Τρίτη 8 Μαρτίου 2022

Από την αρχαία Ελλάδα

Επτά γυναίκες φιλόσοφοι

Στους αρχαίους πολιτισμούς η γυναίκα ζούσε στην σκιά του άντρα, περιορισμένη στην φροντίδα του σπιτιού και στην ανατροφή των παιδιών. Αυτός ο κανόνας, δεν είχε απόλυτη ισχύ στον Ελλαδικό χώρο. Κάποιες γυναίκες «ξέφυγαν» από την οικία τους και διακρίθηκαν στην φιλοσοφία, τα μαθηματικά, ή την αστρονομία.  Υπήρξαν πολυγραφότατες συγγραφείς και διδασκάλες καταξιωμένες  στις επιστήμες που διέπρεψαν.
 Μερικές από αυτές ήταν οι εξής:  
 
Αρήτη της Κυρήνειας 

Η Αρήτη ήταν σύγχρονη του Σωκράτη. ∆ίδασκε φιλοσοφία στη σχολή της Αττικής. Ήτανε κόρη του Αριστίππου, του ιδρυτή της Κυρηναϊκής Σχολής της φιλοσοφίας. Ακόµη και την εποχή του Βοκάκιου (1313-1375 µ.Χ.) χίλια χρόνια αργότερα µνηµονευόταν ως πολύτιµη πηγή γνώσεων, συγγραφέας 40 βιβλίων, και δασκάλα περισσοτέρων από 110 φιλοσόφων. Ο γιος της Αρίστιππος επίσης φιλόσοφος, συνέχισε την οικογενειακή παράδοση ως διευθυντής της Κυρηναϊκής Σχολής. Ονοµάστηκε «Μητροδίδακτος», επειδή διδάχτηκε τη φιλοσοφία από τη µητέρα του, πράγµα σπάνιο για την εποχή εκείνη.  
 
Διοτίμα από τη Μαντινεία

Η Διοτίμα (ενν. η γυναίκα που τιμά τον Διά) από την Μαντινεία έζησε στο 2ο μισό του 5ου αιώνα π.Χ. Παρουσιάζεται ως Πυθαγόρεια φιλόσοφος (κατά τον Πρόκλο) και ως Μεταδότρια- Μύστρια της Πυθαγόρειας αριθμοσοφίας (κατά τον Ξεωοφώντα), ο οποίος θεωρούσε ότι δεν της ήταν άγνωστα τα εξαιρετικά δυσνόητα γεωμετρικά αξιώματα.Η Διοτίμα συναντάται εκτενώς στο έργο του Πλάτωνος, «Συμπόσιον ή περί Έρωτος», όπου ο Σωκράτης την αναγνωρίζει ως δασκάλα του, παραδεχόμενος ότι της οφείλει τις γνώσεις και τις απόψεις του για τον Έρωτα, ο οποίος σχετίζεται με την αναζήτηση του Ωραίου και του Αληθινού. Στο ίδιο έργο, ο Σωκράτης την αναφέρει ως ιέρεια στη Μαντινεία, η οποία τελούσε την «κάθαρση» των μολυσμένων Αθηναίων από το μεγάλο λοιμό του 429π.Χ. 
  
Περικτιόνη – Φυσική φιλόσοφος

Η Περικτιόνη υπήρξε πυθαγόρεια φιλόσοφος και μητέρα του πασίγνωστου φιλοσόφου, Πλάτωνα. Σύμφωνα με τον Διογένη Λαέρτιο, η Περικτιόνη ήταν απόγονος του Σόλωνος, του Αθηναίου νομοθέτη και σοφού.
Υπήρξε μαθήτρια του Πυθαγόρα (569-475 π.Χ.) και πιθανόν δίδαξε στη σχολή του. Ήταν συγγραφέας και μαθηματικός. Από τα έργα της δεν έχουν σωθεί πολλά. Όμως, σώζονται αποσπάσματα από δύο αμφισβητούμενα έργα που αποδίδονται στην Περικτιόνη. Αυτά είναι το Περί της γυναικών αρμονίας και το Περί σοφίας.
Τα έργα αυτά δεν χρονολογούνται από την ίδια εποχή, συνήθως αποδίδονται σε μία «Περικτιόνη I» και μία «Περικτιόνη II» αντιστοίχως. Αμφότερα τα έργα κατατάσσονται στην ψευδο-πυθαγόρεια φιλολογία.
Το Περί της γυναικών αρμονίας ασχολείται με τα καθήκοντα μιας γυναίκας προς τον σύζυγό της, προς τον γάμο της και προς τους γονείς της. Είναι γραμμένο στην ιωνική διάλεκτο και πιθανώς γράφτηκε κατά τον ύστερο 4ο ή τον 3ο αιώνα π.Χ..
Το Περί σοφίας προσφέρει ένα φιλοσοφικό ορισμό της σοφίας. Είναι γραμμένο στη δωρική διάλεκτο και πιθανώς γράφτηκε κατά τον 3ο ή τον 2ο αιώνα π.Χ..

Αισάρα

Πυθαγόρεια φιλόσοφος από την Λευκανία της Κάτω Ιταλίας και έζησε τον 4ο-3ο αιώνα π.Χ.. Έγραψε την πραγματεία «Περί της ανθρωπίνης φύσεως», απόσπασμα της οποίας σώζεται στο «Ανθολόγιον» του Στοβαίου.
«Η ανθρώπινη φύση (και συγκεκριμένα η ανθρώπινη ψυχή) μου φαίνεται ότι παρέχει το πρότυπο δικαίου και δικαιοσύνης τόσο για το σπίτι όσο και για την πόλη». Διαιρεί την ανθρώπινη ψυχή σε τρία μέρη: στο νου που σκέπτεται, κάνει κρίσεις και παίρνει αποφάσεις, στο πνεύμα που δίνει στον άνθρωπο θάρρος και δύναμη και στο επιθυμητό που περιέχει τα αισθήματα της αγάπης και της φιλίας. Ο νους, το πιο ισχυρό στοιχείο, επηρεάζει την κρίση και την στοχαστικότητα, που με την σειρά τους διαμορφώνουν ένα υψηλό πνεύμα, γεμίζοντας τον άνθρωπο με δύναμη και ικανότητες που με την σειρά τους διαμορφώνουν τον ανθρώπινο ψυχισμό στη βάση της αγάπης και της καλοσύνης. Αυτά τα πράγματα, που είναι θεϊκά, είναι οι λογικές, μαθηματικές και λειτουργικές αρχές της ψυχής και προσφέρουν το πλαίσιο αρχών που πρέπει να διέπουν το άτομο, την οικογένεια και τους κοινωνικούς θεσμούς.

Ιππαρχία του Κυνικών 

Ηταν κυνική φιλόσοφος που γεννήθηκε μετά τα μέσα του 4ου αιώνα π.Χ. περίπου το 340-330 π.Χ.  Παντρεύτηκε τον κυνικό φιλόσοφο Κράτη και επέλεξαν τον τρόπο ζωής των κυνικών. Έτσι διάλεξε µια ζωή χωρίς ανέσεις, ιδιοκτησία και τεχνητούς συµβατικούς κανόνες, συµπεριλαµβανοµένου και του γάµου. Οι κυνικοί πίστευαν ότι για να γίνουν πολίτες του σύµπαντος πρέπει να απορρίψουν την ισχύουσα κοινωνική και πολιτική τάξη πραγµάτων. Θεωρούσε ότι αυτός ο τρόπος ζωής ήταν απαραίτητος «αφού» όπως φέρεται να έχει πει η ίδια «δεν υπάρχει τίποτα πιο αξιόλογο από την αναζήτηση της αλήθειας και της σοφίας». Όσον αφορά το έργο της, παρόλο που δεν έχει διασωθεί, η Ιππαρχία αποτελεί μια από τις πρώτες βεβαιωμένες παρουσίες γυναικείας γραφής,  ενώ η προσωπικότητα και ο τρόπος ζωής της αποτέλεσαν παράδειγμα που ενέπνευσαν πολλές γυναίκες τους επόμενους αιώνες. 
 
Λασθενεία –  Φυσική φιλόσοφος

Αναγνωρισμένη φιλόσοφος, κατά τον Πλάτωνα, η οποία καταγόταν από την 
Μαντινεία της Αρκαδίας και έζησε τον 4ο αιώνα π.Χ. Είχε μελετήσει τα έργα του  και ήλθε στην Ακαδημία του για να σπουδάσει μαθηματικά και φιλοσοφία. Μετά τον θάνατο του Πλάτωνα συνέχισε τις σπουδές της κοντά στον ανεψιό του Σπεύσιππο, όπου έγινε φιλόσοφος και σύντροφος του. Σύμφωνα με τον Αριστοφάνη τον Περιπατητικό στην Λασθενεία οφείλεται και ο επόμενος ορισμός της σφαίρας: «σφαίρα εστιν σχήμα στερεόν υπό μιάς επιφάνειας περιεχόμενον, προς ην, αφ’ ενός σημειούτων εντός του σχήματος κειμένων, πάσαι αι προσπίπτουσαι ευθείαι ίσαι αλλήλαις εισιν»....

 
Θεανώ η Θουρία

Πυθαγόρεια φιλόσοφος, γνωστή για τις φιλοσοφικές της αναζητήσεις, με πολύ σημαντικό έργο που επηρέασε κυρίως τους κλάδους των μαθηματικών και της αστρονομίας.  Ήταν κόρη του ιατρού Βροντίνου και γεννήθηκε στους Θούριους της Κάτω Ιταλίας,
 μετά τα μέσα του 6ου αιώνα π.Χ. 
Υπήρξε αρχικά μαθήτρια και στη συνέχεια σύζυγός του κατά 30 χρόνια μεγαλύτερού της Πυθαγόρα.  Δίδαξε αστρονομία και μαθηματικά στη Σχολή του Πυθαγόρα στον Κρότωνα και μετά το θάνατο του συζύγου στη Σάμο. Επιμελήθηκε τη διάδοση της διδασκαλίας και του έργου του, τόσο στον κυρίως Ελλαδικό χώρο, όσο και στην Αίγυπτο, σε συνεργασία με τα παιδιά της την Δαμώ, την Μύια, την Αριγνώτη, τον Μνήσαρχο και τον Τηλαύγη που ανέλαβαν με τη σειρά τους και τη διοίκηση των Πυθαγορείων σχολών.
Τα έργα που αποδίδονται στη Θεανώ και θεωρούνται ιδιαίτερα σημαντικά κείμενα του πυθαγορισμού, παρόλο που το μεγαλύτερο μέρος τους δεν έχει διασωθεί, είναι τα: Πυθαγόρεια Αποφθέγματα, Πυθαγόρου Βίος, Περί Ευσεβείας, Περί Αρετής, Φιλοσοφικά Σχόλια.


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου