευτικό με την όλη συμπεριφορά τους, χωρίς να κάνουν τίποτα προς τούτο ή και άλλα που το επιδιώκουν με συστηματικό τρόπο. Γιατί ο αυτός ο προσεταιρισμός σημαίνει και την αναγνώριση του ίδιου παιδιού, την προβολή του υπέρ – Εγώ του στην πραγματικότητα και έτσι να νιώθει πιο βέβαιο για τον εαυτό του και για το μέλλον του.

     Στο γυμνάσιο και στο λύκειο, ο παιδαγωγικός έρωτας εκ μέρους του εκπαιδευτικού μπορεί να πάρει πιο οριακά και πιο άρτια σχήματα και γι’ αυτό οφείλει πάντα ο εκπαιδευτικός να είναι φοβερά προσεκτικός τόσο στη διδασκαλία όσο και στη γενικότερη συμπεριφορά του. Ξέρει πολύ καλά ότι εδώ είναι οι πιο τρυφερές ηλικίες για τα πραγματικά ερωτικά ξέφωτα και οι απογοητεύσεις είναι πολύ εύκολα στην πρώτη γραμμή των εξελίξεων. Είναι φανερό ότι η σχέση εκπαιδευτικού – μαθητή και στο σύμπαν του συναισθήματος είναι ασύμμετρη. Ο εκπαιδευτικός είναι το κεντρικό πρόσωπο στην αίθουσα. Η εικόνα του μπορεί να εξιδανικευτεί φοβερά εύκολα μέσα από τη δυναμική της ονειροπλασίας και από τη δημιουργία ακόμα και ενός μύθου, που ουδόλως έχει σχέση με την πραγματικότητα.

     Μπορεί ο παιδαγωγικός έρωτας να κινείται πολύ συχνά στα όριά του. Σε κάθε περίπτωση αποτελεί μια έκφραση του συναισθήματος του κόσμου των παιδιών και των εφήβων αλλά και μια καλύτερη προϋπόθεση διδασκαλίας για τον εκπαιδευτικό. Όλοι γνωρίζουμε από την προσωπική μας μαθητική εμπειρία ότι όταν συμπαθούσαμε έναν εκπαιδευτικό, αγαπούσαμε και το μάθημά του και το σχολείο και πολλές φορές περιμέναμε πώς και πώς να μπει στην αίθουσα αυτός ο καθηγητής ή αυτή η καθηγήτρια. 

     Είναι λοιπόν ο παιδαγωγικός έρωτας ένα φοβερό σύμπαν για να επωαστεί και η μάθηση και η καλλιέργεια του συναισθηματικού κόσμου, τόσο του παιδιού όσο και του εκπαιδευτικού. Είναι το πλησίασμα που δίνει στην παιδαγωγική σχέση άλλη δυναμική. Απελευθερώνει δυνατότητες και δυνάμεις σε εκπαιδευτικό και σε εκπαιδευόμενους για να βρεθεί η αγωγή και η μάθηση σε επίπεδα κορύφωσης. Και το ότι τροφοδοτεί και την «κανονική» ερωτική ζωή μόνο ως «θετικό σημείο» μπορεί να χαρακτηριστεί. Ο Καστοριάδης θα γίνει απόλυτος. “Για να υπάρξει πραγματική εκπαίδευση με την αυστηρή έννοια του όρου υπάρχει μια βασική προϋπόθεση: είναι ότι αυτή η εκπαιδευτική διαδικασία γίνεται αντικείμενο επένδυσης και πάθους και από τους εκπαιδευτές και από τους εκπαιδευόμενους και, για να το πω καθαρά, ότι αν δεν υπάρχει έρωτας μες στην εκπαίδευση, δεν υπάρχει εκπαίδευση”!

ΠΗΓΗ: anthologio.wordpress.com

----------------------------------------------------------------------

* Ο Νίκος Τσούλιας είναι εκπαιδευτικός στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Διετέλεσε Πρόεδρος της ΟΛΜΕ από το 1996 έως το 2003