Εφηβική ταυτότητα

Πώς διαμορφώνει το έφηβο παιδί μου τον εαυτό του;

της Στέλλας Καρατζόγλου*

 Η περίοδος της εφηβείας πολύ συχνά χαρακτηρίζεται ως εξαιρετικά δύσκολη, με συχνές συγκρούσεις και συναισθήματα απογοήτευσης τόσο για τους γονείς όσο και για τους ίδιους τους εφήβους. Διαθέτει ωστόσο, όλες τις προδιαγραφές για να είναι μια περίοδος μάθησης και εκπαίδευσης των εφήβων σε δεξιότητες ζωής οι οποίες θα είναι απαραίτητες στη μετέπειτα ενήλικη ζωή τους.

 Οι έφηβοι μοιάζει να πασχίζουν από τη μία να μάθουν να αναλαμβάνουν την ευθύνη για αυτοδιαχείριση με στόχο την ανεξαρτησία «Είμαι ικανός να φροντίζω τον εαυτό μου» και από την άλλη να αποκτήσουν μια ταιριαστή για εκείνους ταυτότητα «Ξέρω ποιος είμαι, και μάλιστα πολύ καλά». Η παραπάνω διάκριση αλλά και ανάγκη εξηγεί και όλες αυτές τις αντιφατικές συμπεριφορές ενός εφήβου ή τους διαφορετικούς ρόλους που παρατηρούμε συχνά τον ίδιο να παριστάνει, ακόμη και σε πολύ κοντινές χρονικά στιγμές. 

 Καθώς ο έφηβος δοκιμάζει να ανεξαρτητοποιηθεί από τους γονείς του, αμφισβητεί την αίσθηση ελέγχου που εκείνοι είχαν μέχρι πρόσφατα, μιας και ο έφηβος σε αντίθεση με ένα παιδί, γνωρίζει πως οι γονείς του δεν μπορούν να τον κάνουν να κάνει κάτι που δεν θέλει ή να τον σταματήσουν από το να κάνει κάτι που θέλει. Σε αυτή του την προσπάθεια, ο έφηβος πολύ συχνά δοκιμάζει να παραβιάσει κανόνες και όρια. Μέσα σε αυτή τη διεκδίκηση δικαιωμάτων και χώρου, είναι σύνηθες για τους γονείς όταν νιώσουν ενοχλημένοι και προσβεβλημένοι από κάποια κακή συμπεριφορά του εφήβου, να επικρίνουν τον έφηβο, με διατυπώσεις τύπου: Πόσο τεμπέλης είσαι!. Το επικριτικό σχόλιο όμως προσβάλει και μπορεί να αποξενώσει τον ήδη αποτραβηγμένο νέο και να ζημιώσει ακόμα περισσότερο την ήδη δοκιμαζόμενη σχέση.

 Αναζητώντας την ταυτότητά του ο νέος ξεκινά να διαφοροποιείται από την παιδική ηλικία και τους γονείς του. Τώρα ο έφηβος πειραματίζεται με νέες συνήθειες, πολιτιστικές ιδέες και κοινωνικές σχέσεις. Αυτές οι μορφές έκφρασης, όχι μόνο είναι πρωτόγνωρες για τον έφηβο, αλλά είναι άγνωστες και για τους γονείς του. Η διαφοροποίηση του εφήβου, απαιτεί κάποια εξοικείωση και δοκιμάζει την ανεκτικότητα των γονέων στο ανοίκειο. Ακριβώς αυτό το νέο που σοκάρει τους γονείς πολλές φορές είναι για τον έφηβο ενδιαφέρον και πολύ ελκυστικό. Μέσα από την πρόκληση και την εκκεντρικότητα ο νεαρός ενήλικας πειραματίζεται, αποφασίζει και υιοθετεί στην πορεία την συμπεριφορά που κρίνει πως του ταιριάζει περισσότερο. Οι επιλογές που μακροπρόθεσμα θα τον βοηθήσουν να αναπτυχθεί θα εξελιχθούν στα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς του.

...................................

*Η Στέλλα Καρατζόγλου είναι Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια παιδιών/εφήβων και ενηλίκων, απόφοιτος του Πανεπιστημίου Αθηνών και ειδικευμένη στη Γνωσιακή-Συμπεριφοριστική Ψυχοθεραπεία (CBT).