«Φάγανε το καταπέτασμα»

Πολιτική ζωυφίων

του Σαράντου Καργάκου* 

Οι πολιτικοί πολύ πριν από τον Γκαίμπελς ήξεραν με τρόπο γκαιμπελικό να προωθούν στο λαό λίγα συνθήματα με απλά νοήματα και πλήρη έκφραση. Ενδεικτικό είναι το προπολεμικό του Ιασωνίδη «Τώρα θα φάγωμεν και ημείς» και το μεταπολεμικό του ιδρυτή της «Καθημερινής», μόλις άρχισε η βοήθεια της «Ούνρα»: «Θα φάγωμεν με χρυσά κουτάλια». Αν θέλουμε μάλιστα να εκφραστούμε με την ορολογία του ελληνικού Συντακτικού, η πολιτική στη γλώσσα μας συντάσσεται με το ρήμα «τρώγω»: είτε τους αντιπάλους μου, είτε τον κρατικό κορβανά. Ποτέ μου δεν μπόρεσα να εννοήσω τι ακριβώς σημαίνει η πολιτική έκφραση: «Φάγανε το καταπέτασμα». Καταπέτασμα είναι το χρυσοΰφαντο καταπέτασμα του ναού, που κατά τη Θεία Λειτουργία καλύπτει τα Άγια των Αγίων. Η έκφραση πολύ παλιά λεγόταν για τα ζωύφια. Άραγε σήμερα κάνουμε πολιτική ζωυφίων;

Οι Έλληνες από πολιτική άποψη θα είμαστε ένας λαός ευτυχής, γιατί κληρονομήσαμε την ενδοξότερη πολιτική παράδοση των  αιώνων. Κι όμως την κάναμε «μπαίγνιο». Στα πρώτα μεταπελευθερωτικά χρόνια κυριάρχησε ο κωλεττισμός (πολιτική του «ρουσφετιού»), η «καμαρίλα» του Παλατιού κι αργότερα η αυθαιρεσία του «Αστεντουϊσμού», την οποία εξέφρασε ο γραφικός «Τσουμπές», δηλαδή ο Υδραίος πολιτικός Δ. Βούλγαρης. Ο Θ. Δηλιγιάννης υπήρξε ο μεγαλύτερος μαέστρος της αερολογίας, της πολίτης υποσχεσιολογίας. Σήμερα τα βακτηρίδια αυτά επιβιώνουν στο πολιτικό μας σώμα αλώβητα. Οι πολιτικοί μας ήξεραν από την πολύ παλιά εποχή να εφαρμόζουν μια μοντέρνα προπαγανδιστική τακτική: να θέτουν το λαό σε διλήμματα και να του προτείνουν αυτοί τη συγκεκριμένη λύση με το απλό σύνθημα: «ψήφισε εμένα». Έτσι, απαλλάξανε από νωρίς το λαό μας από τα αμαρτήματα της σκέψης. Αμάρταναν αυτοί γι’ αυτόν. Αυτό λέγεται θυσία στην ελληνική πολιτική. 

Βέβαια, από τις αρχές του αιώνα μας η ελληνική πολιτική άρχισε να χάνει τη βαλκανική γραφικότητά της. Άρχισε να «εξευρωπαΐζεται», κάτω από την επίδραση των θεωριών του Φρόυντ. Ο ιδιότυπος νεοελληνικός ψυχισμός, που είναι αποτέλεσμα ανώμαλων πολιτικών συνθηκών κι όχι φυλετικών καταβολών, είναι πιο εύκολα αλώσιμος από μια πολιτική τεχνική που γνωρίζει τα πορίσματα των ερευνών του Φρόυντ. Όπως ξέρουμε, το υποσυνείδητο αποτέλεσε το κλειδί της φροϋδικής μεθόδου για τη θεραπεία των ψυχικών νοσημάτων. Η πολιτική προπαγάνδα χρησιμοποιεί το υποσυνείδητο του Έλληνα όχι για να θεραπεύει αλλά να προκαλεί νοσήματα. Οι ηγέτες µας ξέρουν προς ποια κατεύθυνση πρέπει να κινηθούν, προκειμένου να προσελκύσουν το λαό στα «οράματα» και τις «ιδέες» τους. Η τεχνική τους ενισχύθηκε και με τα πορίσματα των ερευνών του Παυλώφ. Συγκεκριμένα, μπορούν, μετατοπίζοντας την προσοχή του κοινού σ᾿ ένα σημείο, να του «περνούν» ανεπαίσθητα κάποια μηνύματα, κάποιες εικόνες, κάποιες ιδέες, που ενώ δεν είναι άμεσα ορατά, εντούτοις εντυπώνονται στο υποσυνείδητο και καθορίζουν, ως ένα βαθμό, τη συμπεριφορά του. 

ΠΗΓΗ: www.sarantoskargakos.gr/

…………………………..

*Ο Σαράντος Καργάκος (1937, Γύθειο - 14 Ιανουαρίου 2019, Αθήνα) ήταν ιστορικός, φιλόλογος και δοκιμιογράφος. Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Πολιτικά Θέματα» (18-24 Νοεμβρίου 1988)