ΤΙ ΦΤΑΙΕΙ(14); Για την κακοδαιμονία της Ελληνικής ζωής

ΜΑΝΟΛΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗΣ

Η τσαπατσουλιά και η έλλειψη κάθε είδους οργάνωσης "μακράς πνοής" που δυναστεύουν την ελληνική κοινωνική ζωή, οι "μπαλωματικές λύσεις" που απεγνωσμένα προσπαθούν να καλύψουν τα διαρκώς νέα αποκαλυπτόμενα κενά, η απουσία κάθε σταθερότητας και σιγουριάς που φθείρουν τη ζωή του Έλληνα, είναι οι μόνιμες πληγές της ελληνικής κοινωνίας, που η βασική γενεσιουργός αιτία τους είναι η ανικανότητα της "ηγέτιδος τάξεως"...

Γιατρός και ποιητής αναφέρεται ο Μανόλης Αναγνωστάκης (Θεσσαλονίκη 1925 - Αθήνα 2005), στην συνέντευξη που έδοσε στον Ρένο Αποστολίδη για την εφημερίδα Ελευθερία το 1958!. Γεγονός είναι ότι στη του ζώη λειτουργούσαν και οι δύο ιδιότητες. Εργαζόταν ως ακτινολόγος γιατρός και παράλληλα έγραφε ποιήματα που δημοσίευε κυρίως σε λογοτεχνικά περιοδικά.

 Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά και ιταλικά. Μελωποιήθηκαν από το Μίκη Θεοδωράκη, το Γιάννη Μαρκόπουλο, το Μιχάλη Γρηγορίου, το Δημήτρη Παπαδημητρίου και το Θάνο Μικρούτσικο. Το 1986 του απονεμήθηκε το Α΄ Βραβείο ποίησης για το έργο του «Τα Ποιήματα 1941-1971» και το 2002 τιμήθηκε με το Μεγάλο Βραβείο Λογοτεχνίας. Ανακυρήχθηκε (1997) επίτιμος διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Μετά το 1971 σταμάτησε να γράφει ποιήματα διότι «η ποίηση είναι έργο της νεότητας. Χρειάζεται ενθουσιασμό, αυταπάτες, ψευδαισθήσεις. Αυτά τα έχουν οι νέοι. Όσο μεγαλώνεις, κατέχεις καλύτερα τα μέσα σου. Γίνεσαι τεχνίτης, αλλά ένα ποίημα δεν χρειάζεται να είναι τέλειο για να είναι καλό».

-Πριν από ογδόντα χρόνια ο Βλάσης Γαβριηλίδης έγραφε τα εξής για την τότε κακοδαιμονία του Τόπου:"...Επιμελούμεθα το εμπόριον και την ναυτιλίαν; Όχι! -Μεταρρυθμίζομεν την γεωργίαν; Όχι! -Εκμεταλλευόμεθα του θησαυρούς του Τόπου μας, μορφούμεθα βιομηχανικώς; Όχι! -Είμεθα μόνον Ελλάς; Όχι! -Είμεθα Ελληνισμός; Όχι! -... -Τι είμεθα λοιπόν;... Δούλοι, δουλεπίδουλοι του ενός και του άλλου! Άριστοι ους έδεσαν αγοραίοι Αθίγγανοι, και μας χορεύουν χρηματιζόμενοι αυτοί!"

ΕΡΩΤΗΣΗ: Παρηγορηθείτε ότι... διορθωθήκαμε! Αλλά μήπως απογίναμε;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ: Όταν πριν από ογδόντα ακριβώς χρόνια ο Βλάσης Γαβριηλίδης έδινε μια τέτοια εικόνα της ελληνικής πραγματικότητας, και χτυπούσε με την παραπάνω μνημειώδη φράση τον καιριώτερο στόχο της ελληνικής κακοδαιμονίας, δεν θα μπορούσε να φανταστεί, ότι και σήμερα -σήμερα περισσότερο από ποτέ-, αν θελήσουμε να επισημάνουμε την πλέον κεφαλαιώδη κακοδαιμονία αυτού του Τόπου, δεν θα καταφέρναμε να βρούμε ευστοχώτερη διατύπωση από τη δικιά του.

Μέσα στα 130 χρόνια του ελεύθερου βίου του, το ελληνικό έθνος δεν βρήκε τον τρόπο να εξελιχθεί φυσιολογικά, να αναπτύξει στο έπακρο τις δυνατότητές του, και να δώσει την προσφορότερη λύση στα εκάστοτε προκύπτοντα προβλήματα.

Μπερδεύοντας πάντα το αίτιο με το αιτιατό, συνηθίσαμε να αποδίδουμε την αθεράπευτη κακοδαιμονία μας στους αλλεπάλληλους πολέμους, στις διηνεκείς επαναστάσεις, στα "προνουντσιαμέντα" τυχάρπαστων στρατιωτικών, στην αστάθεια της πολιτικής ζωής, στη φτώχεια και στην πνευματική καθυστέρηση, στη "στρατηγική" θέση. Δεχθήκαμε μοιραία, και το καλλιεργήσαμε, και σχεδόν ναρκισσευόμαστε γι' αυτό, πως η Ελλάδα είναι "προορισμένη" -άνωθεν- πάντα να θυσιάζεται και να υποφέρει, να συναντά την αγνωμοσύνη και την αχαριστία, να δέχεται ραπίσματα και να γυρνά χριστιανικά και το άλλο μάγουλο. Υμνήσαμε τη λιτότητα, την ανέλπιδη θυσία. Διδάξαμε στα σχολεία μας έναν χωρίς ιδιοτέλεια "υψηλό προορισμό" της ελληνικής φυλής, που πάντα τα γεγονότα τον διαψεύδουν. Και αρνούμαστε να κοιτάξουμε στο βάθος των πραγμάτων, να ανακαλύψουμε τι επί τέλους φταίει για όλα αυτά, που βρίσκεται η πραγματική ρίζα της κακομοιριάς μας και πως μπορούμε, αν μπορούμε  πια, να απαλλαγούμε από το κακοήθες αυτό νεόπλασμα!

ΕΡ.: Είμαστε, συνεπώς, πολύ ικανοποιημένοι πιστεύοντας -οψίμως- ασυζητητί σε σοφώτατα προγονικά αποφθέγματα -να πούμε, το "ουκ εν τω πολλώ το εύ" ή "μηδέν άγαν", και τα παρόμοια!... - και να με συγχωρείτε που θυμήθηκα τους δύο σας αυτούς στίχους, παραθέτοντάς τους για να δείξω ακριβώς πως η Ποίηση δεν "αεροβατεί μονάχα", σ' αυτόν τον Τόπο, αλλά κ' εκφράζει μάχες και αντιστάσεις προσωπικές, και διόλου έξω απ' τα "πράγματα" δεν είναι, καθώς την κατηγορούν αδικώτατα, τόσοι και τόσοι!

Λοιπόν; Για συνεχίστε! Που βρίσκεται η "ρίζα"που λέτε;

ΑΠ.: Στα 130 χρόνια της νεώτερης ζωής μας σαν έθνους, η ελληνική πολιτική, δεμένη πάντα πίσω από ξένα συμφέροντα -άλλοτε ολότελα διεφθαρμένη, άλλοτε από ανοησία, και ελάχιστες φορές από καλόπιστη πρόθεση πως έτσι εξυπηρετείται καλύτερα η υπόθεση του έθνους-, έπαιξε, άλλοτε συγκεκαλυμμένα, άλλοτε ανοιχτά και σχεδόν πάντα εν επιγνώσει της το παιχνίδι των ξένων, που πότε με την προσωπίδα του προστάτη, πότε με το μαστίγιο του εκβιαστή κυριάρχησαν και κυριαρχούν, στην παρασκηνιακή ζωή του Τόπου.

Δεν είναι, άλλωστε, παρά φυσικό αποτέλεσμα της ξενοδουλείας μας η απελπιστική μετριότητα που χαρακτηρίζει το σύνολο σχεδόν της πολιτικής  μας ηγεσίας, μιας ηγεσίας που σχεδόν πάντα στάθηκε κατώτερη πολύ από τις προσδοκίες της μάζας, στάθηκε ουσιαστικά εμπόδιο στη φυσιολογική πορεία του έθνους. Κι αν η ελληνική αστική τάξη δεν κατάφερε παρά σε πολύ μικρό βαθμό να εκπληρώσει τον προορισμό της, να συνειδητοποιήσει την αποστολή της και να επιλύσει δημιουργικά τα προβλήματα που περικλείνονταν στο δικό της κύκλο ζωής -όπως όμως το κατάφερε σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες,- είναι γιατί από πολύ νωρίς ταύτισε τυφλά τα συμφέροντά της με τον ξένο παράγοντα, και τελικά αποξενώθηκε από τη ντόπια πραγματικότητα.

ΕΡ.:Δηλαδή, θα έφτανε ν' απαλλαγούμε από τους ξένους -"προστάτες", είτε βιαστές-, για ν' αποκτήσουμε αυτομάτως "ηγεσία" καλής ποιότητας; και μόνο θέμα "ηγεσίας" είναι το θέμα της "κακοδαιμονίας" μας; Ή πάει και πολύ βαθύτερα;

ΑΠ.: Η τσαπατσουλιά και η έλλειψη κάθε είδους οργάνωσης "μακράς πνοής" που δυναστεύουν την ελληνική κοινωνική ζωή, οι "μπαλωματικές λύσεις" που απεγνωσμένα προσπαθούν να καλύψουν  τα διαρκώς νέα αποκαλυπτόμενα κενά, η απουσία κάθε σταθερότητας και σιγουριάς που φθείρουν τη ζωή του Έλληνα, είναι οι μόνιμες πληγές της ελληνικής κοινωνίας, που η βασική γενεσιουργός αιτία τους είναι η ανικανότητα της "ηγέτιδος τάξεως" να συνειδητοποιήσει βαθιά και υπεύθυνα το ελληνικό πρόβλημα σαν πρόβλημα πρώτα και κύρια ελληνικό, και να χαράξει μια γραμμή πλεύσεως γνήσια και συνειδητά ελληνική.

ΕΡ.: Δεν φοβάστε μήπως τέτοιοι όροι -"ελληνικό", γραμμή "ελληνική", και τα παρόμοια- ακριβώς λόγω της ευρ΄τητάς τους και της απροσδιοριστίας τους (σήμερα, το "ελληνικό" ακριβώς έχει υποστεί τη μεγαλύτερη σύγχυση και καπηλεία!), πολλά και διάφορα χωρούν; Μήπως, δηλαδή, "πολύ νερό σηκώνουν" όπως λέμε: "Τι το συγκεκριμένο πρέπει να γίνει!"- αυτό δεν είναι το πρόβλημα;

ΑΠ.:Ρωτάτε τι μπορεί να γίνει. Πιο σωστό θα ήταν: Τι μπορεί να γίνει τώρα πια! Μπορούμε να είμαστε αισιόδοξοι, στηριζόμενοι στο ότι, άπειρες φορές ως τώρα σ' όλη τη διαδρομή της καταπληκτικής του ιστορίας, ο ελληνικός λαός, με το αστείρευτο δυναμικό που τον χαρακτηρίζει, βρίσκει πάντα διέξοδο περνώντας πάνω από το κεφάλι της μη αντάξιας ηγεσίας του; Ασφαλώς! Όμως αυτό δεν είναι πια η λύση. Είναι απλώς η προϋπόθεση κάθε λύσης. Είναι η δυνατότητα να ξεπεράσουμε πάντα τα εμπόδια, και, τέλος πάντων να, "τραβούμε μπρος..." όπως λέει και ο ποιητής.

Εκείνα όμως που πρωτίστως μας χρειάζονται -η ολοκληρωτική δηλαδή απαλλαγή μας από τις ξένες ασφυκτικές περιπτύξεις, η χάραξη μιας ελληνικής γραμμής σύμφωνα με το δικό μας συμφέρον, η οργάνωση της κοινωνικής μας ζωής πάνω σε ανθρωπινώτερες βάσεις κι όχι στο νόμο της ζούγκλας, η επίγνωση τέλος του τι "είμαστε, ποια είναι η θέση μας μέσα στον πολιτισμένο κόσμο και πόσο δρόμο έχουμε να διανύσουμε ακόμα -δεν είναι θέματα απλώς καλής θέλησης ή καλόπιστης αντιμετώπισης των πραγμάτων. Οι ρίζες είναι πολύ βαθιές, και η αφελής αισιοδοξία έκανε πάντα κακό στο έθνος.

ΕΡ.: "Κάθε κενότητα αναπαύεται ανώδυνα πάνω σε καταχτημένες αποσκευές", δε γράψατε κάποτε, κύριε Αναγνωστάκη; Κι ακόμα ότι: "Άνθρωποι βιαστικοί μέσα στους άσκοπους δρόμους, -προφασιζόμενοι κάποιο μεγάλο σκοπό", "κρατώντας καθένας μια καρφίτσα μικρή, που του ματώνει απερίσκεπτα τα δάκτυλα...";

ΑΠ.: Ναι. Αλλά γιατί μου τα ρωτάτε αυτά; Ποίηση κάνομε τώρα;

ΕΡ.: Μάλλον μάχη!... Δεν γίνεται όμως και με την Ποίηση;

ΑΠ.: Αν νομίζετε...

ΕΡ.: Με τα πάντα! Με ό,τι μπορούμε! Με τα "βρισκούμενα", και με όσα είναι στο χέρι μας να προσθέσωμε!...

ΑΠ.: Έστω, αν επιμένετε...

ΣΕ ΕΠΟΜΕΝΟ ΣΑΒΒΑΤΟ: Απαντά ο Σάκης Πεπονής.