Νηστεία Σαρακοστής…

 Είναι παιδική υπόθεση;

Καθώς πλησιάζει η νηστίσιμη περίοδος της Μεγάλης Σαρακοστής αρχίζουν και πάλι οι προβληματισμοί των γονέων σχετικά με το αν είναι ασφαλές τα παιδιά τους να νηστεύσουν.

 Η νηστεία της Σαρακοστής χαρακτηρίζεται από την αποχή από τρόφιμα ζωικής προέλευσης, όπως το κόκκινο κρέας, το κοτόπουλο, τα αλλαντικά, τα αβγά, τα ψάρια, το γάλα και το γιαούρτι. Ζωικά τρόφιμα που επιτρέπεται να καταναλώνονται την περίοδο αυτή είναι τα θαλασσινά που «δεν έχουν αίμα», όπως τα οστρακοειδή, τα μαλάκια και τα αβγά ψαριών. Συνεπώς, είναι επαρκής η κατανάλωση των τροφίμων που επιτρέπονται για την κάλυψη των θρεπτικών αναγκών των παιδιών κατά τη διάρκεια της Σαρακοστής;

Τα παιδιά όλων των ηλικιών, μέχρι και το πέρας της εφηβείας, παρουσιάζουν αυξημένες ανάγκες σε ενέργεια, σε σχέση με τους ενήλικες, όπως επίσης και σε μακροθρεπτικά (πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, λίπος) και μικροθρεπτικά συστατικά, όπως ο σίδηρος και το ασβέστιο. Η διατροφή των παιδιών έχει πολύ σημαντικό υποστηρικτικό ρόλο στην ορθή σωματική και πνευματική τους ανάπτυξη και για τον λόγο αυτό συνιστάται να είναι πλήρης και να μην χαρακτηρίζεται από στερήσεις. Τα θρεπτικά συστατικά τα οποία βρίσκονται σε μεγάλες ποσότητες στα ζωικά τρόφιμα που δεν καταναλώνονται κατά τη νηστεία της Μεγάλης Σαρακοστής είναι οι πρωτεΐνες, το ασβέστιο, η βιταμίνη D και ο σίδηρος. Συνεπώς, η επαρκής πρόσληψη αυτών  θα πρέπει να καλύπτεται από εναλλακτικές διατροφικές πηγές.

Οι πρωτεΐνες είναι απαραίτητες κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης, καθώς συμμετέχουν στις διαδικασίες σύνθεσης, ανάπτυξης και διατήρησης των ιστών του σώματος. Χωρίζονται σε δύο κατηγορίες, ανάλογα με τη διατροφική τους πηγή και την επάρκειά τους σε απαραίτητα αμινοξέα (όσα δηλαδή αμινοξέα δεν παράγει το ανθρώπινο σώμα και επομένως είναι απαραίτητο να λαμβάνονται μέσω της διατροφής): στις ζωικές ή υψηλής βιολογικής αξίας και στις φυτικές ή χαμηλής βιολογικής αξίας. Πρωτεϊνούχα φυτικά τρόφιμα είναι τα όσπρια, τα προϊόντα σόγιας (γάλα, τυρί, τόφου) και τα δημητριακά, των οποίων ο συνδυασμός παρέχει ένα ολοκληρωμένο προφίλ αμινοξέων παραπλήσιο των ζωικών πρωτεϊνών. Μην ξεχνάμε βέβαια τα θαλασσινά τα οποία μπορούν να καταναλωθούν κατά τη Σαρακοστή και παράλληλα είναι πλούσια σε πρωτεΐνες. Επομένως, παιδιά που καταναλώνουν καθημερινά ποικιλία τροφίμων από τις εναλλακτικές αυτές πηγές καλής ποιότητας πρωτεϊνών μπορούν να καλύψουν τις αυξημένες πρωτεϊνικές τους ανάγκες κατά τη νηστίσιμη περίοδο.

Συνεχίζοντας, το ασβέστιο και η βιταμίνη D είναι απαραίτητα για τον σχηματισμό και την ανάπτυξη των οστών, διαδικασία που πραγματοποιείται έντονα κατά την παιδική και εφηβική ηλικία. Τα τρόφιμα στα οποία αυτά βρίσκονται σε σημαντικές ποσότητες είναι τα γαλακτοκομικά προϊόντα, τα αβγά και τα λιπαρά ψάρια. Τέτοια τρόφιμα όμως απουσιάζουν από τη διατροφή που ορίζει η νηστεία της Σαρακοστής, κάτι που καθιστά ιδιαιτέρως δύσκολη την κάλυψη των αυξημένων αναγκών τους μόνο με την κατανάλωση των εναλλακτικών πηγών τους. Τρόφιμα που περιέχουν ασβέστιο και βιταμίνη D, αλλά σε σημαντικά μικρότερες ποσότητες από τα γαλακτοκομικά, είναι τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, το μπρόκολο, οι ξηροί καρποί, το ταχίνι, τα όσπρια, τα αποξηραμένα σύκα, τα προϊόντα σόγιας και ορισμένα εμπλουτισμένα τρόφιμα, όπως οι χυμοί φρούτων και τα δημητριακά. Ως συμπληρωματική πηγή λειτουργεί η βιταμίνη D που παράγεται φυσιολογικά από το ανθρώπινο σώμα κατά την έκθεση του δέρματος στην υπεριώδη ακτινοβολία του ήλιου και συμβάλλει στη καλύτερη απορρόφηση του ασβεστίου που προσλαμβάνεται από τη διατροφή.

Ένα ακόμα μικροθρεπτικό συστατικό, του οποίου η πρόσληψη μπορεί να περιοριστεί κατά τη νηστεία της Σαρακοστής είναι ο σίδηρος. Ο ρόλος του είναι πολύ σημαντικός για την υγεία του ανθρώπου και ειδικά των παιδιών, τα οποία παρουσιάζουν αυξημένες ανάγκες σε αυτόν λόγω ανάπτυξης. Ο σίδηρος συμμετέχει στον ενεργειακό μεταβολισμό, την παραγωγή αίματος, καθώς και την ορθή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος. Συναντάται στις τροφές με δύο μορφές, τον αιμικό και τον μη αιμικό σίδηρο. Η πρώτη μορφή συναντάται στα ζωικά τρόφιμα και απορροφάται πιο εύκολα από τον μη αιμικό σίδηρο, ο οποίος περιέχεται στα τρόφιμα φυτικής προέλευσης. Φυτικά τρόφιμα πλούσια σε σίδηρο είναι τα αποξηραμένα φρούτα, οι ξηροί καρποί, τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, τα θαλασσινά και τα δημητριακά ολικής άλεσης. Για να βελτιωθεί η απορρόφηση του μη αιμικού σιδήρου συστήνεται η κατανάλωση των φυτικών πηγών σιδήρου να γίνεται ταυτόχρονα με πηγές πλούσιες σε βιταμίνη C, όπως το πορτοκάλι, οι φράουλες, ο χυμός λεμονιού, οι πιπεριές και ο ανανάς, για παράδειγμα με τη μορφή μιας πολυσαλάτας.

Συμπερασματικά, τα παιδιά μπορούν να ακολουθήσουν τη νηστεία της Σαρακοστής χωρίς να υπάρχει κίνδυνος για την υγεία τους. Άλλωστε, το διάστημα των σαράντα ημερών δεν είναι ικανό να οδηγήσει σε σημαντικές διατροφικές ελλείψεις, εφόσον βέβαια ακολουθούνται οι διατροφικές οδηγίες παραπάνω. Πρέπει να σημειωθεί όμως ότι κάτι τέτοιο ισχύει μόνο για τα υγιή παιδιά. Σε περιπτώσεις που έχει διαγνωσθεί κάποια ασθένεια, ο υπεύθυνος γιατρός ή/και διαιτολόγος είναι απαραίτητο να παρέχουν εξατομικευμένη ενημέρωση ανάλογα με την κατάσταση του παιδιού.

ΠΗΓΗ: ΕΥΖΗΝ - Πρόγραμμα του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου με αποδέκτη το μαθητικό πληθυσμό