Πολιούχοι Άγιοι Γλυφάδας

Κωνσταντίνου και Ελένης

της Μαρίας Ρώτα*

Είναι τα δύο ονόματα των Αγίων που εορτάζουν την 21η Μαΐου. Η Ελένη έγινε γνωστή ως βασίλισσα και ισαπόστολος. Ήταν η μητέρα του Μεγάλου Κωνσταντίνου, του βασιλιά του Βυζαντίου.
Η Ελένη ήταν Ελληνίδα στην καταγωγή, γεννήθηκε το 247 στο Δρέπανο της Βιθυνίας, πόλη της Μικράς Ασίας όπου κατοικούσαν πολλοί Έλληνες, που πήγαν να εγκατασταθούν εκεί από τη Θράκη. Αυτή τη μικρή πόλη Δρέπανο, ο Μέγας Κωνσταντίνος τη μετονόμασε αργότερα “Ελενόπολιν” προς τιμήν της μητέρας του Ελένης.

Ο πατέρας της Ελένης ήταν ξενοδόχος. Όταν κάποια μέρα ο ευγενής Ιλλυριός αξιωματικός του Αυρηλιανού, Κωνστάντιος ο Χλωρός πέρασε από το Δρέπανο το 270 έμεινε στο ξενοδοχείο του πατέρα της και εκεί γνώρισε την πολύ νεαρά Ελένη ηλικίας μόλις 23 χρόνων, την οποίαν αγάπησε και θέλησε να την παντρευτεί. Φυσικά χρειάστηκε ειδική άδεια που επέτρεψε στον ευγενικής καταγωγής αξιωματικό να νυμφευθεί γυναίκα λαϊκής καταγωγής. Εκείνη την εποχή δεν επιτρέπονταν αυτού του είδους γάμος, ένας άνδρας υψηλού επιπέδου να παντρευτεί μια απλή γυναίκα.

Λίγα χρόνια αργότερα, το 293, ο Κωνστάντιος υποχρεώθηκε να διαζευχθεί, παρά το ότι αγαπούσε πολύ την Ελένη, με απαίτηση του Διοκλητιανού, του Μεγάλου Ρωμαίου Αυτοκράτορα. Εκείνη την εποχή οι νόμοι απαγόρευαν την άνοδο σε ανώτατα αξιώματα σε όποιον είχε σύζυγο που δεν ερχόταν από ευγενή και επίσημη οικογένεια. Ο Κωνστάντιος και η Ελένη είχαν αποκτήσει έναν γιο τον Κωνσταντίνο. 

Μετά τον χωρισμό του ο Κωνστάντιος έγινε Καίσαρ της Γαλατίας, της Ιβηρίας και της Βρετανίας και υποχρεώθηκε να κάνει δεύτερο γάμο με την ανιψιά του Αυγούστου της Δύσης Μαξιμιανού, την Θεοδώρα. Η μητέρα του Κωνσταντίνου και μετά Αγία Ελένη ασχολήθηκε ιδιαίτερα με κοινωφελή έργα και ιδιαίτερα με χριστιανική φιλανθρωπία. Όταν θέλησε να πάει στην Ιερουσαλήμ, όπου παρέμεινε εκεί έναν ολόκληρο χρόνο, κατόρθωσε να αποκαλύψει στον Γολγοθά, τον τάφο του Χριστού και ιδιαίτερα την ανεύρεση του σταυρού. Η Αγία Ελένη επίσης χρηματοδότησε τη θεμελίωση ναών στο χώρο της Ανάστασης, στο σπήλαιο της Βηθλεέμ, της Γέννησης του Χριστού και σε άλλους χώρους.

Η Αγία Ελένη έφυγε από τη ζωή το 328 σε ηλικία 81 ετών. Ο Μέγας Κωνσταντίνος την αγαπούσε, την εκτιμούσε και την είχε ανακηρύξει Αυγούστα, γιατί θεωρούσε ότι της άξιζε το επίσημο αξίωμα.

Τότε κόπηκαν νομίσματα που είχαν την εικόνα της ως Αυγούστης.

Κωνσταντίνος Α' ο Μέγας

Ο σπουδαίος βασιλιάς του Βυζαντίου, ο γιος του Κωνστάντιου και της Ελένης, της μετέπειτα αγίας. Γεννήθηκε στην πόλη Νίσσα της Νοτιοσλαβίας (παλιά ονομασία Γιουγκοσλαβίας) το 285 μ.Χ. Ως νέος μαθητής εκπαιδευόταν από τον πατέρα του Κωνστάντιο, (που είχε αξίωμα του καίσαρος) και στα στρατιωτικά και στα πολιτικά. Μετά τον θάνατο του πατέρα του, με τη σύμφωνη γνώμη όλων των Ρωμαίων ηγετών σε διάφορες περιοχές της Δύσης ανακηρύχθηκε ο άρχοντας του Ρωμαϊκού κράτους και κατόρθωσε να αυξάνει σε έκταση την Ρωμαϊκή αυτοκρατορία και έγινε ο σπουδαιότερος και άριστος άρχοντας, αλλά και εξουσιαστής στη Δύση.

Σημαντικό είναι το γεγονός ότι αν και ο Κωνσταντίνος δεν ήταν Χριστιανός (βαπτίστηκε όταν έφθασε τι τέλος της ζωής του), ήταν πολύ αγαπητός προς τους Χριστιανούς. Βέβαια η χριστιανική πίστη της μητέρας του Ελένης την οποίαν, όχι μόνο αγαπούσε αλλά και ιδιαιτέρως εκτιμούσε, επηρέασε τη στάση του και σεβάστηκε την Χριστιανική θρησκεία η οποία και απέκτησε νόμιμη ύπαρξη και φυσικά και τις εκκλησίες της. Σημαντικό είναι ότι όταν το 313 ο Κωνσταντίνος μετά την νίκη και τις επίσημες τελετές στις ρωμαϊκές πόλεις που έγιναν ένα κράτος, δέχθηκε την επίσημη πολιτική του ρωμαϊκού κράτους ώστε να είναι αποδεκτές όλες οι θρησκείες. Και ο Χριστιανισμός τότε απέκτησε νόμιμη ύπαρξη.

Η μεταφορά της Πρωτεύουσας

Ακόμη και προ του Κωνσταντίνου πολλοί αυτοκράτορες επιθυμούσαν να μεταφέρουν από τη Δύση στην Ανατολή την πρωτεύουσα του Ρωμαϊκού κράτους. Ο Κωνσταντίνος ο Μέγας θέλησε να απομακρυνθεί από τη Δύση και να πλησιάσει όσο το δυνατόν περισσότερο τόσο μετά τον Δούναβη, αλλά και ακόμη πιο ανατολικά για λόγους στρατηγικής, ώστε να μην απειλούνται τα σύνορα του κράτους.

Τελικά η εκλογή της τοποθεσίας του αρχαίου Βυζαντινού απέδειξε ότι ο Κωνσταντίνος σ' αυτή την θέση είχε φανταστεί ότι υπήρχε κατάλληλος τόπος για το εμπόριο και παράλληλα δεν κινδύνευε από στρατιωτική επίθεση. Στις 11 Μαΐου του 330 έγινα τα εγκαίνια της νέας πόλης που ονομάστηκε από τον Κωνσταντίνο Νέα Ρώμη. Αργότερα όμως το όνομα άλλαξε, γιατί οι κάτοικοι απεφάσισαν αυτή η πόλη να πάρει το όνομα του ιδρυτού της “Κωνσταντίνου – πόλης”. Και ονομάστηκε Κωνσταντινούπολη, η οποία έδωσε άριστη εικόνα παγκοσμίως και από τα θαυμάσια σε αρχιτεκτονική οικοδομήματα, αλλά και από τους χριστιανικούς ναούς, όπως των Αγίων Αποστόλων, της Αγίας Ειρήνης και Σοφίας, της Δυνάμεως του Θεού κ.α. Σπουδαία ήταν τα υπέροχα έργα τέχνης που στόλισαν και ναούς και σπίτια αρχοντικά.

Στα ανατολικά σύνορα της Κωνσταντινούπολης υπήρχαν οι Πέρσες που μερικές φορές προετοίμαζαν πόλεμο κατά της Πόλης. Ο Κωνσταντίνος φρόντιζε να υπάρχει ειρήνη ανάμεσα στις δυο χώρες και κατόρθωσε να υπογράφει συμφωνία ειρήνευσης.

Στις 5 Απριλίου 337 ασθένησε και ζήτησε τότε από τον επίσκοπο Νικομήδειας Ευσέβιον να τον βαπτίσει Χριστιανό και στις 22 Μαΐου του 337 έφυγε από τη ζωή χωρίς να είναι κανείς από την οικογένειά του κοντά του. Η μετακομιδή του νεκρού στην Πόλη και η κηδεία στον ναό των Αγ. Αποστόλων έγινε με μόνη παρουσία του υιού του Κωνστάντιου που πρόλαβε και πήγε από την Αντιόχεια. Είχε 3 γιούς, 2 κόρες και 2 ανιψιούς, αλλά βρισκόντουσαν σε μακρινές περιοχές.

Ο Κωνσταντίνος υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους ηγέτες και στον στρατιωτικό και στον πολιτικό τομέα. Όπως έχουν γράψει ειδικοί ιστορικοί: “Ο Κωνσταντίνος υπήρξεν εις των μεγαλυτέρων ηγετών και εις τον στρατιωτικόν και εις τον πολιτικόν τομέα. Διά τον Χριστιανισμόν υπήρξεν ισαπόστολος και άγιος, δια δε την ιστορίαν Μέγας!”

…………………………………

* Η Μαρία Ρώτα είναι αρχαιολόγος και τακτική συνεργάτης της καθημερινής εφημερίδας των Κυκλάδων ΚΟΙΝΗ ΓΝΩΜΗ που τυπώνεται στην Ερμούπολη της Σύρου, στην οποία δημοσιεύθηκε, στο φύλλο της 16ης  Μαΐου 2019, το ενδιαφέρον άρθρο της που αναδημοσιεύουμε.