Ζωή... σαν ταινία

 ΙΩΑΝΝΗΣ ΒΑΡΒΑΚΗΣ, Ο ΕΘΝΙΚΟΣ ΕΥΕΡΓΕΤΗΣ 

του Βασίλη Λάμπογλου*

Το πραγματικό του όνομα ήταν ΛΕΟΝΤΙΔΗΣ και το Βαρβάκη ήταν παρατσούκλι από το όνομα είδουs γερακιών με βλοσυρά μάτια, που ονομάζονταν βαρβάτσια. Καταγόταν από τα Ψαρά και γράμματα δεν έμαθε πολλά, έγινε όμως γρήγορα πλοίαρχος με δικό του καράβι (στα 17 του χρόνια), το οποίο επίσης πολύ γρήγορα μετέτρεψε σε καταδρομικό και άρχισε πολεμική δράση στο Αιγαίο εκμεταλλευόμενος τον ρωσοτουρκικό πόλεμο.

Στη ναυμαχία του Τσεσμέ (26/6/1770) θα είναι πρωταγωνιστής στην πυρπόληση του τουρκικού στόλου με το πλοίο του.

Ναυμαχία Τσεσμέ του Ι.Κ. Αϊβαζόφσκι

Όνειρό του ήταν να φτιάξει ένα μεγαλύτερο καράβι, για να μπορεί να ξεπεράσει τα τουρκικά και γι' αυτό ξοδεύει και την τελευταία του δεκάρα. Φτιάχνει το καράβι που ονειρευόταν, το εξοπλίζει με 18 μεγάλα κανόνια και το ρίχνει στη μάχη.

Το 1775 όμως ο πόλεμος τελειώνει και ο Βαρβάκη μετατρέπει ξανά το πλοίο του σε εμπορικό.

Δυστυχώς όμως οι τούρκοι γνωρίζουν τη δράση του και σε ένα ταξίδι του στην Κωνσταντινούπολη κατάσχουν το πλοίο και διατάσσουν τη σύλληψη του Βαρβάκη. Ο ίδιος μόλις που καταφέρνει να ξεφύγει και να καταφύγει στην αυλή του ρωσικού προξενείου ζητώντας άσυλο.

Ιωάννης Βαρβάκης
(Ιβάν Αντρέεβιτς Βαρβάτσι)

Ρακένδυτοs κι' απένταρος από την Οδησσό φτάνει στην Αγία Πετρούπολη. Έξω από τα ανάκτορα ζητεί συνάντηση με την τσαρίνα Αικατερίνη. Μάταια όμως. Ζητεί τρεις φορές φορές ακρόαση αλλά δεν λαμβάνει απάντηση. 

Άρχιζει να απελπίζεται ότι εκεί θ' αφήσει τα κόκκαλά του, έτσι φτωχός, νηστικός. Μενει έξω από το παλάτι πολλές μέρες. Και ξαφνικά βγαίνει ένας υπάλληλος και τον φωνάζει μέσα.

Στην πρώτη αίθουσα τον υποδέχεται ο μεγάλος στρατηγός Ποτέμκιν και τον οδηγεί μπροστά στην τσαρίνα Αικατερίνη.

Ο Βαρβάκη τά'χασε, αλλά εκείνη τον παροτρύνει να χαλαρώσει και να της μιλήσει ελεύθερα. Τότε αυτός της λέει την ιστορία του και πώς πολέμησε στο Αιγαίο για τους Ρώσους. 

Την επόμενη η Αικατερίνη του στέλνει χίλια χρυσά φλουριά και μία άδεια για ψάρεμα στην Κασπία. Τι ανέλπιστο και πολύτιμο δώρο. Η τσαρίνα γνώριζε τη δράση των Ελλήνων και ήξερε καλά πως τα χίλια φλουριά θα τα έπαιρνε πίσω η Ρωσία στο χιλιοπλάσιο. Γι' αυτό και δεν δίστασε να τα δώσει.

Εθνόσημο του Βαρβάκη

Έτσι ο Βαρβάκης φεύγει για το Αστραχάν της Κασπίας θάλασσας, όπου ανοίγει ένα εργοστάσιο εκμετάλλευσης των αυγών του οξύρρυγχου της Κασπίας ,δηλαδή του χαβιαριού.

Πολύ γρήγορα κατακτα τις αγορές της Ευρώπης και ολόκληρης της Μέσης Ανατολής. Γίνεται γρήγορα ζάμπλουτος. Όμως τα λεφτά του ήξερε να τα χρησιμοποιεί προς το καλό όλων.

Άρχισε αμέσως να διαθέτει τεράστια ποσά για να αποξηράνει τα τεράστια έλη του Αστραχάν, εξαλείφοντας την εστία μόλυνσης και παραχωρώντας δωρεάν τεράστιες καλλιεργήσιμες εκτάσεις στους Ρώσους αγρότες. Αυτά τα έλη είχαν πολλές φορές, αλλά μάταια, προσπαθήσει να αποξηράνουν τόσο ο Μέγας Πέτρος όσο και η Μεγάλη Αικατερίνη. Για τα έργα αυτά ξόδεψε 1.500.000 ρούβλια. Οι αγαθοεργίες όμως δεν είχαν τέλος. Φτιάχνει γέφυρες στο Βόλγα, χτίζει εκκλησίες, δρόμους, δύο νοσοκομεία, και στέλνει χιλιάδες ρούβλια ενίσχυση και σε άλλα νοσοκομεία της Ρωσίας.

Ο ανδριαντας του στο Ζάππειο

Το 1815 εγκαταλείπει το υγρό Αστραχάν και εγκαθίσταται στο Ταϊγκάνι, μεγάλη πόλη της Νότιας Ρωσίας. Εκεί υπάρχει μεγάλη Ελληνική κοινότητα, αλλά χωρίς εκκλησία. Αμέσως ο Βαρβάκη κτίζει εκκλησία και ένα μεγάλο Μοναστήρι για τα οποία ξόδεψε πάνω από 600.000 ρούβλια. Αφιερώνει στο Μοναστήρι και το δικό του σπίτι, μέγαρο αξίας 20.000 ρουβλίων. Την ίδια εποχή κάνει δωρεά στο ορφανοτροφείο της Μόσχας, 60.000 ρουβλίων και δίνει 20.000 για το κτίσιμο ενός νέου σχολείου. Οι αγαθοεργίες του όμως δεν τελειώνουν. Ξοδεύει γι' αυτές συνολικά, περί τα 1.500.000 ρούβλια.

Η τσαρίνα ενθουσιάζεται (οι φήμεs τον κατατάσσουν στουs εραστέs τηs) με τον Βαρβάκη. Τον τιμάει απονέμοντάς του υψηλούς βαθμούς αξιωματικών του στρατού και ο κατοπινός Τσάρος Αλέξανδρος Α' με τα ανώτερα παράσημα.

Συμμετέχει και αυτός στην εξαγορά Ελλήνων αιχμαλώτων, που οδηγούσαν οι τούρκοι στα σκλαβοπάζαρα, σε αντίποινα για την Επανάσταση του 1821. Στέλνει 100.000 ρούβλια στον οικουμενικό Πατριάρχη Γρηγόριο Ε' για την εξαγορά και απελευθέρωση.

Αγορά Βαρβάκη στην Αθήνα

Το 1824 μαθαίνει τη θλιβερή είδηση της καταστροφής της πατρίδας του, το ολοκαύτωμα των Ψαρών. Συντετριμμένος αφήνει την Ρωσία και πάει στη Βιέννη και από εκεί στην Τεργέστη. Φορτώνει πλοία ολόκληρα με ρούχα και τρόφιμα και κατεβαίνει στην Ελλάδα. Σταματάει στην Μονεμβασιά, εκεί που είχαν εγκατασταθεί οι Ψαριανοί πρόσφυγες και τους περιθάλπει .

Κατόπιν "ανεβαίνει" στο Ναύπλιο και απευθύνεται στην βουλή λέγοντας ότι θέλει να φτιάξει ένα "σχολείο κεντρικόν" (το Βαρβάκειο) και θα αφήσει 300.000 ρούβλια κατατεθειμένα σε τράπεζα της Μόσχας, με ετήσιο τόκο 15.000 ρούβλια ή 30.000 γροσια, για να πληρώνονται οι δάσκαλοι του σχολείου. Για το κτίσιμο του σχολείου ξοδεύτηκαν τελικά 700.000 ρούβλια, αποπερατώθηκε δε το 1870.

Βαρβάκειο Λύκειο, σχέδιο 1867

Βρίσκει τους Έλληνες σε εμφύλιο, να διαπραγματεύονται τα δάνεια από την Αγγλία. Προτείνει στην ελληνική κυβέρνηση να δώσει αυτός τα χρήματα στην πατρίδα του!

Λίγες μέρες μετά την ανακοίνωση στην βουλή των Ελλήνων, της απόφασής του για την ίδρυση του "Βαρβακείου'' η ελληνική κυβέρνηση τον χαρακτηρίζει " ύποπτο" (ο Βαρβάκη ήταν ο χρηματοδότηs του Κολοκοτρώνη), οι Άγγλοι (και οι ''έλληνεs'' αντίπαλοι του Κολοκοτρώνη) τον συλλαμβάνουν στη Ζάκυνθο, και τον περιορίζουν στο λοιμοκαθαρτήριο (τόπος για φυματικούς, λεπρούς και κάθε λογής ανίατη ασθένεια). 

Τον εγκλωβίζουν εκεί , αρρωσταίνει με χολέρα και τον βάζουν στο Λαζαρέττο και την ίδια στιγμή φυλακίζουν και τον Κολοκοτρώνη στο Ναύπλιο. 

Η Ελλάδα παίρνει τα δάνεια από την Αγγλία και γίνεται προτεκτοράτο. Από τότε...

Ήταν 10 Γενάρη του 1825 όταν πέθανε ο Ιωάννης Βαρβάκη!. 

- Από το 1870 που το ελληνικό κράτος αποφάσισε να κατασκευάσει ανδριάντα και μετά από παλινωδίες (σε μεταλλικη λαρνακα, αγρούς, αποθήκες γενικών αρχείων "φιλοξενήθηκαν" τα οστά του ), μόλις το 1933 και στο Α΄ Κοιμητήριο Αθηνών βρήκαν την αιωνια ησυχία τους σε ελληνικό χώμα τα οστά του μεγάλου ευεργέτη.

………………………………….

*Ο Βασίλης Λάμπογλου είναι οικονομικός αναλυτής.

ΚΑΙ ΕΝΑ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΠΟΙΗΜΑ!

Υπάρχουν σελίδες στην ιστορία της Ρωσίας...

Υπάρχουν σελίδες στην ιστορία της Ρωσίας

που πρέπει να γνωρίζουν όλοι οι Έλληνες,

αφού σήμερα έχουν ξεχαστεί τα πρόσωπα εκείνων

που έδωσαν τα πάντα για την ανεξαρτησία της χώρας.

Τα ονόματα των πράξεων του Βαρβάκη αιωρούνται ξανά από τις στιγμές,

Στις πλάκες που σώζονται,

Στο Κρεμλίνο του Αστραχάν από τη λήθη,

οι πράξεις του Βαρβάκη.

Ο θρυλικός απόγονος του Ομήρου,

πειρατής από το νησί των Ψαρών

Στις ίδιες τάξεις με την Ορθόδοξη Ρωσία,

κέρδισε τον Τούρκο: ήρθε η ώρα να το μάθεις.

Ο Τούρκος Σουλτάνος υποσχέθηκε χίλιες πιάστρες

για το κεφάλι του Βαρβάκη,

Και διορίστηκε στην πόλη του Χαν Άστρα,

όπου υπηρέτησε για πολλά χρόνια ως σύμβουλος.

Περίμενε με πείσμα να σηκωθούν τα λάβαρα...

Ο ρωσικός θρόνος τον ευλόγησε...

Και όλοι ήξεραν ότι κάτω από τις σημαίες της ελευθερίας

τους ήρθαν και ο Βαρβάκης και ο Μπάυρον.

Ήταν πέρα από τα σύνορα και, μη αποθηκεύοντας χρυσάφι,

έστησε ναούς και ξωκλήσια,

Για να ξαναανθίσει η Ελλάδα...

Είδε ο Θεός και αντάμειψε με δοξολογία...

Υπάρχουν σελίδες στην ιστορία της Ρωσίας,

Ας τις μάθουν οι Έλληνες διαφορετικών χωρών, ο Ιωάννης Βαρβάκης

άφησε σημάδι σε πολλές πρωτεύουσες από τις ένδοξες πράξεις.

Βίκτορ Στοποράντοφ

*Ο Βίκτορ Στοποράντοφ είναι πόντιος ποιητής που ζει στην Ρωσία. Το ποίημα για τον Βαρβάκη δημοσιεύθηκε στον ιστότοπο  της Ελληνικής Εταιρείας Μόσχας και η μετάφραση είναι από τα ρωσικά μέσω google